ناگفته‎های شرمن از مذاکرات هسته‌ای و تیم کارکشته روس

خبرگزاری فارس: «وندی شرمن» معاون وقت امور سیاسی وزارت خارجه آمریکا در زمان مذاکرات منجر به انعقاد برجام، در مصاحبه با وبگاه «راشن مترز» از مواضع مذاکره‌کنندگان آمریکایی و روسیه در خلال این مذاکرات و نقاط توافق و اختلاف آن روزها گفته است. دیپلمات‌های روس کارکشته بودند شرمن ابتدا به کلّیت تعاملات آمریکا و روسیه پرداخته و در خصوص پرهیز دو کشور از دخیل کردن نقاط اختلاف در مذاکرات هسته‌ای چنین گفته است: «ما هر جا که بتوانیم با روس‌ها کار می‌کنیم و هر جا که باید، با هم رویارویی و چالش می‌کنیم. مذاکرات ایران یکی از جاهایی بود که توانستیم با هم کار کنیم. در آن مذاکرات، روسیه نقشی مفید و سازنده داشت. مذاکرات در روزهایی انجام شد که روسیه به صورت غیرقانونی، برای الحاق شبه‌جزیره کریمه تلاش و در شرق اوکراین، چالشهایی ایجاد می‌کرد و این مطمئناً امری بود که نمی‌توانستیم بر سر آن اتفاق‌نظر داشته باشیم.» وی ادامه داد: «این مسئله‌ای بود که وجود داشت ولی از تمرکز ما بر توافق نکاست. سرگئی ریابکوف که رئیس تیم روسی بود، دیپلمات کارکشته‌ای است. او هم مسئول روابط (روسیه) با کشورهای آمریکای شمالی و هم مسئول عدم اشاعه (هسته‌ای در وزارت خارجه روسیه) است. بهمین خاطر او از درون‌مایه بحث آگاه بود.» لاوروف در تدوین مکانیسم ماشه سودمند بود شرمن در خصوص مواضع «مطلوب» وزیر خارجه روس‌ها در خلال مذاکرات هسته‌ای گفت: «سرگئی لاوروف نقطه نظرات بسیار محکمی داشت و البته مفاد مربوط به مکانیسم ماشه (بازگشت سریع همه تحریم‌ها) در سازمان ملل را به خوبی می‌دانست. او فی‌الواقع نقشی محوری در تدوین روشی برای انجام کار (رسیدن به توافق هسته‌ای) در عین حفظ حق وتوی آمریکا داشت. من و سرگئی ریابکوف و وزیر لاوروف و وزیر کری پیش از این بر سر توافق خروج تسلیحات شیمیایی از سوریه با هم کار کرده بودیم و به همین خاطر همدیگر را می‌شناختیم و البته، پیش از آن، یک توافق را به سرانجام رسانده بودیم.» وندی شرمن افزود: «آمریکا می‌خواست بتواند تحریم‌ها را با سرعت بازگرداند. ما می‌خواستیم مطمئن شویم که حق وتوی ما (در متن برجام) دست‌نخورده باقی می‌ماند و به مکانیسم ماشه رسیدیم که یک نوع رأی‌گیری معکوس است. همانطور که گفتم، لاوروف در این زمینه، نقش سودمندی داشت.» روسیه و آمریکا نمی‌خواهند قدرت هسته‌ای جدیدی در دنیا ظهور کند در ادامه این مصاحبه، سوال و جواب به سمت نقاط اشتراک و اختلاف مذاکره‌کنندگان آمریکایی و روسی در خلال مذاکرات ایران و 1+5 کشیده شد. شرمن ابتدا به نقاط اشتراک پرداخت و گفت: «نقطه همگرایی ما و روس‌ها بر سر اعتقاد مشترک به این بود که ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد. روسیه و آمریکا به صورت سنتی در پی کاهش تسلیحات اتمی و تضمین عدم ظهور قدرت هسته‌ای جدید در دنیا هستند. روسیه معتقد است که باید راهی برای برداشته شدن تحریم‌های ایران پیدا شود. البته روس‌ها همچنین اعتقاد داشتند که تحریم‌های آمریکا، یکجانبه و غیرمشروع است البته در خلال آن مذاکرات جدی (با ایران)، مسکو کمابیش از تحریم‌های ما تبعیت می‌کرد.» روسیه و چین مخالف محدودیت برنامه موشکی ایران بودند وی سپس به سراغ نقاط اختلاف رفت و گفت: «یکی از نقاط واگرایی و اختلاف ما و روس‌ها که البته در اواخر مذاکرات بر روی میز گذاشته شد، قطعنامه سازمان ملل در خصوص تحریم موشکی و تسلیحاتی بود. روسیه معتقد بود که نباید هیچ محدودیتی بر روی موشک و تسلیحات باشد. آنها هیچ محدودیتی را بر روی موشک‌های خودشان نمی‌خواستند و البته فکر می‌کردند که چنین محدویتی نباید بر ایرانیان هم اعمال شود. نهایتاً بر سر این موضوع مصالحه کردیم.» شرمن ادامه داد: «روسیه و چین معتقد بودند که قطعنامه صرفا باید توافق را تائید کند و نباید هیچ محدودیتی بر برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران باقی بماند. آن‌ها نمی‌خواستند برنامه موشکی یا ممنوعیت واردات تسلیحاتی ایران پابرجا بماند. اما آن‌ها متوجه شدند که بدون وجود محدودیت‌هایی که بود، ما نمی‌توانیم توافق کنیم.» روسیه نمی خواست برجام مبنایی برای اعمال محدودیت‌های مشابه برای بقیه شود معاون «جان کری» در خصوص محدودیت‌های ایران و روسیه برای قبول کردن نتیجه نهایی مذاکرات این‌چنین گفت: «مسئله مهم دیگر این بود که روسیه نمی‌خواست توافق (هسته‌ای ایران و 1+5) مبنایی برای چیزهای دیگر شود. برای ایرانیان هم مهم بود که این توافق یک توافق خاص و منحصر به فرد و آنان تبدیل به انگشت‌نمای دیگران نشوند. مجبور بودیم تلاش بسیار زیادی به کار ببندیم تا هر دوی این خواسته‌ها عملی شود.» شرمن استدلال روس‌ها را اینگونه توضیح داد: «دلیل این خواسته روس‌ها آن بود که آنها نمی‌پسندیدند که هیچ‌کدام از مکانیسم‌های موجود در توافق از جمله مکانیسم راستی‌آزمایی و پایش، روزی بر علیه خود روسیه هم اعمال شود. آنها نمی‌خواستند که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ابزار جدیدی داشته باشد که بتواند در کل جهان آنها را به کار بگیرد.» تمدید قانون تحریم‌های ایران هم نتوانست به برجام ضربه بزند مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی 1+5 در خصوص دورنمای سرنوشت برجام در سال 2017 گفت: «من ارزش زیادی برای (عملکرد) هلگا اشمید که کمیسیون مشترک برجام را در اتحادیه اروپا اداره می‌کند، قائلم. ایرانی‌ها هم همه‌جوره (از مفاد توافق هسته‌ای) متابعت کرده‌اند. اکثر بخش‌های توافق، کماکان منسجم باقی مانده است. حتی اخیراً پس از تمدید قانون تحریم‌های ایران (توسط آمریکایی‌ها)، ایرانی‌ها نظر خود را در خصوص این اقدام گفتند و این مطلب در کمیسیون مشترک به بحث گذاشته شد ولی توافق همچنان پابرجاست. حتی آنها هم این (تمدید) را به عنوان نقض اساسی توافق، اعلام نکردند.» از واکنش کنگره به اقدامات ایران و تأثیر آن بر برجام نگرانم شرمن البته با وجود همه این خوش‌بینی‌ها، نسبت به رفتار «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور جدید آمریکا نگران است و گفت: «نگرانم. نمی‌دانم رئیس‌جمهور منتخب (رئیس‌جمهور فعلی آمریکا) ترامپ نهایتاً در این خصوص چه مومضعی خواهد داشت. خیلی خوب بود که از گزینه وی برای وزارت دفاع یعنی ژنرال متیس شنیدم که گفت توافق باید پابرجا بماند. از طرف دیگر، کنگره هم مانند من نگران اقدامات ایران در خاورمیانه است. (ایرانیان) اقدامات شرورانه بسیاری انجام می‌دهند و من نمی‌دانم کنگره در این خصوص چه اقدامی می‌کند و این اقدام احتمالی، می‌تواند کمکی به نابودی توافق باشد. بنابراین فکر می‌کنم مجهولات بسیاری در مسیر (برجام) وجود دارد.» دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی سپس همگان را از فکر کردن به گزینه‌های جایگزین برجام برحذر داشت و گفت: «من از همه - چه کنگره، چه شرکای ما در دور میز مذاکره و چه دولت جدید - می‌خواهم مراقب باشند زیرا آلترناتیوهای توافق، گزینه‌های خیلی زننده‌ای هستند؛ آنها خطر محض هستند.» در ادامه بحث، سوالی در خصوص امکان خروج یکی از طرف‌های برجام از شمول توافق مطرح شد. شرمن پاسخ داد: «هر کسی می‌تواند این کار را بکند. حالا اینکه بقیه آن را کماکان حفظ کنند (جای سوال است).