آیا ایرباس و بوئینگ به ایران می آیند؟

دیپلماسی ایرانی: به گفته تحلیلگران، تاخیر در فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس به ایران به عنوان مهم ترین نتایج تجاری برجام، با وجود گذشت یک سال از امضای توافق هسته ای می تواند این دستاوردهای برجام را کاهش داده یا حتی از میان ببرد. علی رغم آن که در برجام اجازه فروش هواپیماهای مسافربری به ایران لحاظ شده، در هفتم ژوئن مجلس نمایندگان آمریکا طرحی را تصویب کرد که به موجب آن موافقت نامه های چندمیلیارد دلاری برای فروش هواپیما به ایران منع می شود. اگر چه باراک اوباما اعلام کرده که این طرح را وتو می کند، اما تصویب آن در کنگره موجبات ناراحتی مقامات ایرانی را فراهم کرده است. به گفته «فرهاد علوی» مدیر عامل گروه حقوقی اکریویس اگر چه انتظار چنین اقدامی از سوی کنگره نمی رفت، اما طرح اخیر با تلاش های پیشین آنها برای تضعیف توافق هماهنگ است. سخنان «دنیس میلنبرگ»، رئیس اجرائی بوئینگ هم به بدبینی ها افزوده است. وی اعلام کرد که اگر شرکت بوئینگ نتواند به ایران هواپیما بفروشد، پس هیچ شرکت دیگری هم نمی توند این اقدام را انجام دهد. اشاره میلنبرگ به توافق ایران با شرکت ایرباس بود که در زمان سفر روحانی به فرانسه هیاهوی بسیاری در رسانه ها ایجاد کرد. افزون بر این، ایران در تامین مالی از سوی بانک های خارجی هنوز با مشکل مواجه است. کاهش قیمت نفت هم مزید بر علت شده است. تغییرات سیاسی پیش روی در تهران و واشنگتن هم بر نگرانی ها افزوده است. روحانی که شخصیتی میانه رو است و در انتخابات 2013 با وعده پایان دادن به تحریم های اقتصادی مربوط به پرونده هسته ای ایران روی کار آمد، هم اکنون با بحران های داخلی نظیر فشار بر دولت به خاطر حقوق بالای برخی از مدیران دولتی مواجه شده است. از سوی دیگر ایران نگران پیروزی دونالد ترامپ در آمریکا است. ترامپ آشکارا مخالف توافق هسته ای برجام است. تاخیر در موافقت نامه های مربوط به فروش هواپیماهای مسافربری صنعت هوانوردی و متعاقب آن فعالیت نهادهای مالی، شرکت های ارائه دهنده خدمات مربوطه، شرکت های بیمه و دیگران را دچار تزلزل کرده است. مقامات صنعت هوانوردی اعلام کرده اند که ممکن است برای خرید هواپیما به سوی شرکت های دیگری بروند. به گفته رویترز ایرانیان نسبت به خرید نوعی هواپیما از شرکت میتسوبیشی ژاپن اظهار تمایل کرده اند. گمانه زنی های دیگری نیز حاکی از آن است که ایران ممکن است سفارشات خود را برای 12 ایرباس A380 لغو کند. برخی نیز پیش بینی می کنند که ایران از اجاره چندین هواپیما به عنوان آلترناتیوی دیگر استفاده کند. تحلیلگران معتقدند که شرکت های لیزینگی در صورت همکاری با ایران و در شرایطی که مشخص شود ایران از تعهدات خود تعدی می کند، در بازپس گیری هواپیماهای خود دچار مشکل می شوند. به گفته قائم مقام گروه تحلیلی تیل، احتمال اینکه ایران یکی از مشتریان مهم بوئینگ یا ایرباس شود، کم است زیرا عمده مسیرهای بین المللی به ایران از سوی خطوط هوایی در کشورهای حاشیه خلیج فارس پوشش داده می شود و آنها خدماتی ارائه می دهند که ایران نمی تواند خود را به راحتی با آنها تطابق دهد. به گفته وی اگر چه نیاز مبرم ایران به هواپیماهای جدید احساس می شود، اما این نیاز تنها در صورتی محقق می شود که تهران موافقت کند اصلاحات جدی در بخش اقتصادی خود نیز داشته باشد. حتی با وجود امضای توافق هسته ای، هم ایرباس و هم بوئینگ به مجوز وزارت خزانه داری آمریکا برای فروش هواپیما به ایران نیاز دارند. هواپیماهای ایرباس از قطعات آمریکایی استفاده می کنند. هر دو شرکت بارها اعلام کرده اند که منتظر اخذ مجوز مربوطه هستند و نمی توانند خودسرانه عمل کنند. مقامات وزارت خزانه داری هم اظهار نظری تا کنون در مورد زمان صدور این مجوزها نکرده اند.