کلید اصلی بازگشت به برجام

انتشار مطالب رسانه های خارجی با هدف اطلاع رسانی از نوع نگاه و برداشت آنان از تحولات صورت می گیرد و به منزله تایید آن از سوی «انتخاب» و «فردا» نیست.

NPR (رادیوی عمومی ملی) آمریکا در مطلبی به قلم جکی نورتام نوشت: اکنون یکی از وعده‌های انتخاباتی رئیس جمهور بایدن، یعنی احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران در بن بست قرار گرفته است. ایران در حال افزایش ظرفیت هسته‌ای خود است و همزمان برای پایبندی دوباره به توافق لغو همه تحریم‌ها را طلب می‌کند.

در ادامه این مطلب آمده است: توافق هسته‌ای بین قدرت‌های جهانی و ایران بر اساس لغو تحریم‌های بین المللی فلج کننده مانند جلوگیری از فروش میلیارد‌ها دلار نفت ایران در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور بود.

اردوان امیر اصلانی، یک وکیل ایرانی فرانسوی که به شرکت‌های خارجی مایل به تجارت در ایران مشاوره می‌دهد، یادآوری می‌کند که هنگام امضای این معامله خوش بینی زیادی وجود داشت مبنی بر اینکه باعث ایجاد فرصت‌های سرمایه گذاری در ایران خواهد شد.

وی می‌افزاید: باور عموم بر این بود که با امضای برجام ایران به بازار‌های مالی جهانی متصل خواهد شد و روند سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور افزایش می‌یابد، از طرفی تصور می‌شد ایران رفتار خود را به طرز چشمگیری تغییر خواهد داد، با این حال، ترامپ اجازه نداد که چنین اتفاقی بیفتد.

در سال ۲۰۱۸، رئیس جمهور دونالد ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای خارج و مجددا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرد. امیر اصلانی که در آن زمان نماینده خودروسازان فرانسوی سیتروئن و پژو بود، می‌گوید که تاثیر این تحریم‌های آمریکا بسیار آنی و زیاد بود.

او در این باره افزود: همه این شرکت‌های کلاس جهانی می‌خواستند به ایران بروند، اما با عقب نشینی ترامپ از برجام، همه آن‌ها در عرض ۲۴ ساعت ایران را ترک کردند. پژو در ایران از ۴۵۰ میلیون دلار خود گذشت، شرکت نفت فرانسه توتال هم ۵۰ میلیون دلار پشت سر خود گذاشت. به گفته اصلانی با خروج ترامپ از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها پروژه‌های بزرگی مانند ترمینال نفتی و فرودگاهی کنار گذاشته شدند.

دولت ترامپ تهدید کرد که شرکت‌های بین المللی در صورت همکاری و تجارت با ایران از سیستم مالی آمریکا محروم خواهند شد، او از بخش تولیدات گرفته تا شرکت‌های فولادی و آلومینیوم و بانک‌ها را مشمول تحریم قرار داد. با اعمال مجدد تحریم‌ها اقتصاد ایران که پس از این توافق در کوتاه مدت رشد کرده بود، به سرعت سقوط کرد به طوری که خیلی زود تورم و هزینه‌های زندگی بسیار بالا رفت.

ریچارد گلدبرگ، یک مقام شورای امنیت ملی در زمان دولت ترامپ که اکنون با بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها همکاری می‌کند، گفت: این تحریم‌ها ابزاری موثر بوده‌اند و دولت بایدن هنوز نباید برای کاهش آن‌ها عجله کند چرا که اهرمی مناسب برای مذاکره هستند. اگر از ابتدا این اهرم را کنار بگذارید، هرگز کاملاً قادر به دستیابی به توافق نهایی با بهترین نتایج مورد نظر خود نخواهید بود.

امیر اصلانی می‌گوید، اگر بایدن بیش از حد انعطاف پذیر نباشد، ایران باور نخواهد کرد که او علاقه‌مند به گفتگو است.

وی افزود: مردم در تهران می‌گویند که هیچ تفاوتی بین بایدن و ترامپ وجود ندارد، زیرا بایدن، با وجود وعده‌های خود، همچنان تحریم‌های ترامپ را در جای خود حفظ کرده است.

در ماه فوریه، آمریکا با مذاکرات غیررسمی با ایران به میزبانی اتحادیه اروپا موافقت کرد، اما ایران این پیشنهاد را نپذیرفت. براساس برآورد‌ها بیش از ۱۵۰۰ تحریم بر ایران اعمال شده است و تهران خواهان لغو تمام تحریم‌ها است.

جواد صالحی-اصفهانی، استاد اقتصاد در ویرجینیا تک و یکی از اعضای ارشد غیر مقیم موسسه بروکینگز می‌گوید: اقدامات نصفه و نیمه زیادی وجود دارد که بایدن می‌تواند برای نشان دادن جدی بودن خود به ایران نشان دهد. واشنگتن می‌تواند بسیاری از تحریم‌ها را کاهش دهد و وزارت خزانه داری می‌تواند چشم خود را بر روی معامله شرکت‌ها با ایران ببندد.

این استاد اقتصاد در ادامه می‌افزاید: من فکر می‌کنم کلید اصلی بازگشت به برجام و نشان دادن حسن نیست دولت بایدن به تهران این است که شرکت‌ها اجازه تجارت با ایران را پیدا کنند و با انجام این کار مشمول مجازات‌های آمریکا نشوند. آمریکا همچنین می‌تواند اجازه دهد تا ایران به درآمد‌های نفتی خود که در کشور‌های خارجی مسدود است دسترسی داشته باشد.

ایران کره جنوبی را برای پرداخت ۷ میلیارد دلار نفت تحت فشار قرار داده است. در اوایل سال جاری، ایرانی‌ها یک نفتکش کره جنوبی را در خلیج فارس توقیف کردند. صالحی اصفهانی می‌گوید: آنچه به من گفتند این است که برخی تماس‌های تلفنی با کره‌ای‌ها برقرار شده است و اگر آن‌ها بخواهند ۱ میلیارد از ۷ میلیاردی را که متعلق به ایران است را به آن بدهند نیاز به چراغ سبز آمریکا دارند.

امید غلامی فر، مدیرعامل یک شرکت سوئدی، هم گفت: این نوعی حرکتی است که مشاغل خارجی هنگام فکر کردن دوباره درباره ایران به دنبال آن هستند. شرکت وی حدود ۶۰ میلیون دلار برای چهار شرکت بزرگ ایرانی با تمرکز بر بازار‌های مصرف مانند دارو‌ها و نوشیدنی‌ها سرمایه گذاری کرده است، سرمایه‌گذاری در حوزه دارویی و غذایی حتی با وجود تحریم‌های آمریکا مجاز است.

کشور‌های اتحادیه اروپا و همچنین چین، روسیه و انگلستان در توافق با ایران باقی مانده‌اند.

غلامی فر اخیراً در یک مجمع تجاری مجازی اروپایی-ایرانی شرکت کرد تا در صورت لغو تحریم‌ها به سرعت به ایران بازگردد. حدود ۲۰۰۰ شرکت کننده در این نشست وجود داشت.

او می‌گوید: نوعی خوش بینی وجود دارد. من فکر می‌کنم هرکسی که در این مجمع حضور داشت، معتقد است که همه چیز در مسیر درست پیش می‌رود و فرصت بزرگی برای سرمایه گذاری در ایران وجود دارد. البته نباید فراموش کرد حتی اگر آمریکا بسیاری از تحریم‌ها را لغو کند، شرکت‌ها احتمالاً با استرس در ایران سرمایه گذاری کنند، اما به هر حال ایران نیروی انسانی جوان، با استعداد و تحصیل کرده و مواد اولیه زیادی دارد.

غلامی فر در پایان هم گفت: اکنون، می‌خواهم در این مورد کاملاً صریح باشم، من همیشه می‌گویم این بدان معنا نیست که سرمایه‌گذاری در ایران کامل یا بدون خطر است. همه چیز هنوز ممکن است اشتباه باشد.