علت پنهان بودن زمان شب قدر در بیان امیرالمؤمنین (ع)

خبرگزاری تسنیم: مفسران شیعه با استناد به ظاهر آیات سوره قدر معتقدند شب قدر اختصاص به شب نزول قرآن در عصر پیامبر (ص) ندارد، بلکه هر سال تکرار می‌شود. روایات نیز این مطلب را تأیید می‌کند. با این حال، زمان دقیق شب قدر معلوم نیست و در آیات و روایات، تصریحی به اینکه شب قدر کدام یک از شب‌های سال است، وجود ندارد؛ بنابراین زمان این شب به دلیل سیال بودن زمان، در یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و یا بیست و سوم ماه معرفی شده است و بر اساس روایات، مسلمانان احتیاطاً ضروری است نسبت به پاسداشت و شب‌زنده‌داری این سه شب کوشش به خرج دهند، همچنان که سیره عترت نیز بر همین منوال بود.

این چالش نیز در عصر پیامبر و ائمه اطهار وجود داشت به گونه‌ای که در موارد متعددی از معصومان علیهم‌السلام نسبت به زمان دقیق شب قدر پرسش می‌شد، اما پاسخ‌ها همچنان مجهول بود. از امام محمد باقر علیه‌السلام درباره آیه سوم سوره دخان یعنی «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرین‏؛ ما آن را در شبى مبارک نازل کردیم، [زیرا]که ما هشداردهنده بودیم» پرسیده شد، آن حضرت فرمود (منظور از شب مبارک) لیلة القدر است و آن در هر سال در دهه آخر ماه رمضان واقع می‌شود؛ لَیْلَةُ الْقَدْرِ وَ هِیَ فِی کُلِّ سَنَةٍ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی‏ الْعَشْرِ الْأَوَاخِر» (الکافی، ج‏۴، ص ۱۵۷)

همچنین بر اساس برخی روایات، خواست خداوند متعال در پنهان نگه داشتن شب قدر تعلق گرفته است تا به این ترتیب مؤمنان بیشتر به درگاه خداوند مناجات و انابه کنند. در این باره "ابن ابی الحدید" می‌گوید وقتی درباره تعیین شب قدر از امیرالمؤمنین سؤال شد، آن حضرت از مشخص کردن آن طفره رفت و فرمود «در این جهت تردید ندارم که خداوند جهت مخفی داشتن شب قدر برای شما نظر و عنایت دارد؛ زیرا اگر آن را برای شما اعلام داشته بود، در همان شب به عبادت می‌پرداختید و در شب‌های دیگر عبادت را ترک می‌کردید و من هم به خواست خدا در مورد بهره‌برداری شما از شب‌های دیگر امیدوارم شما را محروم نکنم؛ لَسْتُ أَشُکُّ أَنَّ اللَّهَ إِنَّمَا یَسْتُرُهَا عَنْکُمْ نَظَراً لَکُمْ لِأَنَّکُمْ لَوْ أَعْلَمَکُمُوهَا عَمِلْتُمْ فِیهَا وَ تَرَکْتُمْ غَیْرَهَا وَ أَرْجُو أَنْ لَا تُخْطِئَکُمْ إِنْ شَاءَ اللَّهُ» (شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، ج‏۲۰، ص ۱۵۴)