ریچارد فالک: نشست ورشو برای آمریکا یک شکست شرم‌آور بود

خبرگزاری فارس: «ریچارد فالک»، پروفسور آمریکایی بازنشسته حقوق بین الملل در دانشگاه پرینستون و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر فلسطین بوده است. وی نویسنده ۲۰ جلد کتاب در این زمینه است.

خبرگزاری فارس با او در خصوص تلاش‌های ضدایرانی اخیر واشنگتن که در قالب نشست ورشو صورت گرفت، گفت‌وگویی انجام داده است.

سوال: نشست ورشو به منظور ایجاد ائتلافی علیه ایران برگزار شد. آیا آمریکا توانست به این هدف دست یابد؟

شکی نیست که نشست ورشو برای آمریکا یک شکست شرم آور بود. گذشته از آن، بیشتر دولت‌های اروپا و خود اتحادیه اروپا نیز نزدیک بود تا این نشست را تحریم کنند. همانطور که گفته شد، آن‌ها مخالفت شدید خود از هدف روشن آمریکا که تقویت موضع ضد ایرانی بود را بیان کردند.

کشور‌های اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا نه تنها مقام‌های بلند پایه‌ای نفرستاده بودند بلکه رو در روی آمریکا که سعی در متقاعد ساختن آن‌ها به خارج شدن از برجام داشت دوباره پایبندی خود را به این توافق تصدیق کردند، توافق بین المللیِ به دقت مورد مذاکره قرار گرفته‌ای که حل کننده اختلافات است و زمانی که روی میز مذاکره قرار گرفت حمایت همه اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان را جلب کرد.

نتیجه، آبرو ریزی توسط ترامپ و همچنین شکست در حرکتی بود که با قاطعیت با این هدف عمده در پیش گرفته شده بود که دولت‌های اروپایی پیشرو و اتحادیه اروپا را به مقابله با ایران متقاعد کند.

سوال: یکی از تلاش‌های آمریکا در این نشست درخواست خروج کشور‌های اروپایی از برجام بود. آیا آمریکا در این زمینه توفیقی حاصل کرد؟

انزوا ممکن است بسیار جدی باشد، ولی این یک نمایش روشن از استقلال اروپا از نظر ارتباط با ایران بود. اروپا در کل، به جز جناح راستِ نظام‌های مستبد اروپای شرقی با دیپلماسی فشار در رابطه با ایران مخالفند.

این مسأله با توجه به این که اروپایی‌ها از برپا ماندن برجام حمایت کردند و همچنین با توجه به عدم تمایل به استفاده از ادبیات تهاجمی در بیانیه آخر نشست مشهود بود.

تا حدی، مخالفت با فرستادن سران بلند پایه به عنوان نمایندگان دولت، حتی پیش از اینکه نشست آغاز شود نیز گویای این پیام بود.

سوال: با توجه به پیروی اروپایی‌ها در خصوص تحریم‌های آمریکا علیه ایران در عمل و بازی آن‌ها در این خصوص یعنی اروپا واقعا مستقل عمل کرده است؟

هر چند این که در این مرحله این را بیش از اندازه به معنای استقلال ژئوپلتیک اروپا تلقی کنیم اشتباه است. برای من جای ناامیدی است که بگویم اروپا و اعضای اصلی آن به سیاست‌های ضد مادوروی واشنگتن که برای تغییر رژیم در ونزوئلا طراحی شده بود پیوستند و شخصی که انتخاب نشده را به عنوان رهبر قانونی این کشور مورد حمایت قرار داده اند؛ هر چند هنوز در این خصوص نظر نهایی اعلام نشده است.

این یک مثال روشن از دخالت غیر قانونی است که مطابق دکترین مونرو است. آمریکا به این وسیله ادعا می‌کند حق دخالت در مسائل داخلی کشور‌های آمریکای لاتین را دارد.

سوال: چرا برخی کشور‌های اروپایی از حضور در سطح عالی در این نشست صرفنظر کردند؟

همانطور که پیشتر گفته شد، اینکه نمایندگان دیپلماتیک برخی کشور‌های اروپایی مقامات بلند پایه نبودند در اصل نشانه عدم تمایل ورود به راهی است که دشمنی با ایران را افزایش می‌دهد.

بلند پایه نبودن مقامات می‌تواند به یکی از اشکال زیر که اثرات متضادی دارند تفسیر شود. یا به عنوان امتناع از خود نشست یا به عنوان راهی برای آنکه از توجه زیاد به شکاف بین آمریکا و اروپا اجتناب کنند.

اگر مقامات بلندپایه حاضر می‌شدند حمایت نکردن آن‌ها از سوی امریکا، اسرائیل و کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس واکنش شدیدتری را به همراه می‌داشت و حتی ممکن بود به بحرانی در روابط بین اعضای ناتو بیانجامد.

ترامپ اکنون می‌تواند تفسیر مثبتی از کنفرانس ارائه دهد کما آنکه پیش از این نیز ارائه داده بود، تفسیری که ادعا می‌کند حضور نتانیاهو به این معنی است که جهان عرب اسرائیل را به عنوان یک کشور قانونی و قدس را به عنوان پایتخت آن قبول دارد.

سوال: کشور‌های اروپایی سرانجام کانال مالی را برای تجارت با ایران پیشنهاد دادند که «اینستکس» نام گرفته است. این کانال مالی با آنچه در ابتدا این کشور‌ها وعده دادند بسیار متفاوت است و فعلا قرار است بر فعالیت‌های بشردوستانه متمرکز باشد. آیا این کانال مالی می‌تواند نیاز‌های ایران را پاسخ گوید؟

به من اطلاع کافی از «اینستکس» نرسیده است که میزان اثربخشی آن را به عنوان وسیله‌ای برای دور زدن تحریم‌های طاقت فرسای اعمال شده بر ایران ارزیابی کنم، تحریم‌هایی که به طور ویژه برای این طراحی شده اند که به فروش نفت ایران در بازار‌های جهانی ضربه بزنند.

اینکه «اینستکس» بتواند به مرور زمان به گونه‌ای از ایران حفاظت کند و به اقتصاد ایران اجازه دهد که به طور طبیعی عمل کند باید اولین آزمون توانایی آن باشد.

همچنین باید متوجه این مسأله بود که تحریم‌های اعمال شده بر ضد ایران نوعی اعمال زور اقتصادی هستند که با منشور سازمان ملل یا دیگر نُرم‌های قانون بین المللی که در رابطه با حقوق کشور‌های مستقل هستند تطابق ندارد.