پیشنهاد محرمانه آبه شینزو به «حسن روحانی» چه بود؟

خبرگزاری فارس: برخی منابع دولتی ژاپن اعلام کردند که دولت «آبه شینزو» نخست وزیر ژاپن سال گذشته در راستای کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا، به صورت مخفیانه پیشنهاد مبادله نفت خام ایران با غلات آمریکا از طریق ژاپن را مطرح کرده بود.

دو منبع دولتی به خبرگزاری ژاپنی کیودو گفتند که این پیشنهاد به صورت رسمی در ژوئن 2019 و زمانی که آبه شینزو به صورت رسمی و برای نخستین بار به عنوان نخست وزیر ژاپن طی 41 سال گذشته به ایران سفر کرده بود، مطرح شد.

در دیدار روز 12 ژوئن (22 خرداد) آبه شینزو با «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران به صورت رسمی توافق مبادله که چند میلیارد دلار ارزش داشته مطرح شد و به صورت اولیه با پاسخ مثبتی از سوی تهران و واشنگتن مواجه شده است.

این طرح در واقع دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران بوسیله مبادله ذرت و سویای تولید شده در آمریکا و با نفت ایران از طریق ژاپن و انتقال آن پس از دریافت موافقت از سوی آمریکا بوده است.

اما این تلاش دیپلماتیک که به صورت اولیه با هدف تشویق ایران برای موافقت با مذاکره با ایران بوده در نهایت با موفقیت همراه نبود چون ژاپن نتوانست بر اصرار ایران در این باره فائق آید که پیش از هرگونه مذاکره، آمریکا باید تحریم‌ها را لغو کند.

در کنار عدم اعتماد عمیق ایران به آمریکا،‌ سیاست متناقض دولت دونالد ترامپ نیز به عنوان عاملی در شکست تلاش میانجی‌گرانه ژاپن به شمار آمده است.

در زمانی که این پیشنهاد مطرح شده،‌ واشنگتن در میانه جنگ تجاری با پکن بوده و به دنبال خریدارانی برای غلات خود به خصوص ذرت و سویا بوده این در حالی بود که ایران نیز به دلیل تحریم‌های خرد کننده نیازمند صادرات نفت بوده تا بتواند ذخایر غلات در حال کاهش خود را تامین کند.

پیشنهاد آبه شینزو پیشتر با گفت‌وگوهای محرمانه میان ایران و ژاپن همراه بوده و در همان ماه نیز تهران از توکیو درخواست کرده تا دارو و ماشین آلات نیز به این بسته پیشنهادی اضافه شود.

با وجود علاقه ایران برای از سرگرفتن صادرات نفت خام، ایران درباره پذیرش پیشنهاد ژاپن توسط آمریکا تردید داشت و بر تعهد آمریکا در این زمینه اصرار کرد.

پیشنهاد ژاپن در جریان سفر روحانی به ژاپن در دسامبر 2019 و دیدار با آبه مورد بحث قرار گرفت. در آن زمان وی مطلع شد که ژاپن قادر نیست که فاصله‌های موجود میان تهران و واشنگتن را کاهش دهد.

یک منبع دولتی ژاپن به کیودو گفت اگر چه پیشنهاد ژاپن در نهایت با شکست همراه شد اما پیشنهادات کشورهای دوست به صورت جدی مد نظر قرار می‌گیرد.

در سپتامبر سال گذشته نیز فرانسه تلاش کرد طی طرحی به میانجی‌گری پرداخته و خط اعتباری 15 میلیارد دلاری برای ایران در نظر بگیرد.

این منبع دولتی گفت که پیشنهاد ژاپن با مطالعه و فرمول بندی بهتری نسبت به پیشنهاد فرانسه بوده است.

در اواخر سال 2019،‌ تحرکاتی برای تشویق ایران برای در نظر گرفتن هر دو پیشنهاد ژاپن و فرانسه برای افزایش شانس یک توافق وجود داشته است.

این منبع دولتی گفت: «هر دو پیشنهاد به دلیل عدم همکاری آمریکا، با وجود چراغ سبز اولین واشنگتن با شکست همراه شد.»