بحرانی برای تداوم حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای/ چرا در قره باغ همه‌پرسی برگزار نمی‌شود؟

سرویس بین الملل فردا: منطقه قفقاز به لحاظ جغرافیایی بسیار استراتژیک بوده واز نظر تاریخی اهمیت بسزایی دارد؛ این اهمیت از آن جهت است که حوزه تمدنی ایران و اروپا در این منطقه با یکدیگر درگیر و رویارو می شدند. بنابراین قفقاز در طول تاریخ همیشه شاهد درگیری ایران و عثمانی و روسیه بوده است که در 200 سال گذشته تقدیر این منطقه به دست روس ها افتاد. با فروپاشی شوروی، روس ها متوجه بودند که باید جای پا یا منطقه ای بحرانی وجود داشته باشد تا بهانه ای برای تداوم حضور عنصر روس در منطقه بسیار استراتژیک قفقاز وجود داشته باشد؛ از این رو مسئله و بحران قره باغ آغاز شد و در نتیجه این بحران شاهد درگیری بسیار شدید در طول 25 سال گذشته بوده ایم؛ در خصوص بحران قره باغ و نقش ترکیه در این منطقه و راه حل های سیاسی برای به سرانجام رسیدن این متاقشه با مسعود صدر محمدی، کارشناس مسائل قفقاز و ترکیه گفتگو کردیم:

صدرمحمدی علت اصلی مشخص نشدن سرنوشت این منطقه را در سه نکته می داند: اول اینکه قره باغ تبدیل به اهرم فشار از طرف روسیه علیه دولت آذربایجان و دولت ارمنستان شده است؛ دوم؛ این منطقه محلی برای زورآزمایی و استفاده به عنوان وسیله و اهرم فشار و راه نفوذ در هر دو کشور برای لابی های اروپایی و روسی شده و سوم؛ استفاده های داخلی هر دو دولت ارمنستان و آذربایجان از این مسئله.

وی با بیان اینکه باکو و ایروان مطمئن هستند که این بحران به زودی حل نخواهد شد، تأکید کرد: این موضوع سبب می شود همیشه کشور را در حالت خطرناک تصور کنند و با استفاده از این حالت آستانه جنگ می خواهند مخالفان داخلی را سرکوب یا مخالفان سیاسی را تبدیل به کسانی کنند که مخالف ملی هستند؛ به همین دلیل در طول 20 و چند سال گذشته مسئله قره باغ حل نشده و به این زودی ها هم نباید انتظار حل آن را کشید.

کارشناس مسائل ترکیه و قفقاز درخصوص حضور ترکیه در این بحران خاطرنشان کرد: ترکیه در دوره جنگ قره باغ در حالی که آذربایجان دچار بحران داخلی بود، وارد این مسئله شد و علت حضور فعال ترکیه در این موضوع برای رقابت با ایران و جلوگیری از نفوذ ایران بود.

وی ادامه داد: دولت ترکیه به عنوان عامل جبهه غربی و صهیونیستی و ناتو وارد آذربایجان شد و سعی کرد نیروهای ایرانی و عوامل سیاسی ایرانی را اخراج یا به انفعال بکشاند که بعد از این اتفاق ترکیه حضور موثر و همه جانبه ای را در آذربایجان داشته باشد. با وجود اینکه این حضور هیچ آورده سیاسی استراتژیکی خاصی برای آذربایجان نداشته است؛ اما همیشه تبلیغات سیاسی و رسانه ای هم در آذربایجان و ترکیه به نفع ترکیه رقم خورد.

صدر محمدی درباره نقش ترکیه در درگیری های چند روز گذشته قره باغ تاکید کرد: در درگیری های چند روز اخیر هم ترکیه از این مسئله کمال استفاده را برد و با وجود اینکه هیچ حمایت عملی و فیزیکی را شاهد نبودیم و در حد لفظ بود؛ اما در سطح بالاتر وارد ماجرا شد و از آذربایجان اعلام حمایت کرد؛ به این ترتیب ترکیه دوباره از این آب گل آلود ماهی گرفت و حوزه نفوذ و سطح تاثیرگذاری خود در معادلات داخلی آذربایجان و از آن طریق قفقاز را افزایش داد.

این کارشناس مسائل ترکیه و قفقاز در خصوص علت برگزارنشدن همه پرسی در این منطقه خاطرنشان کرد: استفاده از اهرم های مردم سالارانه و دیپلماتیک در واقع نقض غرض از ایجاد این بحران است. ریشه اصلی این بحران به هیچ وجه مردمی نیست و ریشه سیاسی صرف دارد مردم این منطقه چند صد سال با وجود همه افت و خیزهای موجود در کنار هم زندگی کردند و طبیعتا هیچ کس حاضر نبود خانه و کاشانه خود را ازدست دهد.

صدرمحمدی تصریح کرد: بحران قره باغ مصنوعی است و برای تداوم حضور قدرت های فرامنطقه ای در این منطقه است و زمانی که بحرانی با این هدف ایجاد می شود طبیعتا نباید منتظر حل زود هنگام آن باشیم. این منطقه تبدیل به عرصه قدرت نمایی بین جبهه روس و جبهه غربی شده است و تا زمانیکه یکی از این دوجبهه کاملا از بین نرود و خود را از این منطقه کنار نکشد این مسئله راه حل خود را پیدا نخواهد کرد و راه هایی مثل همه پرسی، انتخابات عمومی یا مذاکرات سیاسی صرف نتیجه ای را نخواهد داشت.

وی در پایان گفت: در 25 سال گذشته در این منطقه گروه سیاسی مینسک را تشکیل دادند و سعی کردند از این طریق کار را به سرانجام برسانند؛ اما هیچ پیشرفتی به دست نیامد و درگیری ها به صورت پراکنده ادامه داشته است.