قدرت منطقه‌ای ایران چالش جدید آمریکا، عربستان و اسرائیل

خبرگزاری ایسنا: یک نشریه آمریکایی در گزارشی تحلیلی نوشت: ایران با افزایش نفوذ و قدرت خود در منطقه خاورمیانه توانسته است به شکل قابل توجهی ساختار قدرت در این منطقه را از طریق اقدامات عملی و پر خطر به نفع خود تغییر شکل دهد.

نشریه ساینس مانیتور در ادامه گزارش خود به مبارزات ایران علیه داعش در عراق و سوریه اشاره کرد و نوشت: درعراق 44 گروه شبه نظامی شیعی وجود دارد که همگی آنها به رهبری ایران وفادار هستند. در بغداد این باور به طور گسترده و کامل پذیرفته است که اقدام فوری ایران در ژوئن 2014 پیشرفت سریع نیروهای داعش را متوقف کرد و پایتخت عراق را نجات داد، در حالی که ماه‌ها برای پاسخگویی تعلل کرد و عراق را در شرایط اضطرار تنها گذاشت.

سخنگوی جنبش نجباء عراق معتقد است که اگر ایران نبود، الان داعش در مسیر خود قرار داشت.

وی در این‌باره گفت: پیروزی بر داعش یک پیروزی برای تمام بشریت است و به علاوه پیروزی برای ایران که از میدان نبرد علیه داعش در عراق، سوریه و ورای آن به عنوان یک ابرقدرت بی‌رقیب در منطقه با ظرفیت قدرت نرم و سخت بیشتر بیرون آمده است تا وقایع در خاورمیانه را بیش از آنچه در گذشته تجربه کرده بود، شکل دهد.

امروز، ایران توانسته است با اقدامات خود علیه داعش و تقویت متحدانش در دیگر کشورها، همزمان با کاهش رهبری آمریکا، رقیب خود عربستان سعودی را بارها عقب رانده و بیرون کرده و اکنون به عنوان قدرت مسلط در منطقه ظهور پیدا کرده است.

یک روایت از خاورمیانه مدرن شامل پادشاهان و افراد قدرتمندی است که تلاش می‌کنند نشانه‌های خود را در سراسر کشورهای اغلب پر هرج و مرج بگسترانند. خاورمیانه برای رهبران جهان به عنوان محل آزمایش اصلی عمل کرده است تا هژمونی ژئوپلتیک خود را که اغلب با نتایج شکست خورده همراه بوده است، ایجاد کنند. باید گفت که این چیزی جز مداخله‌های ناخوانده آمریکا، روسیه و دیگر قدرت‌های خارجی در طول دهه‌ها نبوده است.

اما اکنون ایران دستاوردهایی را در گسترش نفوذ و قدرت خود کسب کرده که با هر قدرت منطقه‌ای در نیم قرن گذشته رقابت کرده است. اگرچه محدودیت‌هایی برای اینکه چگونه ایران می‌تواند نفوذ خود را افزایش دهد، وجود دارد اما ظهور و رشد تهران یک چالش جدید برای آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی است، چراکه تسلط پیشین آنها را تضعیف می‌کند. در منطقه‌ای که هم‌اکنون با چندین جنگ دست و پنجه نرم می‌کند، سوال این است که تهران چه میزان دیگر قادر است این جایگاه خود را توسعه دهد.

کریستین ساینس مانیتور در ادامه اقدامات آمریکا در منطقه که به سقوط طالبان در افغانستان در سال 2001 و صدام در عراق در سال 2003 منجر شد را از عوامل موثر در این موفقیت ایران دانست و نوشت: اما از 2011 به بعد این اقدامات خود ایران و کمک متحدانش از جمله روسیه بوده که منجر به جایگاه جدید منطقه‌ای ایران شده است.

کمک به جنگ علیه داعش نیز یک لحظه موفقیت‌آمیز برای ایران بوده است. این کشور مدت‌هاست که آمریکا را به ایجاد داعش در همان نقطه اول متهم می‌کند و به اتهامات مکرر دونالد ترامپ اشاره دارد که در کارزار انتخاباتی‌اش گفته بود.

باراک اوباما (رئیس‌جمهور پیشین آمریکا) ایجاد کننده اصلی این سازمان تروریستی است. همچنین رهبری ایران هم‌زمان با اعلام پیروزی بر داعش در اواخر ماه نوامبر، آن را پیروزی الهی محور مقاومت تحت رهبری ایران دانست. حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز گفت که بدون ایران، هیچ موفقیتی در عراق، سوریه، شمال آفریقا و خلیج فارس حاصل نمی‌شود.

ایران به میزان چشمگیری زیربناها و اساس قدرت منطقه‌ای را به نفع خود و از طریق اقدامات پرخطر و عملگرایانه مجددا شکل داده است و این، دست برتر را در برابر رقبایش همچون عربستان سعودی را به ایران داده است. سعودی‌ها در تلاش‌های خود برای عقب راندن نفوذ در حال گسترش ایران شکست خورده است.

عربستان سعودی در آخرین تلاش خود، به عنوان مثال سعی کرد استعفای سعد الحریری نخست وزیر لبنان را رهبری کند که ناکام ماند. در یمن نیز حاصل دو سال و نیم حملات عربستان سعودی نتیجه‌ای جز تلفات فراوان غیر نظامیان نداشته که حمایت نظامی آمریکا را هم داشته است. آمارها نشان می‌دهد که شمار تلفات بیش از 10 هزار تن بوده و زیربناهای این کشور نیز نابود شده‌اند.

آنچه واضح و روشن است، این است که ایران در سراسر منطقه با وجود محدودیت‌های نظامی، از طریق استراتژی نیابتی و جنگ‌های نامتقارن نفوذ و قدرت خود را گسترش داده است. اکنون تهران از یک نفوذ بی‌سابقه در خاورمیانه برخوردار است اما سوالی که ایجاد می شود، این است که آیا این جایگاه قدرت بیشتری برایش به ارمغان می‌آورد یا مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند.