تحلیل خواندنی «حسن نافع» از شرایط داخلی مصر

خبرگزاری تسنیم: "حسن نافعه" استاد علوم سیاسی دانشگاه قاهره تاکید کرد نظام عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر قادر نخواهد بود در برابر خشم گسترده مردم ایستادگی کند، زیرا هرچند نهاد‌های امنیتی مصر قوی هستند، اما نظام حاکم ضعیف است.

قانون مصونیت نظامیان، بدترین قانون تاریخ معاصر مصر

وی در گفتگو با پایگاه خبری "عربی ۲۱" اظهار داشت: هدف اصلی السیسی از قانون مصونیت فرماندهان ارتش از محاکمه کنار زدن کسانی است که با او در ۳۰ ژوئن مشارکت داشتند تا به تنهایی به قدرت تکیه بزند و نه اکنون و نه در آینده هیچ مزاحمی نداشته باشد، زیرا این افراد از جزئیات آنچه آن روز رخ داد با خبر هستند و چه بسا نقش برخی از آنان کمتر از السیسی نبود و او با این کار به دنبال انحصار طلبی در قدرت است.

اگر بگویم این قانون به دلایل متعدد یکی از بدترین قوانین تاریخ قانونگذاری معاصر مصر است، مبالغه نکرده ام از جمله این دلایل ابهام آن است و اینکه منافع عمومی روشن و مشخصی در آن دیده نمی‌شود.

همچنین قانون مزبور شامل تبعیض روشن بین شهروندانی است که در انقلاب ۳۰ ژوئن و موفقیت آن مشارکت داشتند و با متن قانون اساسی در تعارض بوده و سبب بروز نارضایتی و کینه زیادی بین مردم می‌شود.

ترس السیسی از طولانی شدن تصدی برخی پست‌های مهم

در مورد دلایل برکناری صدقی صبحی وزیر دفاع و مجدی عبدالغفار وزیر کشور باید گفت که السیسی ترجیح می‌دهد مسئولان برای مدت طولانی یا بیش از آنچه او می‌خواهد، در پست‌های حساس نمانند تا به مرکز قدرت تبدیل نشود با این حال احتمال اینکه اختلاف با این دو وزیر در برکناری آنان موثر بوده است، نیز وجود دارد.

اما بیانیه سوم ژوئیه معروف به "نقشه راه جدید" که السیسی آن را قرائت کرد، در حالی اعلام شد که بسیاری از مردم و تعداد زیادی از نخبگان سیاسی بر این باور بودند که ارتش برای کمک به انتفاضه خودجوش مردم علیه حکومت اخوان المسلمین وارد عمل شد نه به طمع قدرت.

نافعه ادامه داد: یکی از مهم‌ترین دلایلی که سبب شد آن روز این بیانیه را تایید کنم، این بود که نقشه راه جدید قادر به آغاز روند جدید تحول دموکراسی در کشور بود، زیرا سه عنصر اصلی داشت که اگر بر اساس جدول زمانی اصلی رعایت می‌شد ضامن تحول امن به سمت دموکراسی بود.

این عناصر عبارت بودند از:

برگزاری انتخابات پارلمانی پیش از انتخابات ریاست جمهوری.

قانون مجازات کسانی که چه در زمان حسنی مبارک و چه پس از آن قانون شکنی کرده بودند.

تشکیل کمیته عالی آشتی برای حذف مسائل گذشته و آماده کردن کشور برای حرکت امن و سالم در مسیر تحقق کامل دموکراسی.

اما این سه عنصر از بین رفته و یا با امانتداری و به شکل امن و سالم به اجرا در نیامد، زیرا قرار شد انتخابات ریاست جمهوری پیش از انتخابات پارلمانی برگزار شود و پس از اینکه السیسی نامزد شد دیگر کسی نمی‌توانست از قانون عدالت انتقالی و آشتی سراسری صحبت کند و به این ترتیب راه تحول دموکراتیک در کشور بار دیگر مسدود شد.

در مورد قول السیسی مبنی بر اینکه رئیس جمهور همه مصری‌ها خواهد بود و صفحه جدیدی را برای سازندگی کشور خواهد گشود، نیز باید گفت: او در دوره نخست ریاست جمهوری به وعده‌های خود عمل نکرد و نشانی از اینکه در دوره دوم نیز به آن عمل خواهد کرد، وجود ندارد و اگر نشانه‌هایی برای عمل به وعده هایش ظاهر شود از جمله آزادی زندانیانی که به ناحق در بند هستند و برگزاری انتخابات آزاد و شفاف در سال ۲۰۲۲ اولین کسی خواهم بود که او را تایید خواهم کرد.

قدرت نهاد‌های امنیتی نمی‌تواند مانع انتفاضه مردم شود

قدرت مشت نهاد‌های امنیتی در مدیریت اوضاع کشور نشانه قدرت و انسجام هیچ نظامی نیست همانطور که نهاد امنیتی ایران در زمان رژیم شاهنشاهی و در آستانه انقلاب اسلامی ضعیف نبود و نهاد‌های امنیتی در زمان حسنی مبارک نیز ضعیف نبودند، اما نتوانستند در برابر تظاهرات گسترده مصر در ۲۵ ژانویه جلوگیری کند و چند روز پس از تظاهرات نظام مبارک سقوط کرد.

در مورد اوضاع اقتصادی و تصویب بودجه سال جدید نیز باید گفت که رشد و توسعه اقتصادی فقط در پرتو ثبات سیاسی تحقق می‌یابد.

اینکه مردم در برابر تورم و اوضاع نابسامان اقتصادی سکوت کرده اند دلایل متعددی دارد از جمله ترس از خشم و شدت عمل نهاد‌های امنیتی و بیم دارند حضور در خیابان‌ها سبب بدتر شدن اوضاع و بروز هرج و مرج غیرقابل کنترل شود و یا اینکه کشور به سمت جنگ داخلی پیش رود و به این ترتیب مصر به مجموعه کشور‌های عربی شکست خورده مانند لیبی تبدیل شود.

به هر حال سکوت مردم علامت رضایت آنان نیست و هیچ کس نمی‌تواند ادامه سکوت در برابر اقدامات نظام حاکم را تضمین کند از همین رو هر لحظه ممکن است انفجار رخ دهد که این بار سبب هرج و مرج خواهد شد، مخصوصا اگر گرسنگی و خشم ناشی از آن به جایی برسد که تصور آن دشوار است.

نافعه در ادامه این گفتگو در پاسخ به اینکه آیا نظام السیسی از نظر سلطه نظامیان شبیه نظام عبدالناصر است؟ تصریح کرد: هیچ شباهتی بین این دو وجود ندارد. شخصیت عبدالناصر کاملا متضاد با شخصیت السیسی بود و معروف بود که از زمانی که کم سن و سال بود، سیاست را می‌شناخت و هنگامی که دانش آموز دبیرستان بود در تظاهرات علیه انگلیس شرکت کرده و خروج آنان از کشور را خواستار شد.

او یک فعال سیاسی بود و به خطر نقشه صهیونیستی برای امنیت ملی مصر بلکه ناسیونالیسم عربی پی برد.

اما السیسی در هیچ مرحله از زندگی اش در سیاست مشارکت نداشت و آن را نشناخت نه در جوانی و نه در مراحل بعدی حتی در جریان انقلاب ژانویه ۲۰۱۱ و در هیچ جنگ مصر علیه اسرائیل مشارکت نداشت. او در ارتشی تربیت یافت که کاملا با ارتشی که به مقابله با اسرائیل پرداخت متفاوت است، البته این به معنی حمایت از نظام عبدالناصر و آرزوی بازگشت آن نیست.

نافعه افزود: درمورد اینکه مصر چه زمانی از حکومت نظامیان خلاص می‌شود و اینکه آیا مردم برای سلب مشروعیت از نظام السیسی به خیابان خواهند آمد، باید گفت: بسیاری از مردم آرزو دارند امروز و نه فردا از السیسی و حکومت او خلاص شوند، اما به دلایلی که پیشتر به آن اشاره شد اکنون به خیابان‌ها نخواهند آمد. خروج مردم این بار به جای حل بحران سبب وخامت آن می‌شود از همین رو امیدواریم شکل دیگری یافته و تغییر کند.

انتهای پیام/