سرنوشت جدال میان ترامپ و تیلرسون؛ سازش یا استعفا؟

خبرگزاری فارس: تداوم اختلافات و جدال میان وزیر خارجه و رئیس‌جمهور آمریکا طی یکسال گذشته، ابهاماتی را درباره احتمال استعفای تیلرسون یا سازش میان این دو سیاستمدار ارشد آمریکا به وجود آورده است. از زمان روی کار آمدن «دونالد ترامپ» بعنوان رئیس‌جمهور آمریکا، اختلافات وی با برخی از مقامات کابینه‌اش کاملاً مشهود بود. یکی از مقامات ارشد آمریکا که اختلافات شدیدی با رئیس‌جمهور این کشور دارد، «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه این کشور است که بار‌ها در اخبار مختلف شاهد این اختلاف بوده‌ایم. اخیراً مسئله‌ای که جدال میان وزارت خارجه و کاخ سفید را ملموس‌تر کرده است، بحث نزاع میان تیلرسون و ترامپ در خصوص کمک مالی واشنگتن به خاورمیانه است. ترامپ از زمان روی کار آمدن خود، تهدید کرد که کمک‌های مالی به بسیاری از کشور‌های سراسر جهان را کاهش می‌دهد و بار‌ها مطرح کرده است که واشنگتن در قبال ارائه این کمک‌ها آنچه را که باید، دریافت نمی‌کند و اوایل سال جاری میلادی همچنین متعهد شد که کمک به پاکستان را به بهانه آنکه پناهگاه امنی برای القاعده و تروریست‌ها به وجود آورده است، قطع کند. در ارتباط با تهدیدات ترامپ در خصوص قطع کمک‌های مالی آمریکا به خاورمیانه می‌توان به پیام توییتری اخیر وی اشاره کرد که روز دوشنبه ۱۲ فوریه (۲۳ دی ماه) در یک پیام توییتری گفت که هزینه‌های کمک آمریکا در خاورمیانه یک «اشتباه» بوده است. ترامپ طی پیامی در توئیتر خود نوشت: «این هفته، برای زیرساخت‌ها هفته بزرگی خواهد بود. بعد از هزینه کردن احمقانه ۷ تریلیون دلار در خاورمیانه، اکنون زمان سرمایه‌گذاری در کشور خودمان است.» رئیس‌جمهور آمریکا درست در زمانی چنین پیام توییتری را منتشر کرد که تیلرسون برای یک سفر یک هفته‌ای عازم خاورمیانه شده است. «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا سفر یک هفته‌ای خود به خاورمیانه را روز یکشنبه (۲۱ دی ماه) آغاز کرد و روز‌های یکشنبه و دوشنبه را در مصر گذراند و در خصوص نگرانی‌های کشورش با مقامات مصر گفت‌وگو کرد و بعد از آن عازم کویت و سپس اردن شد. طبق برنامه وزارت خارجه آمریکا، «رکس تیلرسون» از ۱۱ فوریه تا ۱۶ فوریه (۲۲ تا ۲۷ بهمن) به اردن، ترکیه، لبنان، مصر و کویت سفر می‌کند. تیلرسون برخلاف اظهارات ترامپ در سفر خود به مصر درباره کمک‌های واشنگتن به این کشور تأکید کرد و گفت: «به اعتقاد من، پرداخت یک میلیارد دلار کمک نظامی به مصر برای کمک به تقویت توانمندی مقابله با تروریسم این کشور، نمایانگر تعهد واشنگتن در قبال امنیت مصر و جنگ با ترویسم است». مصر سالانه ۱.۳ میلیارد دلار از آمریکا دریافت می‌کند و ترامپ تهدید کرده است که کمک مالی به کشور‌هایی همچون مصر که در سازمان ملل علیه اقدام واشنگتن در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی رأی داده‌اند را قطع می‌کند، اما چنین تهدیدی را تاکنون پیش نبرده است. حدود یک هفته پیش نیز ترامپ در گفت‌وگو با روزنامه «اسرائیل هیوم» گفت که نه اسرائیل و نه فلسطینیان به برقراری صلح متعهد نیستند. وی اینگونه گفت: «در حال حاضر، می‌گویم که فلسطینیان به دنبال برقراری صلح نیستند و لزوماً اطمینان ندارم که اسرائیل به دنبال صلح کردن باشد». علی‌رغم آنکه ترامپ که خواستار عقب‌نشنی از کمک‌های مالی آمریکا به خاورمیانه شده است، «هری ساستری» مدیر دفتر منابع کمک‌های خارجی آمریکا در وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه (۲۳ دی ماه) در جلسه وزارت خارجه اعلام کرد که طبق درخواست «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا از وزارت خارجه این کشور برای بودجه سال مالی ۲۰۱۹، رژیم صهیونیستی ۳.۳ میلیارد دلار کمک مالی از واشنگتن دریافت خواهد کرد. این مقام آمریکایی تصریح کرد که بودجه کمک‌های واشنگتن به اسرائیل طبق پیشنهاد ترامپ، با افزایش ۲۰۰ میلیون دلاری روبرو خواهد بود. ترامپ در حالی خواستار افزایش کمک واشنگتن به اسرائیل شده است که رسانه‌های رژیم صهیونیستی هفته گذشته، مدعی ساقط کردن یک پهپاد ایرانی شدند و در همین زمینه «آویخای ادرعی»، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی، در توئیتر خود از مقابله با یک «پهپاد» که آن را ایرانی توصیف کرد، خبر داد و مدعی شد که پهپادی ایرانی وارد حریم فلسطین اشغالی شده و یک بالگرد با آن مقابله و آن را ساقط کرده است. مقامات آمریکایی به ویژه ترامپ از زمان روی کار آمدن تمامی تلاش خود را برای تشکیل ائتلاف علیه ایران به کار گرفته‌اند و در این راستا همکاری با برخی کشور‌های خاورمیانه از جمله عربستان را تقویت کرده‌اند. «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به این ادعای صهیونیست‌ها گفت: «ادعای پرواز پهپاد ایرانی و نیز دخالت ایران در سرنگونی جنگنده متجاوز صهیونیستی مضحک‌تر از آن است که بدان پرداخته شود؛ چرا که جمهوری اسلامی ایران اساساً حضوری مستشاری در سوریه آن هم به درخواست دولت مشروع و قانونی آن کشور دارد». ترامپ از یک طرف کشور‌های خاورمیانه را تهدید به قطع کمک‌های مالی آمریکا می‌کند و از طرف دیگر خواستار افزایش بودجه رژیم صهیونیستی و در قبال آن قطع کمک به تشکیلات خودگردان فلسطین می‌شود. پس از اعلام خبر تصمیم ترامپ برای اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، جدال میان تشکیلات خودگردان و دولت ترامپ جرقه خورد و اتخاذ موضع مخالف از سوی مقامات تشکیلات خودگردان، رئیس‌جمهور آمریکا را عصبانی کرد و در پیام توییتری هشدار داد که احتمال دارد میلیون‌ها دلار کمک مالی به تشکیلات خودگردان فلسطینی را قطع کند. رئیس جمهوری آمریکا در این پیام نوشت: «ما هر سال میلیون‌ها دلار به فلسطینی‌ها پرداخت می‌کنیم و هیچ‎گونه قدردانی یا احترامی به ما گذاشته نمی‌شود». او افزود: «حالا که فلسطینی‌ها دیگر حاضر به گفت‌وگو برای صلح نیستند ما چرا باید که این مبالغ کلان را در آینده به آن‌ها پرداخت کنیم؟» دولت ترامپ کاهش عمده‌ای در کمک به تشکیلات خودگردان صورت داد و به آژانس کار و امداد سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی (آنروا) ابلاغ کرد که فقط با اختصاص ۶۰ میلیون دلار از کمک‌های مصوب به این صندوق بین‌المللی موافقت کرده و امضای چک ۶۵ میلیون دلار باقی‌مانده را به «بررسی‌های آتی» موکول کرده است. این اولین باری نیست که وزیر خارجه و رئیس‌جمهور آمریکا با یکدیگر دچار اختلافاتی می‌شوند. این دو در خصوص موضوعاتی، چون رویکرد واشنگتن در قبال کره شمالی و ایران اختلاف نظراتی با یکدیگر داشته‌اند. علی‌رغم آنکه ترامپ اخیراً لفاظی‌های تهدیدآمیزی علیه «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی مطرح کرده بود، در خصوص تلاش تیلرسون برای مذاکره با کره شمالی گفته بود: «رکس تیلرسون در حال تلف کردن وقت خود برای مذاکره با کره شمالی بر سر برنامه تسلیحات هسته‌ای این کشور است.» با این‌حال وزیر خارجه آمریکا در جریان سفر به چین تصریح کرده بود که واشنگتن کانال‌های مستقیمی با کره شمالی دارد، ولی ظاهراً پیونگ یانگ تمایلی برای مذاکره ندارد، اما در خصوص کاهش تنش با کره شمالی ابراز امیدواری کرده بود. خبرگزاری رویترز درباره اختلاف میان ترامپ و تیلرسون اینگونه نوشت که ترامپ بار‌ها در خصوص موضوعات مختلف سیاست خارجی از جمله کره شمالی و سوریه اختلاف نظراتی داشته است و دولت وی به دلیل ابلاغ پیام‌های متناقض در خصوص آمریکای لاتین به ویژه ونزوئلا به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. ترامپ نه تنها خواستار کاهش بودجه کمک به کشور‌های خاورمیانه شده است، بلکه در آستانه سفر تیلرسون به کشور‌های آمریکای لاتین، خواستار کاهش کمک مالی به این کشور‌ها به بهانه آنکه تولیدکننده و قاچاق مواد مخدر هستند، شد و همین امر بر سفر وزیر خارجه آمریکا به این منطقه سایه انداخت. ترامپ اوایل ماه فوریه بدون آنکه نامی از کشوری خاص در آمریکای لاتین ببرد، گفت که این کشور‌ها مواد مخدر به داخل خاک آمریکا وارد می‌کنند. وی اینگونه گفت: «در حال حاضر اسمی نمی‌برم، اما به کشور‌ها نگاهی می‌اندازم و به مبالغ و کمک‌های بی‌شماری که برایشان می‌فرستیم نگاه می‌کنیم و آن‌ها مواد مخدر وارد کشور ما می‌کنند و به ما می‌خندند». ترامپ تأکید کرد: «بنابراین اعتقادی به این قضیه ندارم و می‌خواهم کمک (به این کشورها) را متوقف کنم». تیلرسون در کنفرانس خبری خود در «بوینس آیرس» به اظهارات ترامپ در این خصوص اشاره‌ای نکرد، اما یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا که خواست نامش فاش نشود گفت که این اظهارات ترامپ «مفید نبود». رسانه‌های آمریکایی تا حد زیادی به جدال میان وزیر خارجه آمریکا و رئیس‌جمهور این کشور پرداخته‌اند و اختلافات میان کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا تا اندازه‌ای بود که برخی شایعات از تصمیم ترامپ برای برکنار کردن تیلرسون حکایت دارد به طوریکه حدود چند ماه پیش دو مقام ارشد آمریکا گفتند که کاخ سفید در این فکر است که تیلرسون را طی ماه‌های آتی برکنار کرده و «مایک پومپئو»، رئیس «سیا» را به جای او منصوب کند. شبکه سی ان ان نیز گزارش داد که رکس تیلرسون به دلیل اختلاف دیدگاه با ترامپ ممکن است تا پیش از پایان سال جاری میلادی از سمت خود کناره گیری کند. در ماه آبان سال جاری، ترامپ در گفت‌وگو با شبکه «فاکس‌نیوز» ضمن انتقاد از تیلرسون درباره اینکه وزیر خارجه‌اش تا پایان دوره چهارساله ریاست‌جمهوری وی در سمت خود باقی می‌ماند، ابراز تردید کرده بود. در پی افزایش گزارش‌های رسانه‌ها در خصوص احتمال کناره‌گیری وزیر خارجه آمریکا، ترامپ همچون دفعات پیش به توییتر خود رجوع کرد و نوشت: «رسانه‌های گمان می‌کنند که من رکس تیلرسون را اخراج کرده‌ام یا اینکه او به زودی سمت خود را ترک می‌کند-اخبار جعلی! او قرار نیست کناره‌گیری کند و علیرغم اختلافاتی که در برخی موضوعات خاص داریم، همکاری خوبی باهم داریم و آمریکا بار دیگر بسیار قابل احترام می‌شود». با اینحال، آنطور که خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش کرده بود، یکی از مقامات آمریکایی گفته بود که پومپئو اعلام کرده آمادگی پذیرش پست وزارت خارجه را دارد. رئیس‌جمهور آمریکا از این مسئله که برخی مقامات وزارت خارجه از تصمیماتش حمایت نمی‌کنند، ابراز ناخشنودی کرده بود. گزارش‌های متناقضی درباره استعفا یا عدم استعفای تیلرسون در رسانه‌های مختلف به چشم می‌خورد و گرچه رئیس‌جمهور آمریکا تلاش دارد تا اوضاع را مساعد جلوه دهد، اما شواهدی موجود است که نشان می‌دهد، گمانه‌زنی رسانه‌ها درباره استعفای تیلرسون تا حدودی صحت دارد به طوریکه اواسط سال گذشته میلادی، شبکه خبری ان‌بی‌سی در گزارشی ادعا کرد که «مایک پنس»، معاون ترامپ، مجبور شد تیلرسون را قانع کند که از مقامش استعفا ندهد و وزیر خارجه آمریکا در این دیدار، دونالد ترامپ را «ابله» خطاب کرده است. بعد از آن ترامپ در مصاحبه‌ای که اوایل پاییز انجام شد، گفت که از تیلرسون باهوش‌تر است و اگر آنطور که گزارش شده، تیلرسون وی را ابله خطاب کرده است، باید «مسابقه هوش دهند». شواهد زیادی درباره بالا گرفتن اختلافات و تنش‌ها میان تیلرسون و ترامپ وجود دارد و در شرایطی که بسیاری از تحلیلگران درباره توانمندی ترامپ برای به اتمام رساندن دوره چهارساله ریاست‌جمهوری‌اش ابراز تردید کرده‌اند، گمانه‌زنی‌های زیادی در خصوص ادامه همکاری تیلرسون با رئیس‌جمهور آمریکا وجود دارد و مرور زمان می‌تواند تصمیم نهایی تیلرسون که سازش یا استعفا است را تعیین کند.