گردش مالی کتاب‌های سال ۹۸ چقدر بوده است؟
محمود آموزگار درباره گردش مالی حوزه نشر در سال گذشته گفت: گردش مالی کل کتاب‌های سال ۹۸ برابر با ۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بوده است.
خبرگزاری مهر: برنامه رادیویی صبح و گفت‌وگو صبح امروز شنبه ۱۷ خرداد در گفتگو با محمود آموزگار نایب رئیس اتحادیه ناشران و رضا حاجی آبادی مدیر انتشارات هزاره ققنوس از آنتن رادیو گفتگو پخش شد.
آموزگار در ابتدای این‌برنامه در پاسخ به این‌سوال که آیا ناشران ورشکست شدند یا کسانی که توانستند وارد فضای دیجیتال شوند، کارشان رونق پیدا کرده، گفت: این‌طور نیست که یک‌باره از نشر سنتی وارد نشر دیجیتال شویم و شاید تأثیر دوران ما این باشد که ضرورت به‌کارگیری تکنولوژی جدید بیش از پیش خود را به مصرف‌کنندگان و ناشران نشان داد.
وی درباره شرایط به وجود آمده بر اثر بیماری کرونا گفت: به‌طور کلی نه تنها در ایران بلکه در جهان نشر کسب و کار ضعیفی تلقی می‌شود و ارزش بازار کل صنعت نشر جهان کمتر از ارزش بازار دو کمپانی بزرگ دنیاست. گردش مالی کل کتاب‌های سال ۹۸ برابر با ۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است؛ البته این‌ارزش بازار محسوب می‌شود و پول در گردش و نقدینگی یا درآمد این‌حوزه نیست. این به معنای قابلیت حداکثری یک کسب و کار است و در نهایت به عددی معادل ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون یورو می‌رسیم و این سهم ناچیزی در اقتصاد جهان است.
نایب رئیس اتحادیه ناشران درباره اینکه آیا شرایط کرونا موجب ورشکستگی شد یا قواعد جدید بازار را به آن پیوند زد، گفت: ما نوعی ناهنجاری در نشر خود داریم که مربوط به تعداد زیاد دارندگان پروانه نشر است. نوعی نگاه نسبت به پروانه نشر وجود دارد که آن را نوعی جواز کاسبی می‌دانند، چون روند استعلامی برای صدور پروانه و گویا تعریفی وجود دارد که ارشاد باید ملزومات آنها را فراهم کند. این ملزومات شامل کاغذ ارزان و باقی مواد مورد نیاز تا مالیات می‌شود و این باعث مواجهه ما با شکل ناملموسی از نشر می‌شود که ناشر درحال فعالیت حرفه‌ای است و حساب و کتاب کارش را دارد و این‌ها قاعدتا در این شرایط بحرانی هم می‌مانند.
آموزگار گفت: عده‌ای هم که در مقاطعی بوهای خوبی به مشامشان خورده و الآن دچار مشکل شدند، یا فعالیت خود را کاهش دادند یا از صحنه خارج شدند. این مربوط به حوزه نشر می‌شود و فکر می‌کنم در حوزه کتاب‌فروشی با مشکلات بیشتری روبه‌رو هستیم. ما در حال حاضر با سیستم‌های آنلاین و مجازی فروش کتاب که قبل از کرونا هم بود، روبه‌رو هستیم، اما صنعت نشر ما بخش‌های مختلفی دارد و این حلقه‌ها یک زنجیرند که کلیتی را ایجاد می‌کنند و هماهنگی بین این حلقه‌ها موضوع بسیار مهمی است. مشکل فروش آنلاین، فقدان قانون و قاعده مشخص در این رابطه است و کافیست به دیجی کالا مراجعه کنید تا ببینید کتاب‌ها را با چه تخفیفی عرضه می‌کند و هیچ‌کس نمی‌تواند این معما را حل کند که حداکثر تخفیف ناشر ۴۰ درصد است و چطور با ۷۰ درصد تخفیف ارائه می‌شود؟
در ادامه حاجی‌آبادی درباره ورشکستگی ناشران با توجه به کرونا گفت: ورشکستگی پیش از کرونا هم وجود داشت و احتیاجی به بحران نبود، اما ما یاد نگرفتیم در مواقع بحرانی در تمام زمینه‌ها مدیریت کنیم و به‌علاوه زیرساخت‌های لازم برای نشر الکترونیک در بین ناشران، متولیان دولتی و مردم وجود ندارد. معمولاً مردم اگر قصد خرید داشته باشند، دوست دارند محصول مورد نظرشان فیزیکی باشد.
وی افزود: معمولاً مردم اگر قصد خرید داشته باشند، دوست دارند محصول مورد نظرشان فیزیکی باشد. تمام مردم ما ظرفیت استفاده از ظرفیت‌های دیجیتال را ندارند و در این بحث تنها ناشران نیستند و افراد دیگری در عرصه نشر دخیل هستند؛ از کاغذفروش تا چاپخانه‌دار و لیتوگراف که همه درگیر شدند.
این‌ناشر با تأیید صحبت‌های آموزگار مبنی بر اینکه افراد حرفه‌ای که توان مدیریت در زمان بحران را دارند، می‌توانند دوام بیاورند، ادامه داد: عکس این‌موضوع شامل کسانی است که یارانه دولتی گرفتند و یک‌مؤسسه انتشاراتی برپا کردند و حالا هم صدایشان بلند شده که دولت به ما کمک نمی‌کند و این دست انتشاراتی‌ها نمی‌توانند دوام بیاورند. به‌دلیل اینکه زیرساخت‌های لازم را برای زیرساخت‌های نشر نداشتیم، از ظرفیت بحران کرونا نتوانستیم به‌خوبی استفاده کنیم تا مردم کتابخوان شوند.
حاجی‌آبادی با رجوع به تاریخ کشور درباره علل کتاب‌نخوانی گفت: در جهان سوم و ممالک شرقی فرهنگ شفاهی بیشتر از فرهنگ مکتوب جریان دارد و مردم دوست دارند قصه‌های خود را از راه رادیو بشوند و تغییر این ذائقه تاریخی دشوار و زمان‌بر است.
وی در پایان، در پاسخ به اینکه چرا چنین شرایطی داریم، گفت: این ذائقه تاریخی است و اگر به ملل شرقی دیگر نگاه کنیم، متوجه جایگاه خاص داستان خوانی بین آنها می‌شویم؛ یعنی مردم برای ارتباط بیشتر به‌صورت شنیداری به هم مربوط می‌شدند و چندان نشر مکتوب نداشتند.