قطر به دنبال آشتی دوطرفه با عربستان سعودی

خبرگزاری فارس: روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال دیروز در مطلبی نوشت که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از کشورهای عربستان سعودی و امارات عربی متحده خواسته است، به قطع روابط خود با قطر پایان داده یا حداقل آسمان خود را بر روی هواپیماهای قطری باز کنند؛ چرا که این مسئله به نفع ایران بوده و تهران از گشوده شدن آسمان خود بر روی هواپیماهای خطری سود می‌برد.

عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه الکترونیکی و فرامنطقه‌ای «رأی الیوم»، امروز جمعه نوشت که قطر این اواخر از خود «نرمش» نشان داده و به دنبال مصالحه و آشتی است؛ اما این مصالحه دو طرف است نه پنج طرفه.

به گفته عطوان، امیر قطر که روزی بعد از ایجاد ائتلاف با ایران و ترکیه، به دنبال خروج از شورای همکاری خلیج فارس بود، این روزها در مقایسه با گذشته برای تحقق مصالحه و شکست انزوای کشورش، از خود بیشتر نرمش نشان می‌دهد.

این نویسنده عرب به نقل از منابعی در کشورهای عرب خلیج فارس نوشت که نرمش قطر در اعزام «عبدالله بن ناصر»، نخست‌وزیر قطر برای مشارکت در نشست سران مکه در ماه مه ۲۰۱۹ منعکس شد و او (نخست‌وزیر) بالاترین مقام قطری بود که بعد از سه سال قطعی روابط، به عربستان سعودی سفر می‌کرد.

به گفته این منابع، امیر قطر حتی گامی فراتر از این برداشت و وزیر خارجه خود را در «سفری محرمانه» به عربستان سعودی فرستاد تا باب گفت‌وگو با رهبران سعودی به منظور اصلاح روابط دو کشور را بگشاید و اگر امارات و مصر نبود این اقدامات قطر به نتیجه می‌رسید.

عطوان می‌گوید، این اقدام عربستان سعودی و تک‌روی ریاض در ایجاد مصالحه با قطر به مذاق قاهره و ابوظبی خوش نیامد و همین مسئله در سفر «عبدالفتاح السیسی»، رئیس جمهور مصر به امارات طی سال میلادی گذشته منعکس یافت. به گفته سردبیر رأی الیوم، این سفر السیسی حامل پیام غیرمستقیمی به عربستان سعودی داشت و با انتقاد از این کشور در رسانه‌های مصری جدیت آن تقویت شد (جزئیات بیشتر).

بر اساس این یادداشت، قطر به دنبال «مصالحه دوطرفه» است؛ مصالحه با عربستان سعودی و به دور از امارات و مصر. به گفته منابع عطوان تلاش‌های قطر می‌رفت که نتیجه بدهد ولی ناراحتی مصر و امارات مانع از تحقق این آشتی شد و اظهارات «محمد بن عبدالرحمن»، وزیر خارجه قطر مبنی بر عدم موفقیت در آشتی بین دوحه و ریاض در ۱۵ فوریه ۲۰۱۹ تأییدی است بر اینکه قاهره و ابوظبی از این مسئله ناراحت بودند.

به گفته عطوان، هر ابتکار عملی از سوی ترامپ برای آشتی دادن بین قطر و رقبای عرب این کشور قبل از هر چیزی به این بستگی دارد که دوحه چقدر حاضر است به شروط سیزده‌گانه رقبا تن دهد؛ برخی از رقبای قطر، بستن شبکه ماهواره الجزیره و سایر رسانه‌های قطر، قطع روابط دوحه با اپوزیسیون‌های عربی در خلیج فارس (مخصوصاً اپوزیسیون‌های عربستان سعودی و امارات)، توقف حمایت‌ها از اخوان المسلمین و تحویل مخالفان به ریاض و ابوظبی را برای بازگشت روابط دیپلماتیک با دوحه شرط کرده‌اند.

مقامات قطری اما این خواسته‌ها (چه تک‌تک و چه به صورت یک‌جا) را نقض آشکار حاکمیت ملی خود می‌دانند به ویژه شبکه الجزیره که به منزله «توپخانه سنگین» قطر به شمار می‌رود.

عطوان به نقل از مسئولی در کشورهای عربی خلیج فارس که نزدیک به پرونده بحران سه‌ساله قطر است، می‌نویسند که مقامات این کشور با نزدیک شدن به مقدمات بازی‌های جام جهانی ۲۰۲۲ به دنبال آشتی با همسایگان خود هستند تا به محاصره هوایی قطر توسط سعودی‌ها، اماراتی‌ها و مصری‌ها پایان دهند و از این رو، قطری‌ها این روزها شدت کمی به خرج می‌دهند و نرم‌تر شده‌اند و آماده‌اند امتیازاتی از جمله در رابطه با شبکه الجزیره بدهند ولی بدون اینکه بستن آن را بپذیرند. این مسئول می‌گوید: «نرم کردن الجزیره چرا [می‌شود]، ولی بستن آن هرگز».

بر اساس این یادداشت، نخست‌وزیر قطر اخیرا گفته است که تلاش‌های کویت برای تحقق مصالحه دوباره از سر گرفته شده است و تا الآن موفق شده است فضا را کمی تلطیف و جو متشنج را «خنک» کند. این مقام کویتی گفته است که این تلاش‌ها با هماهنگی دولت ترامپ صورت گرفته است.

عطوان در پایان می‌نویسد: «ترامپ که در آستانه درگیری نظامی با ایران است، این روزها به دنبال آشتی در خلیج فارس است تا شش کشور عضور شورای همکاری خلیج فارس را در کنار خود داشته باشد و تلاش‌هایش برای آشتی دادن صرفا بر مبنای منابع آمریکاست».