سلفیت ذاتا دیدگاه‌ افراطی خطرناکی است

خبرگزاری فارس: در سالیان اخیر و با نفوذ گسترده سلفیت در قزاقستان، برخی از طرفداران این ایدئولوژی به منظور دور کردن اذهان جامعه از این مسئله که انگشت اتهام اندیشه‌های افراطی در قزاقستان را به سمت سلفیت نشانه رفته‌اند، سعی در ترویج اصطلاح سلفی میانه‌رو در جامعه این کشور دارند و به دنبال راهی برای موجه جلوه دادن خود و ادامه فعالیت رسمی خویش در قزاقستان هستند. در این میان، بسیاری از اندیشمندان قزاق که عمق و ریشه‌های افراطی‌گری اسلامی در جامعه قزاقستان را خوب درک می‌کنند، به این تغییر تاکتیک دادن سلفیت برای حفظ موجودیت رسمی خود در کشور و تظاهر به میانه‌رو بودن، پی برده و عنوان می‌کنند که ذات اندیشه‌های سلفیت خطرناک است و نمی‌توان آن را به سلفی میانه‌رو و تندرو تقسیم کرد. در این زمینه، «آینور عبدالرسول‌غیزی» رئیس مرکز پژوهش‌های دینی وزارت فرهنگ قزاقستان در مصاحبه با پایگاه اینترنتی «اسلام.ک.ز» ضمن اشاره به حوادث تروریستی اخیر در شهر در «آکتوبه» گفت: اگر ما همواره اعلام کنیم که وضعیت دینی‌ در قزاقستان باثبات است، پس این سئوال مطرح می‌شود که تروریسم از کجا به این کشور آمده است؟ وی با طرح این سؤال ادامه داد: در گذشته نیز بارها گفته شده که هیچ دولتی از جمله قزاقستان از تهدیدات مربوط به تروریسم که به مشکل جهانی تبدیل شده است، مصون نیست و متأسفانه فضای موجود در جهان باعث رشد این پدیده شده است. طرح‌های خارجی، مانع اصلی مبارزه با افراط در قزاقستان است عبدالرسول‌غیزی ضمن اشاره به موقعیت استراتژیک قزاقستان، گفت: برخی کشورهای خارجی در نظر دارند تا با حمایت از گروه‌های افراطی ثبات داخلی منطقه از جمله قزاقستان را برهم بزنند که کنترل این اقدامات تا حدودی سخت و غیرممکن است. وی اشاره‌ای به طرح‌های خارجی برای برهم زدن آرامش قزاقستان کرد و افزود: در میان مردم این کشور ضرب‌المثلی رایج است «بی‌گناه- گرفتار نمی‌شود»، یعنی اقدامات ایدئولوژیکی برای پیشگیری از گسترش جنبش‌های تروریستی در حد مطلوبی صورت گرفته است. عبدالرسول‌غیزی ادامه داد: رویدادها در آکتوبه نشان داد که علیرغم اتخاذ اقدامات پیشگیرانه متعدد، ایدئولوژی جریان‌های غیر سنتی شروع به رشد کردند ضمن آنکه چنین فرآیند تخریبی به یکباره رخ نمی‌دهد. کارشناس قزاق با اشاره به این مطلب مهم که افراد شرکت‌کننده در اقدامات تروریستی از ساکنان کشور هستند، افزود: ابتدا در مدت زمان معینی شرایط لازم برای ابراز وجود افراطی‌ها همراه با شانتاژ خارجی فراهم می‌شود و در مرحله بعد آماده‌سازی افکار برای ایجاد هرج‌ومرج صورت می‌گیرد. افراط‌گرایان در حال بروزرسانی و تطبیق با شرایط محلی هستند به گفته وی، بدیهی است وضعیتی نظیر آنچه در آکتوبه رخ داد، از بیرون هدایت می‌شود زیرا رهبران خارجی جریان‌های افراطی در روند ترویج ایدئولوژی خود در قزاقستان از روش‌هایی نظیر انتشار ایدئولوژی مطابق با سلیقه ساکنین محلی استفاده می‌کنند و به نوعی تلاش دارند تا ایدئولوژی خود را با شرایط منطقه سازگاری و تطبیق دهند. رئیس مرکز پژوهش‌های دینی وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان گفت: باید به این نکته توجه کرد که توان و سرمایه‌های مدیران پروژه‌های افراط برای همین هدف در نظر گرفته می‌شود و قطعا چنین اقدامات مداومی از سوی آنان، میوه تلخ و سرانجام مخربی را در پی خواهد داشت. به باور وی، همه می‌دانند که در پس‌زمینه تمام روندهای نامتعارف، سرمایه‌های هنگفت و سیاست‌های منظمی قرار دارند که نتایج آنها نیز اندک نبوده و در زمان حال قابل مشاهده است. وی در خصوص توان مقابله با این ایدئولوژی‌ها تصریح کرد: در این حوزه، قزاقستان دارای 2 قدرت می‌باشد، قدرت اول- دولت است که به شکل قانونی تبلیغ فعالیت‌های تروریستی و افراط‌گرایانه را ممنوع کرده و قدرت دوم- قدرت درونی مردمی است که ارزش‌های سنتی و معنوی خود را از دست نداده‌اند. رئیس مرکز پژوهش‌های دینی وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان ادامه داد: در این زمینه باید تلاش‌ها در جهت همگرایی میان این 2 قدرت متمرکز شوند و چنانچه اقدامات انجام شده علیه ایدئولوژی‌های افراطی کارساز نیست، به این دلیل است که برای نیروهای غیردولتی، مقاومت در برابر چنین تهدیداتی در سطح جهانی دشوار است. رهبران سلفی پایه‌گذاران اقدامات تروریستی «آکتوبه» هستند عبدالرسول‌غیزی افزود: همانطور که مقامات قزاقستان گزارش داده‌اند، افراط‌گرایان پیروان جنبش‌های مذهبی نامتعارف‌ هستند اما دامنه حضور آنها در کشور گسترده است که شامل سلفی‌ها، مدخلی‌ها، تکفیری‌ها و غیره هستند. اندیشمند قزاق ادامه داد: از سوی دیگر، هر کدام از گروه‌های افراطی نام ایدئولوژی خود را متفاوت از یکدیگر انتخاب می‌کنند اما در نهایت باید گفت که رهبران سلفی بنیانگذاران اقدامات تروریستی در آکتوبه هستند. وی در پاسخ به این ادعا، افزود: به این دلیل که اولا، هیچ ارتباطی بین تروریست‌هایی که اقدامات آکتوبه را انجام دادند با سازمان‌های تروریستی بین‌المللی وجود نداشته است. رئیس مرکز پژوهش‌های دینی وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان گفت: با فرض بر اینکه آنها از رهبران خارجی دستور گرفتند اما در این صورت نمی‌توان انکار کرد که عاملان این حملات همان پیروان جنبش‌های غیرمتعارف در داخل کشور هستند. بنابراین، انگشت اتهام به سمت سلفی‌ها، تکفیری‌ها و مدخلی‌ها نشانه می‌رود. عبدالرسول‌غیزی با اشاره به اینکه تکفیریزم یکی از افراطی‌ترین شاخه‌های سلفی‌گریست که فعالیت آن در کشور قزاقستان ممنوع شده است، تصریح کرد: همین مسئله بهترین انگیزه برای آنهاست اما این امر دلیلی برای توجیه دیگر شاخه‌های سلفی‌گری به عنوان سلفی‌های میانه‌رو نیست و باید ممنوعیت تکفیریزم را به عنوان آغاز مرحله غلبه بر جریان‌های سلفیت در قزاقستان دانست. سلفی‌ها و مدخلی‌ها سرمنشأ تکفیری‌ها در قزاقستان هستند وی در ادامه اظهار داشت: علاوه بر تکفیری‌ها، در کشور قزاقستان مدخلی‌ها هم به عنوان یکی دیگر از شاخه‌های سلفی‌گری شناخته شده‌اند که خود را متخصصین علوم دینی می‌نامند و سعی دارند خود را خوب و موجه جلوه دهند. اندیشمند قزاق ادامه داد: مدخلی‌ها می‌گویند که در امور سیاسی دخالت نمی‌کنند و حرکتی را ضد حکومت انجام نمی‌دهند و از سوی دیگر، سلفی‌های اسکندری هم در کشور سعی در گسترش دیدگاه‌های خود دارند در حالی که هر 2 گروه مذکور، خود را میانه‌رو نامیده و ادعا می‌کنند که در امور سیاسی کشور دخالت نمی‌نمایند. اما با بررسی دیدگاه‌های مذهبی آنها، هیچ کدام هیچگونه تفاوتی با یکدیگر ندارند و عنوان میانه‌رو را نمادین یدک می‌کشند چراکه هیچ دلیلی مبنی بر تفکیک شاخه‌های سلفی به میانه‌رو یا افراطی بدست نیامده است. عبدالرسول‌غیزی خاطرنشان کرد: می‌توان تفاوت مدخلی‌ها با شاخه‌های دیگر سلفی را نیز انکار کرد زیرا اصطلاح میانه‌روی آنها فقط در کشورهای عربی مشاهده می‌شود که در آنجا مردم مجبورند هم‌زیستی خود را گاهی فدای یک ایدئولوژی از شاخه‌های سلفی کنند و این به آن معناست که آنها ناچارند بین بد و بدتر یکی را انتخاب کنند. مفهومی با عنوان سلفی‌گری میانه‌رو وجود ندارد وی گفت: در دولت سکولار قزاقستان اصطلاح اعتدال برای سلفی‌ها نه در دین نه در علم و نه در سیاست مناسب نیست و طرفداران چنین دیدگاه‌های نامتعارفی هیچگاه دست از افراطی‌گری برنمی‌دارند. عبدالرسول‌غیزی ادامه داد: علمای دینی محلی اغلب می‌گویند که اعضای گروه‌های موسوم به مدخلی‌ها خود را سلفی می‌دانند، یعنی آنها خودشان تأیید می‌کنند که هویتشان یکی است. از سوی دیگر، کسانی که در تلاشند موضوع را طور دیگری جلوه دهند، قصد دارند حداقل یکی از شاخه‌های سلفیت را توجیه کنند و بدینگونه باعث تقویت نفوذ آنها در جامعه شوند. وی خاطرنشان کرد: مفهوم سلفی میانه‌رو، ثمره سیاست‌ها و برنامه‌های این افراد است و حال آنکه این مفهوم در هیچ منطقه‌ای در عمل ثابت نشده و با درس گرفتن از اینکه تعداد تروریست‌ها در منطقه زیاد می‌شود، تمام کشورهای پساشوروی با سرنوشت تاریخی مشترک روبرو بوده و پدیده سلفی‌گری میانه‌رو را تکذیب می‌کنند. رئیس مرکز پژوهش‌های دینی وزارت فرهنگ و ورزش قزاقستان تصریح کرد: امروزه بسیاری از کشورهای عربی به صراحت تأیید می‌کنند که سلفی‌گری سازگار با ماهیت اصلی اسلام نیست و با این اوصاف، ما نیز باید مجددا و به صورت ریشه‌ای به مسئله مقابله با مفاهیم مرتبط با سلفی‌گری بپردازیم. عبدالرسول‌غیزی در پایان گفت: رویدادهای آکتوبه علاوه بر اینکه درس بزرگ و غم‌انگیزی برای همه بود، به وضوح ثابت کرد که مفهومی با عنوان سلفی‌گری میانه‌رو وجود ندارد و سلفی‌گری ذاتا حاوی دیدگاه‌های افراطی خطرناکی است.