رویکرد آمریکا به کردها در ژنو 3 و شمال سوریه

فارس: طی روزهای اخیر، سه اتفاق مهم در مورد جریانات سیاسی کُردهای سوریه روی داد: 1.صالح مسلم رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه (PYD) که با پشت بستن به وعده‌هایی که از سوی روسیه و استفان دی‌میستورا به او داده شده بود، مقتدرانه و پیش از آغاز مذاکرات ژنو 3 به سوییس سفر کرد تا در این دور از گفت‌وگوهای مربوط به سرنوشت سوریه، شرکت کند.

شاخه نظامی حزب او، در ماه‌های اخیر، با آمریکایی‌ها هماهنگتر از قبل شده و او چنین پیش بینی می‌کرد که واشنگتن نه تنها در ژنو 3 بلکه در برنامه ریزی برای آزادسازی مناطق باختری رود فرات، جرابلس و عزاز نیز برای کردها سهم می‌گیرد و به اعتراضات ترکیه وقعی نمی‌نهد، اما اصرار و اعمال فشار ترکیه و ائتلاف مخالفین سوری، باعث شد که دی‌میتسورا عذر صالح مسلم را بخواهد و این رهبر مقتدرترین نهاد سیاسی - نظامی کُردهای سوری، به گفت‌وگوها راه داده نشود.

ترکیه اصرار می‌کرد که حزب صالح مسلم از نهادهای اقماری پ.ک.ک است و نباید در مذاکرات سهیم باشد و مخالفین نیز در بیانیه‌های خود، این حزب کُردی را به همدستی با بشار اسد متهم کرده و اعلام کردند که این حزب، تنها به عنوان بخشی از هیأت اعزامی از سوی دمشق، می‌تواند به ژنو برود. اگر چه در ژنو 2 نیز به صالح مسلم اجازه داده نشد در مذاکرات حضور پیدا کند، اما این بار وضعیت تا حد زیادی فرق می‌کرد و این سیاست مدار کُرد که انتظار چنین برخوردی را نداشت، در شرایطی سوییس را ترک کرد که برخی از چهره‌های سیاسی و رسانه‌های نزدیک به بارزانی، به او تشر و کنایه زدند و شاید این رویداد یکی از تلخ‌ترین خاطرات این مهندس دانش آموخته دانشگاه شیمی استانبول، در چند ماه اخیر باشد.

2.فواد علیکو از سیاستمداران کُرد سوری عضو مجلس میهنی کردهای سوریه (ENKS) که مجموعه احزاب کُرد سوری نزدیک به بارزانی است، به عنوان یکی از اعضای ائتلاف مخالفین به ژنو رفت و در آن جا نیز برخی دیگر از چهره‌های کُرد عضو این مجلس همچون سیامند حاجو و دیگران او را همراهی می‌کنند. صالح مسلم در چند مصاحبه اعلام کرد که فواد علیکو و دیگران را نماینده اراده کردهای سوری نمی‌داند. با این حال این مجموعه از احزاب کُرد سوری وابسته به بارزانی که بر روی ارض واقع دارای قدت و نفوذ نیستند و از سوی حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه اجازه فعالیت به آنان داده نمی‌شود، در برابر نهادهای اقماری پ.ک.ک، در مناطق کردنشین سوریه، تنها یک امتیاز در دست دارند که همانا مشروعیت دیپلماتیک در صحنه جهانی و در جبهه مخالفین اسد است. ابراهیم برو رئیس و هماهنگ کننده اصلی احزاب کُرد سوری عضو مجلس میهنی، با اتخاذ مواضع میانه روانه، اعلام کرد که در هر حال، حزب صالح مسلم بر روی ارض واقع دارای قدرت است و هر امتیازی که به دست آورده شود، نهایتاً باید با این حزب، هماهنگی صورت بگیرد.

3. رویداد سوم که به زعم نگارنده، مهمترین رویداد مربوط به تحولات مناطق کردنشین سوریه در ماه‌های اخیر است، سفر برت مک‌گورک، نماینده و فرستاده ویژه باراک اوباما در ائتلاف ضدداعش به شهر کردنشین کوبانی(عین العرب) در شمال سوریه بود. این عنصر مهم وزارت امور خارجه آمریکا که پیش‌تر در دو پرونده مهم عراق و اقلیم کردستان عراق، توانمندی‌های خود را نشان داده و نزد اوباما از اعتبار ویژه‌ای برخوردار است، در یک سفر محرمانه به کوبانی رفت و در آنجا با اغلب چهره‌های سیاسی وابسته به پ.ک.ک همچون آلدار خلیل، انور مسلم و دیگران دیدار کرد و به عبارتی روشن، می‌توان سفر او را به مثابه تایید ضمنی و غیرمستقیم خودگردانی‌ها و یا کانتون‌های دو فاکتویی دانست که از سوی پ.ک.ک در شمال سوریه و در سه منطقه کردنشین جزیره، کوبانی و عفرین ایجاد شده‌اند.

در مورد اهمیت بازدید مک گورک از کوبانی و همچنین تفاوت‌هایی که در مواضع آمریکا در مورد کردهای سوریه وجود دارد، می‌توان به اختصار چنین گفت: 1. واشنگتن حاضر نیست برای صالح مسلم رهبر PYD ویزای سفر به آمریکا صادر کند، اما در بیانیه رسمی سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، اعلام می‌شود که واشنگتن برخلاف آنکارا، PYD و شاخه نظامی آن یعنی واحدهای دفاع از خلق (YPG) را تروریست نمی‌داند و مبارزات آنان در برابر داعش را مهم و اثرگذار تلقی می‌کند.

2.جان باس، سفیر آمریکا در ترکیه و از دیپلمات‌های ارشد و باتجربه در حوزه شناخت خاورمیانه و کردها، در آنکارا خطاب به پ.ک.ک اعلام می‌کند که این حزب باید دست از حملات بی معنی و بیرحمانه خود بردارد و طرفین به مذاکره بازگردند، اما در همان حال، جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا، در سفر به استانبول، با هفت نماینده مجلس ملی ترکیه از سه حزب مختلف، دیدار می‌کند که 6 تن از آنان کُرد و 3 تن از آنان (لیلا زانا، آلتان تان، ایهان بیلگین)، از سیاستمداران وابسته به پ.ک.ک هستند.

3. آمریکا، در همان حالی که در مناطق کردنشین شمال سوریه، با شاخه نظامی حزب صالح مسلم هماهنگ شده و مقادیری سلاح و مهمات نیز در اختیار آنان می‌گذارد و یک دیپلمات ارشد خود را به کوبانی می‌فرستد، اما در برابر فشارهای آنکارا دو تدبیر مهم اتخاذ می‌کند که یکی از آنها، پذیرفتن عدم دعوت صالح مسلم به ژنو 3 و دیگری، اعزام افسران آمریکایی به شمال سوریه برای دادن اطمینان به آنکارا در مورد عدم حضور کردهای نزدیک به پ.ک.ک در غرب فرات است.

4.اگر چه آمریکا در شمال سوریه با کردهای وابسته به پ.ک.ک هماهنگ و همراه است، اما همه تخم مرغ‌های خود را در این سبد نمی‌گذارد و از حضور کردهای وابسته به بارزانی در ائتلاف مخالفین سوری نیز حمایت می‌کند و در همان حال، حملات هوایی ترکیه علیه مواضع پ.ک.ک در شمال عراق را به عنوان مصداق مبارزه با ترور و دفاع از امنیت ملی خود تلقی می‌کند.

در یک جمع بندی کلی می‌توان گفت: در رویدادهای دو دهه اخیر در عراق، آمریکا به شکل هوشمندانه و هدفمند از ظرفیت‌ها و امکانات احزاب کُرد عراقی بهره گرفت و در مقابل آنان و دیگر عناصر قومی و سیاسی عراق، سیاست موازنه را در پیش گرفت. حال نوبت به بازی دقیق و هوشمندانه با کردهای ترکیه و سوریه رسیده و شواهد نشان می‌دهند که این بازی حالا حالاها ادامه خواهد داشت و بعید نیست در گام‌های بعدی، شاهد اعطای امتیازاتی همچون سفر صالح مسلم به واشنگتن باشیم و موضوع هماهنگی آمریکایی‌ها با نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه، بر پرونده مذاکرات صلح بین ترکیه و پ.ک.ک نیز اثر بگذارد.