مهار ایران؛ هدف اصلی نخستین سفر خارجی ترامپ

سرویس بین‌الملل فردا؛ مرتضی باقیان: دونالد ترامپ، رئبس جمهور آمریکا قرار است اواخر ماه جاری میلادی به خاورمیانه سفر کرده و از عربستان و سرزمین‌های اشغالی بازدید نماید. این نخستین سفر خارجی و بین المللی ترامپ از زمان بدست گرفتن قدرت در آمریکا می‌باشد.

قبل از بررسی هدف اصلی این سفر باید به این نکته توجه داشت که از نگاه نتانیاهو و مقامات سعودی، خاورمیانه ای که اوباما به ارث گذاشت به جولانگاه ایران تبدیل شده است. از نظر آنها، تلاش اوباما برای مذاکره و توافق با ایران، نه تنها به عامل اصلی تنش و سردی در روابط عربستان و امریکا منجر شد، بلکه به شکل بی ‏سابقه ‏ای به روابط آمریکا و اسرائیل نیز آسیب زد. بنابراین در حالی که در دوران ریاست جمهوری اوباما، مهم‏ترین اختلاف و ناهمسویی امریکا و متحدان منطقه‌‏ای‏ اش، نگرش متفاوت به ایران و نقش منطقه ‏ای آن کشور بود، راهبرد مذاکره و برجام و انفعال اوباما علیه بشار اسد، موقعیت منطقه ‏ای ایران را در خاورمیانه تقویت کرد.

مقامات اسرائیلی و سعودی، در ترسیم نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه همیشه این گفته مقامات ایران را برجسته می کنند که ایران اینک در چهار پایتخت عربی (صنعا، بغداد، دمشق و بیروت) حضور نافذ دارد. چنین خاورمیانه ای نه مطلوب عربستان بود و نه مطلوب رژیم صهیونیستی.

پس از روی کار آمدن ترامپ در آمریکا، مقامات سعودی و اسرائیلی ضمن استقبال و حمایت از مواضع ضد ایرانی وی، با سفرهای متعدد به واشنگتن سعی کردند ترامپ را به ‌اتخاذ سیاست‌ های تندتر در قبال ایران سوق دهند. به نظر می رسد که پس از روی کار آمدن ترامپ، آرایش منطقه در حال تغییر است و ائتلاف جدیدی علیه ایران و متحدانش در حال شکل گیریست. این ائتلاف جدید، به معنای ايجاد یک صف بندي و جبهه جديد عليه ايران مي باشد. در واقع سخن بر سر تشکیل یک پیمان نظامی همانند ناتو با همراهی اسرائیل، آمریکا، ترکیه و کشورهای عربی است كه هدف از آن مقابله با جمهوری اسلامی ایران می باشد. ظاهراً این استراتژی و سیاستی است که دولت ترامپ برای مقابله با بحران‌های خاورمیانه و صورت بندي جديد منطقه طراحی کرده‌ است. محور اصلی استراتژی جدید دولت آمریکا، بر «مهار ایران» بنا شده است.

در این استراتژی، گزینه اقدام نظامی، گزینه نخست نیست. گزینه نخست به کار بستن تمامی تمهیداتی است که انزوای ایران را در منطقه و جهان تشدید بخشد. این استراتژی، پیشتر سرلوحه سیاست خارجی دولت بیل کلینتون در تقابل با ایران و عراق زمان صدام بود. این استراتژی با نام مهار دوگانه (Dual containment) و با هدف تامین امنیت اسرائیل و حمایت از کشورهای عرب توسط مارتین ایندیک طراحی و در دولت کلینتون به مورد اجرا گذاشته شد.

به طور خلاصه باید گفت که اتخاذ استراتژی مهار ایران در دوران ریاست جمهوری ترامپ، تشدید انزوای بین المللی ایران را هدف نهایی خود قرار داده است. همسویی بیشتر با دولت اسرائیل، بازدارندگی و موازنه سازی در برابر رشد نفوذ جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه و تقویت همکاری ‌های راهبردی با کشورهای عرب منطقه بویزه عربستان سعودی مولفه‌ های اصلی استراتژی جدید دولت آمریکا در منطقه خاورمیانه را شکل می دهند. در حال حاضر، تاکید مقامات آمریکایی، اسرائیلی و سعودی بر لزوم اجرای سخت گیرانه برجام و اقدام موثر درباره فعالیت‏ های بی ‏ثبات کننده ایران در راستای ریل‏ گذاری راهبرد منطقه ‎ای ترامپ و امنیتی‏ سازی مجدد ایران صورت می پذیرد.

اینک به نظر می ‏رسد که محوری ‏ترین عنصر مشترک و نزدیکی مجدد عربستان و اسرائیل با آمریکای ترامپ، مهار ایران و مقابله با نفوذ آن کشور در منطقه است و ترامپ درصدد است با ایفای نقش فعال‏تر این وضعیت را به نفع متحدان منطقه ‏ای خود بازگرداند. بنابراین در سفر ترامپ به ریاض و تل آویو قرار است راهکارهای مهار ایران و احیای پروژه ايران هراسي مورد بحث و گفتگو قرار گیرد.