تلاش قزاقستان برای بهره مندی از توافق هسته‌ای

خبرگزاری تسنیم: پایگاه اینترنتی فارن پالسی در گزارشی به قلم رید استاندیش تحت عنوان «‌تلاش قزاقستان برای بهره مندی از مزایای توافق هسته‌ای ایران »‌ نوشت:‌ کشور محصور در خشکی قزاقستان در منطقه آسیای میانه که از خاکستر فروپاشی اتحاد شوروی در سال 1991 برخاسته است، در طول 25 سال گذشته همواره کوشیده تا از خود چهره‌ای مطرح به عنوان یک بازیگر عمده در عرصه‌های جهانی بسازد. متاسفانه برای دولت این کشور، تغییر این وجهه و نگرش، فرآیندی کند و آهسته بوده است. بسیاری از مردم جهان همچنان قزاقستان را به خاطر ثروت نفتی‌اش و نیز ویژگی‌های عجیب و غریب نورسلطان نظربایف‌، نخستین و تنها رئیس جمهوری این کشور می‌شناسند.

ولی در حاشیه اجلاس سران امنیت هسته‌ای در سال 2016 در واشنگتن، قزاقستان فرصت درخشش پیدا کرد. در حالی که پرونده مأیوس کننده حقوق بشری این کشور و سیستم بسته سیاسی قزاقستان، همواره انتقادات بین المللی را به دنبال داشته است،‌ ولی در زمینه منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای و اقدام این کشور در زمینه تسلیم تسلیحات هسته‌ای خود و تشویق دیگر کشورها به اتخاذ اقدامات مشابه، «آستانه» در این اجلاس نقش مثبت‌تری ایفا کرده است.

اتخاذ این سیاست‌ها کمک کرد تا قزاقستان در دستیابی به توافق هسته‌ای میان تهران و واشنگتن نقش چشمگیری ایفا کند. افزون بر میزبانی دو مرحله مذاکرات در روند گفتگوهای هسته‌ای که به انعقاد توافق هسته‌ای منجر شد، قزاقستان از موقعیت خود به عنوان یکی از صادرکنندگان برجسته اورانیوم در جهان استفاده و کمک کرد تا از طریق ارسال شصت تن اورانیوم خام به ایران به ازای ارسال 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص بالای تهران به روسیه به منظور تبدیل آن به میله‌های سوخت‌، توافق هسته‌ای با ایران پا بگیرد و در نهایت منعقد شود.

ارلان ادریسوف وزیر امور خارجه قزاقستان در مصاحبه با فارن پالسی اعلام کرد دولتش قبل از اجرایی شدن توافق هسته‌ای،‌ تصمیم گرفت تا این اقدام را صورت دهد.

وی افزود: «از دولت قزاقستان خواسته شد تا این محموله اورانیوم را تحویل دهد بنابراین ما این کار را انجام دادیم. ما در واقع هر نقشی را که لازم است به منظور اطمینان یافتن از اجرایی شدن توافق هسته‌ای با ایران انجام شود، ایفا خواهیم کرد».

برای قزاقستان مسئله تسلیحات هسته‌ای با تولد این کشور به عنوان یک جمهوری مستقل از شوروی گره خورده است. قزاقستان پس از فروپاشی اتحاد شوروی، وارث 1410 کلاهک هسته‌ای شد که در آن زمان چهارمین زرادخانه بزرگ جهان محسوب می‌شد. این کشور با همکاری با آمریکا و روسیه تازه مستقل شده، به صورت داوطلبانه همه این کلاه‌کها را تحویل داد.

مقامات شوروی بین سالهای 1949 تا 1989 حدود 456 آزمایش هسته‌ای در قزاقستان انجام داده بودند. با این همه با گذشت ده ها سال از آن زمان، مسائل بهداشتی و سلامت جسمانی همچنان جان میلیون ها قزاق را به علت مواد رادیواکتیو باقیمانده در جریان این آزمایش‌ها تهدید می‌کند.

ادریسوف افزود: «آنها از مردم به عنوان خوک آزمایشگاهی استفاده می‌کردند، ما هنوز هم از این اقدامات خشمگین هستیم،‌ از اینکه عده‌ای اجازه دادند تا مردم ما قربانی گسترش امنیت اتحاد شوروی شوند»‌.

اگرچه تصمیم نورسلطان نظربایف برای تحویل کلاه‌کهای هسته‌ای و بستن تاسیسات، تحت تاثیر تاریخچه دردناک این کشور به عنوان محل انجام آزمایش‌های هسته‌ای اتخاذ شد ولی این تصمیمی عملگرایانه از سوی نظربایف بود.

نظربایف در برابر درخواست اغلب رهبران جهان از جمله معمر قذافی رهبر سابق لیبی مبنی بر حفظ این کلاه‌کها مقاومت کرد و در عوض تصمیم گرفت به ازای دریافت مشروعیت و شناسایی بین‌المللی و نیز کسب احترام و جلب سرمایه‌گذاری و تأمین امنیت این کلاهک‌ها را تحویل دهد.

نظربایف در مقاله‌ای در سال 2012 در نشریه نیویورک تایمز تحت عنوان «آنچه ایران باید از قزاقستان بیاموزد»‌ دستور کار دولتش را در مخالفت با اشاعه تسلیحات هسته‌ای تشریح کرد. وی نوشته بود که کشورش بی وقفه برای ترغیب دیگر کشورها به پیروی از رویه قزاقستان و ساختن جهانی عاری از تهدید تسلیحات هسته‌ای تلاش و همکاری می‌کند.

ادریسوف به فارن پالسی گفت :‌ «این مسئله برای ما خیلی مهم است. ما خیلی تلاش کرده‌ایم تا از این الگو استفاده کنیم تا کشورهای دیگر بتوانند تسلیحات هسته‌ای را به منظور تامین امنیت خود کنار بگذارند »‌.