۵ گزاره دیپلماتیک برای دفاع از مسلمانان میانمار

سرویس بین‌الملل فردا؛ طاها ربانی: درحالی‌که کشورهای مختلف و سازمان‌های بین‌المللی جنایت علیه مسلمانان روهینگیا را محکوم و از آن با تعابیری مثل نسل‌کشی یاد می‌کنند، نخست‌وزیر هند امروز (سه‌شنبه) به این کشور سفر می‌کند تا روابط دو کشور را تعمیق کند. در ادامه به چند نکته درباره‌ی روابط خارجی میانمار می‌پردازیم.

۱- با اینکه از سال گذشته آنگ سان سوچی در عمل رهبر این کشور به‌حساب می‌آید، اما نظامیان میانمار همچنان بخش بزرگی از قدرت را در دست دارند. با دخالت‌هایی که آمریکا در زمان اوباما انجام داد، نظامیان سرانجام از رهبری کشور کنار کشیدند، اما سوچی نظامیان را کاملاً از کار برکنار نکرده است و با آن‌ها همکاری می‌کند. اوباما، با طرح «محور آسیایی» خود، سعی کرد تمرکز آمریکا را از خاورمیانه به شرق آسیا برگرداند، اما این طرح از جانب چینی‌ها نقشه‌ای علیه این کشور تفسیر شد.

۲- چین با درانداختن طرح «یک کمربند، یک راه» (One Belt, One Road: OBOR)، که به‌نام «ابتکار کمربند و راه» (Belt & Road Initiative: BRI) نیز شناخته می‌شود، برای همه‌ی کشورهای همسایه‌ی خود نقشه ریخته است. در مرزهای غربی این طرح با پاکستان به‌سرعت پیش می‌رود و در مرزهای جنوبی نیز میانمار جزو این نقشه است. بندر کیائوک‌پیو (Kyaukphyu)، همچون بندر گوادر در پاکستان، مقصد نهایی است و قرار است استان یون‌نان چین از طریق ریل و جاده به این بندر وصل شود. سهم پنجاه‌درصدی اولیه‌ی چین در این بندر اکنون به هشتادوپنج درصد رسیده، که این خود نشان از تصمیم قاطع چینی‌ها در بهره‌برداری از این بندر را دارد. بندر کیائوکپیو اخیراً شاهد کشتار مردم مسلمان روهینگیا بود، مسلمانانی که فعلاً تنها راه خود را فرار با قایق به‌سمت بنگلادش و هند می‌بینند.

۳- هند نمی‌تواند میانمار را در دستان چین رها کند. هندی‌ها، در رقابت با چین، قانون «سیاست شرقی» (Act East policy) را تصویب کرده‌اند که طبق آن نزدیکی به کشورهای شرقی هند در دستور کار قرار گرفته است. آن‌ها همچنین در فروش تسلیحات نظامی سعی کرده‌اند از رقیب چینی خود عقب نمانند. دو ماه پیش، در ماه جولای، فرمانده‌ی ارتش میانمار بازدیدی بی‌سابقه و هشت‌روزه از هند داشت. در این بازدید، او با نخست‌وزیر، وزیر دفاع و مشاور امنیت ملی دیدار داشت. تنها یک قلم از مبادلات نظامی هند و میانمار فروش 38 میلیون‌دلاری اژدرهای دریایی است.

۴- «گربه برای رضای خدا موش نمی‌گیرد.» شاید این ضرب‌المثل مناسب موضع‌گیری‌های قدرت‌های غربی درباره‌ی مساله‌ی مسلمانان روهینگیا باشد. از نظر رسانه‌های غربی، کشتن مسلمانان به‌دست جنگنده‌های آمریکایی و با استفاده از مادر بمب‌ها بی‌ایراد است و تازه وجهه‌ی رئیس‌جمهور متزلزل آمریکا را نیز بهبود می‌بخشد، اما قدرت‌های رقیب چنین اجازه‌ای ندارند. اوباما طرح «محور آسیایی» (pivot to Asia) را برای مقابله با چین مطرح کرد و حمایت‌های او از آنگ سان سوچی بود که توانست این برنده‌ی جایزه‌ی نوبل را به ریاست کشور میانمار برساند. حمایت‌های نیکی هیلی و وزیر امور خارجه‌ی انگلستان از مسلمانان روهینگیایی را نیز نباید بدون توجه به مقاصد ضدچینی کشورهای متبوع آن‌ها درنظر گرفت.

۵- باید مراقب بود که به‌خاطر دفاع از مسلمانان، پایه‌های دموکراسی را در کشورهایی که هنوز از شکنجه‌های استعمار رنج می‌برند تضعیف نکرد. دموکراسی نیم‌بندی که در میانمار برقرار است هم‌اکنون ضدمسلمانان جهت گرفته است، اما چاره‌ی کار تضعیف دولت نیست. قدرت‌های غربی از آب گل‌آلود درگیری‌های قومی-مذهبی داخلی این کشور قصد ماهی‌گیری دارند. وضعیت امروز مسلمانان روهینگیا میراث استعمار انگلستان است و اولین کسی که باید پاسخگوی این جنایت‌ها باشد همین قدرت‌های استعماری هستند. راه نجات مسلمانان روهینگیا در پیروی دولت میانمار از دموکراسی و دادن حق تابعیت به این مردم ستم‌کشیده است. اولویت چین و هند تجارت است و هرگونه ناآرامی مخل این هدف است. (به‌عنوان شاهدی بر این مدعا می‌توان به درگیری دو دولت در منطقه‌ی مرزی سیکیم اشاره کرد، که اوج درگیری‌های دو قدرت اتمی در آن حمله‌ی سربازان دو کشور با سنگ به یکدیگر بود.) در بلندمدت، دولت دموکراتیک در این منطقه نهایتاً جهت‌گیری‌اش به سمت این قدرت‌های منطقه‌ای خواهد بود و از ایجاد ناامنی‌های مخل تجارت خودداری خواهد کرد، اما دخالت غربی‌ها تنها به تشدید مشکلات می‌انجامد. «ما را به خیر تو امید نیست، شر مرسان.»