چین: آمریکا نمی‌تواند از مکانیزم ماشه استفاده کند

خبرگزاری تسنیم: امروز سه شنبه 24 تیر (14 ژوئیه) پنجمین سالگرد امضاء برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره مساله هسته ای ایران است. دولت ترامپ در حالی دو سال قبل به صورت یکجانبه از توافق هسته ای با ایران خارج شد که دیگر طرف ها با این اقدام کاخ سفید مخالف بودند.

به مناسبت 23 تیر، سالگرد نهایی شد برجام « چانگ هوا » سفیر چین در تهران به عنوان بالاترین نماینده پکن در جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم به سوالاتی متعددی درباره توافق هسته ای، تهدید آمریکا درباره تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران و روابط دوجانبه تهران-پکن پاسخ داد.

وی بر این باور است جامعه بین المللی می بایست مشترکا با اعمال فشار آمریکا بر شورای امنیت برای تمدید یا بازگشت تحریم های ضدایرانی مخالفت کند و از آمریکا بخواهد به مسیر صحیح پایبندی به برجام و شورای امنیت سازمان ملل بازگردد.

سفیر چین همچنین تاکید می کند کشورش با سیاسی کاری آژانس بین المللی انرژی اتمی در قبال برنامه هسته ای ایران مخالف است و می گوید: چین از ایفای نقش عینی، حرفه ای و بی طرفانه آژانس بین المللی انرژی اتمی در راستی آزمایی پایبندی ایران به تعهدات پادمانی این کشور حمایت می کند.

چانگ هوا در رابطه با روابط ایران و چین که اخیرا به موضوع داغ رسانه ها نیز تبدیل شده گفت: مهم نیست اوضاع بین المللی و منطقه ای چگونه تغییر می کند، چین علاقه مند به همکاری با ایران برای ارتقای شراکت راهبردی جامع چین-ایران است.

مشروح این مصاحبه را در ادامه می‌توانید بخوانید.

حدود 5 سال از توافق برجام می گذرد و در این مدت چالش های زیادی فراروی این توافق بوده است. برخی از از تعبیر کما برای توصیف وضعیت این توافق استفاده می کنند. ولی با این اوصاف، اعضای باقیمانده کم و بیش به دنبال حفظ این توافق هستند. آیا با توجه به شرایط فعلی، برجام ارزشی برای ابقا و حفظ دارد؟ چرا؟

سفیر چین: پنج سال قبل، گروه 1+5 (چین، روسیه، فرانسه، آلمان، انگلیس و آمریکا)، اتحادیه اروپا و ایران به توافق هسته ای تاریخی در وین دست یافتند. این دستاورد مهم دیپلماسی چندجانبه گرایی در آن زمان با قطعنامه 2231 به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسید. برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام به یک عنصر کلیدی سیستم منع گسترش تسلیحات هسته ای بین المللی، یک فاکتور مثبت مهم در حفظ صلح و ثبات منطقه ای و جهانی و سرمشقی خوب برای حل مسائل منطقه ای مناقشه برانگیز از طریق رویکردهای چندجانبه گرایی تبدیل شد.

متاسفانه آمریکا در سال های اخیر با پشت پا زدن به تعهدات بین المللی خود به یکجانبه گرایی روی آورده و از پیمان ها و سازمان های (جهانی) خارج می شود. این کشور در ماه مه سال 2018 از برجام خاج شد و با تمام ابزارها اجرای تعهدات دیگر طرف های این توافق را مختل کرد. این نقض آشکار قطعنامه 2231 شورای امنیت به تنش مداوم بر سر برنامه هسته ای ایران منجر شده است. در حال حاضر، ایالات متحده سعی می کند با اعمال فشار برای تمدید تحریم تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران و تهدید به فعال کردن مکانیزم بازگشت سریع تحریم ها بیش از پیش برجام را تضعیف کند.

چین معتقد است حفظ و اجرای برجام، راه درست حل مساله هسته ای ایران است. کاهش تعهدات برجامی ایران نتیجه سیاست فشار حداکثری آمریکا است. طرف های دخیل در برجام باید با تقویت گفتگو و رایزنی در چارچوب کمیسیون مشترک، به دنبال راه حلی برای بحث پایبندی به تعهدات با رویکرد گام به گام و متقابل باشند و توازن حقوق و تعهدات را تحت برجام حفظ کنند.

طرف های برجام باید گفتگو و همکاری میان آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران را به منظور حل مناسب موضوع پادمان ها در سریعترین زمان ممکن، تقویت کنند.

همزمان جامعه بین المللی می بایست مشترکا با اعمال فشار آمریکا بر شورای امنیت برای تمدید یا بازگشت تحریم های ضدایرانی مخالفت کند و از آمریکا بخواهد به مسیر صحیح پایبندی به برجام و شورای امنیت سازمان ملل بازگردد.

برخی از اعضای سابق و فعلی برجام مثل آمریکا و اروپایی ها در حفظ این توافق نقض یا کوتاهی کرده اند. کشوری مانند آمریکا علاوه بر خروج، اعضای دیگر را هم به فروپاشی این توافق تشویق می کند. موضع فعلی چین در این خصوص چیست؟ برون رفت و راه حل را در چه می دانید؟

سفیر چین: دلیل ریشه ای بحران کنونی خروج آمریکا از برجام و تحریم های یکجانبه آن علیه ایران است. در خصوص برنامه هسته ای ایران، هدف تزلزل ناپذیر چین حفظ رژیم منع گسترش تسلیحات بین المللی و صلح و ثبات در منطقه خاورمیانه و حفظ چندجانبه گرایی، جایگاه سازمان ملل و نظم جهانی بر اساس قوانین و مقررات بین المللی است.

در جریان مذاکرات برجامی، چین فعالانه به دنبال گفتگوهای صلح بود و طرح پیشنهادی خود را در زمانی حساس ارائه و به دستیابی به توافق هسته ای کمک کرد.

چین در اجرای برجام، با صداقت کامل به تعهداتش عمل کرد و عملیات تبدیل راکتور آب سنگین اراک را با پیشرفتی مثبت مدیریت کرد که به یک دستاورد قابل توجه تبدیل شده است. مهم نیست اوضاع بین المللی چگونه تغییر کند، چین همواره بر سمت صحیح تاریخ خواهد ایستاد و با دیگر طرفهای برجام همکاری خواهد کرد تا پیشرفت راه حل سیاسی و دیپلماتیک موضوع هسته ای ایران ادامه یابد. همزمان، ما به طور قاطع حقوق و منافع مشروع خود حفاظت می کنیم.

آیا اتفاقات اخیر در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مانند صدور قطعنامه درباره همکاری ایران و آژانس کمکی به شرایط حاضر می کند؟ چین در این خصوص چه موضعی دارد؟

سفیر چین: چین از ایفای نقش عینی، حرفه ای و بی طرفانه آژانس بین المللی انرژی اتمی در راستی آزمایی پایبندی ایران به تعهدات پادمانی این کشور حمایت می کند. ما مخالف سیاسی کاری آژانس اتمی هستیم. آژانس بین المللی انرژی اتمی به روشنی اعلام کرده موضوع پادمان ها نه یک بحث فوری است و نه خطری برای اشاعه تسلیحات دارد.

طرف ایرانی نیز تمایل آشکار خود را برای حل مسائل از طریق گفتگو با آژانس ابراز داشته است. تحت چنین شرایطی، چین اقداماتی را که به صورت ساختگی باعث تنش و وخامت اوضاع می شود، تایید نمی کند.

امیدواریم طرف های مرتبط (در برجام) آرامش داشته باشند، خودداری پیشه کنند و از ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در حل اختلافات از طریق گفتگو و همکاری حمایت کنند.

آمریکایی ها به دنبال نقض بند دیگری از برجام یا به عبارت دقیق تر قطعنامه 2231 هستند، آنهم از طریق تمدید محدودیت های تسلیحاتی علیه ایران. آمریکا در این زمینه حتی تهدید استفاده از مکانیزم ماشه برجام کرده است. این ادعا و خواسته آمریکایی ها براساس منطق سیاسی و حقوقی تا چه حدی مسموع و پذیرفته است؟

سفیر چین: اخیرا آمریکا علنا به شورای امنیت سازمان ملل فشار آورده تا تحریم تسلیحاتی علیه ایران تمدید شود و با این اقدام بار دیگر تلاش تمام طرف ها برای حفظ برجام را تضعیف کرده است. چین مخالف این اقدام است. تمام مفاد قطعنامه 2231 باید اجرا شود که شامل ترتیبات مربوط به اقدامات محدودیت تسلیحاتی است. ایالات متحده با ترک برجام دیگر عضوی از آن نیست و هیچ حقی برای به راه انداختن مکانیزم "اسنپ بک" (بازگشت سریع تحریم ها) در شورای امنیت ندارد.

رویکرد یکجانبه گرایانه آمریکا در خروج از توافقاتی مانند برجام، یا خروج از برخی سازمان ها مانند سازمان بهداشت جهانی (که با ایراد اتهاماتی علیه چین همراه بود) چه تبعاتی را برای نظم و همکاری بین الملل دارد؟ کشورهای دیگر در چنین شرایطی چه باید بکنند؟

سفیر چین: در حال حاضر تلاش های بین المللی علیه اپیدمی ویروس کرونا در شرایط بسیار دشواری قرار دارد. حمایت از سازمان بهداشت جهانی به معنی حمایت از همکاری بین المللی علیه شیوع کرونا و حفظ جان انسان هاست. این موضوعی است که جامعه جهانی بر آن اتفاق نظر گسترده ای دارد.

اوضاع مربوط به مساله هسته ای ایران در نقطه حساسی قرار دارد و برجام با آزمایش دشواری روبروست. اجرای کامل و موثر برجام تنها راه حل درست مساله هسته ای ایران است.

دنیا در حال مواجهه با چالش های جهانی بسیاری است و بیماری کووید-19 بزرگترین چالش آن است. با این همه جامعه جهانی نباید از این موضوع چشم پوشی کند که یکجانبه گرایی تهدیدی بزرگتر است، نظام چند جانبه گرایی را تضعیف می کند و مانع همکاری بین المللی می شود.

دنیا به شکل روز افزونی چند تکه شده است و و مشکلی که جهان با آن روبروست در واقع مشکل میان کشورها نیست بلکه مساله بین چندجانبه گرایی و یک جانبه گرایی و درست و غلط است.

چین پشتیبان متعهد، مدافع و ترویج دهنده منشور سازمان ملل و سازمان ملل متحده است. چین به مانند همیشه جانب چندجانبه گرایی و عدالت بین المللی را می گیرد.

آمریکا پس از خروج از برجام علیه ایران تحریم هایی را اعمال کرد و دیگران را هم تهدید به اعمال تحریم ها کرد. حتی گمانه ها در خصوص تحریم چین هم مطرح شده است. برخی معتقدند که آمریکا با استفاده بی رویه از تحریم ها به دنبال به گروگان گرفتن نظام اقتصادی دنیاست تا مانع پیشرفت دیگران شود. نظر شما در خصوص ماهیت، تبعات چنین تحریم هایی چیست؟ جامعه بین الملل چه راه چاره ای در این زمینه دارد؟

سفیر چین: چین قاطعانه مخالف تحریم های یکجانبه آمریکا و به اصطلاح "اعمال قدرت دست ثالث " است. همکاری عادی و مشروع میان ایران و جامعه جهانی از جمله چین بر اساس چارچوب قوانین بین المللی باید محترم شمرده شده و از آن حمایت شود. ما از آمریکا می خواهیم تا به منافع چین احترام بگذارد. چین به اتخاذ اقدامات ضروری برای حفاظت از حقوق و منافع مشروع فعالیت های اقتصادی خود ادامه خواهد داد.

روابط دوجانبه ایران و چین در چه وضعیتی است؟ آیا شما روابط دوجانبه ایران و چین را تابعی از شرایط حاکم بر برجام می بینید؟ روابط به چه سمتی حرکت می کند و چه برنامه ای را دنبال می کنید؟

سفیر چین: چین و ایران شرکای راهبردی جامع هستند و همواره یکدیگر را درک و حمایت کرده اند. در مبارزه با بیماری عالمگیر کووید-19، چین و ایران به یکدیگر کمک کرده و مشترکا فصل جدیدی در دوستی خود گشوده اند. توسعه چین و ایران به عنوان دو اقتصاد بازاری در حال ظهور روند تاریخی غیرقابل توقفی است.

چین همواره نگاهی راهبردی و طولانی مدت به روابط تهران-پکن داشته است. مهم نیست اوضاع بین المللی و منطقه ای چگونه تغییر می کند، چین علاقه مند به همکاری با ایران برای ارتقای شراکت راهبردی جامع چین-ایران است.

آیا شیوع ویروس کرونا و تبعات اقتصادی آن، تاثیری بر جدیت چین در پیگیری طرح کمربند-جاده داشته است؟ ایران در این زمینه چه نقشی می تواند ایفا کند؟

سفیر چین: با توجه به مشارکت فعال و حمایت قدرتمند تمام طرف ها، طرح ابتکاری "کمربند و جاده" به بزرگترین سکوی همکاری بین المللی تبدیل شده است.

طی سال گذشته و سال های اخیر، با وجود موانعی مانند بیماری کووید-19 و اقتصاد کند جهانی، همکاری کمربند و جاده در مقابل تمام ناملایمات به پیش رفته است. با توجه به افزایش بیش از پیش کشورهای شرکت کننده در این طرح، افزایش تجارت و تبادلات اقتصادی، ارتقای ارتباطات و همبستگی قوی و کمک متقابل میان شرکای "کمربند و جاده"، این طرح ابتکاری پیشرفت بیشتری داشته است. تمام اینها نشان دهنده انعطاف پذیری و سرزندگی قدرتمند همکاری کمربند و جاده است.

همانگونه که «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین در پیام کتبی خود برای کنفرانس ویدئویی سطح بالای همکاری بین المللی "کمربند و جاده" در تاریخ 18 ژوئن به آن اشاره کرد، حمله ناگهانی بیماری کووید-19 تهدیدی جدی برای جان و سلامت مردم سراسر جهان ایجاد کرد. این بیماری ضربه سنگینی به اقتصاد جهان وارد کرد و باعث ایجاد چالش های دشوار اقتصادی و اجتماعی برای برخی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه شد.

بیماری کووید-19 بسیاری موارد را برای بشریت روشن ساخت. اول از همه اینکه، تمام ملت ها سرنوشتی بسیار نزدیک و به هم پیوسته دارند و انسانیت در واقع جامعه ای با آینده ای مشترک است. برای شکست دادن ویروس کرونا یا دستیابی به احیای اقتصادی، بشریت نمی تواند بدون همبستگی، همکاری و چندجانبه گرایی موفق شود. راه صحیح غلبه بر بحران های جهانی و تحقق توسعه طولانی مدت از گذرگاه ارتباط، شفافیت و فراگیری بیشتر می گذرد. این نقطه ای است که همکاری بین المللی کمربند و جاده می تواند یک تمایز بزرگ ایجاد کند.

چین به توسعه صلح آمیز همکاری سودمند دوجانبه متعهد است. چین با شرکاری خود برای تبدیل طرح کمربند و جاده یک مدل همکاری برای رویارویی با چالش ها از طریق اتحاد، یک مدل سلامتی برای حفظ ایمنی و رفاه مردم، یک مدل احیای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و یک مدل رشد برای استفاده از ظرفیت توسعه متعهد است.

همکاری با کیفیت بالا در طرح کمربند و جاده در میان کشورهای شرکت کننده در این ابتکار به ساخت جامعه ای با آینده مشترک برای بشریت کمک خواهد کرد.

ایران قطب جاده ابریشم زمینی و دریایی است. در گذشته و حال کشوری قدرتمند در مسیر جاده ابریشم بوده است. همکاری میان چین و ایران تحت طرح ابتکاری "کمربند و جاده" دارای چشم اندازهای روشنی است.