چرا سامانه معاملات بورس دچار اختلال شد؟

خبرگزاری مهر: محمودرضا خواجه نصیری با اشاره به اعتراضات سهامداران نسبت به هسته معاملات و اشکالات فنی ایجاد شده در معاملات، گفت: مسائل فنی پیش روی سامانه معاملاتی در بورس به طور قطع وجود دارد و اختلالاتی که در عرصه معاملات ظرف هفته‌های گذشته مشاهده شده، باید حتماً بررسی و اختلالات مرتبط با آن برطرف شود.

عضو هیأت مدیره بورس تهران افزود: آنچه که در بازار سرمایه رخ داده آن است که رشد معاملات به صورت نمایی به وقوع پیوسته و طبیعتاً وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، ممکن است که سامانه از دسترس خارج گردد؛ این در حالی است که مشابه چنین اتفاق‌هایی، در سایر سامانه‌ها نیز از جمله سامانه هدفمندی یارانه‌ها یا برخی سیستم‌های بانکی نیز وجود داشته است؛ این در حالی است که هر زمانی که رشد نمایی در سیستم‌های معاملاتی رخ دهد، اگر ظرفیت فنی خوبی برای آن در نظر گرفته نشده باشد، سیستم کلپس جدی خواهد داشت و از دسترس خارج می‌شود؛ البته این موضوع در سامانه معاملاتی بورس رخ نداده و از دسترس خارج نشده است.

وی تصریح کرد: در بازار سرمایه، سیستم از دسترس خارج نشده و بروز برخی از اختلالات، ناشی از ورود نسل جدید و حجم بالایی از تراکنش‌هایی در سیستم است که طبیعتاً زمانی شناسایی می‌شوند که این اختلالات به وقوع بپیوندد؛ اما تا قبل از وقوع اختلالاتی مثل حجم سفارش‌های حک شده در یک لحظه در سامانه، اختلال دیگری رخ نداده و اینکه سیستم معاملات توانسته با شرایطی که دارد، در زمان کوتاهی سامانه معاملات را بالا بیاورد و این سیستم دچار مشکل در حد تعطیلی روزانه نشود، کار فنی بزرگی است.

خواجه نصیری معتقد است که آنچه در روال همه سامانه‌های فنی رخ می‌دهد آن است که با رشد و توسعه مراجعات، سامانه هم باید توسعه یابد؛ در مورد بازاری مثل بازار سرمایه نیز، همزمان با توسعه بازار، باید سامانه‌ها نیز ارتقا یابند؛ به گونه‌ای که سیستم در خور شرایط جدید طراحی شده و از بروز اختلالاتی این چنینی جلوگیری شود؛ ولی رشد نمایی در معاملات در بازار بورس در دو سال اخیر، در کنار تحریم‌ها و مسائلی از این دست، مانع از بروز رسانی سریع سامانه معاملاتی شده که این موضوع، کار پاسخگویی مناسب به رشد نمایی بازار سرمایه را کمی دشوار کرده است.

وی اظهار داشت: اگر سیستم معاملاتی بازار سرمایه ایران را با سیستم‌های به روز دنیا مقایسه کنیم، شاید این سامانه دارای اشکالات زیادی باشد؛ ولی باید تمام مفروضاتی که در سامانه معاملاتی حاکم است را در نظر گرفته و بدانیم که بالا و فعال نگاه داشتن این سیستم به منظور جلوگیری از وقفه‌های طولانی مدت نیز، کار ساده‌ای نیست و تاکنون هم از دیدگاه نگاه داشت این سیستم، زحمات زیادی کشیده شده است؛ ولی از دید ارتقا، باید گفت که این سیستم به اندازه کافی ارتقا نیافته که ناشی از محدودیت‌های تحریمی است.

به گفته این کارشناس ارشد بازار سرمایه، در این رابطه باید تمام دست اندرکاران فنی در بازار سرمایه و در کل سیستم‌های مرتبط با حوزه آی تی در وزارت اقتصاد و دولت، در این زمینه بررسی کنند که چطور باید علیرغم همه محدودیت‌ها به سمت ارتقای سیستم حرکت کنیم؛ چراکه ارتقای سامانه معاملات با توجه به محدود بودن تعداد سرویس دهنده آن‌ها در دنیا و نظر به اینکه دانش عامی نیست و دانش فنی آن در اختیار چند شرکت محدود در دنیا قرار دارد، اراده خیلی قوی و همکاری تمامی ارکان را نیاز دارد؛ ولی امروز با توجه به حجم زیاد مردم در بازار سرمایه و تأثیر بازار سرمایه در اقتصاد کشور، این کار باید در اولویت قرار بگیرد و این اقدام از عهده سازمان بورس به تنهایی خارج است.

وی با بیان اینکه تلاش‌هایی در این رابطه شروع شده و مقرراتی نیز تعیین شده است، گفت: این مقررات تلاش دارد تا تعداد لات‌ها (واحد اندازه گیری حجم معاملات) و بسته‌های معاملاتی را کاهش دهد تا حجم تراکنش‌ها را مدیریت نماید که این کار، بیشتر جنبه نگهداری دارد؛ ولی بحث ارتقا و افزایش امکان تراکنش‌ها در هر ثانیه، نیاز به زیرساخت‌های گسترده‌تری دارد که به نظر می‌رسد که باید با همت ملی محقق شود.

خواجه نصیری خاطرنشان کرد: اگرچه ضریب نفوذ بازار سرمایه در کشور‌های توسعه یافته، بیشتر از ایران است؛ ولی با توجه به اینکه رشد حجم تراکنش‌ها به صورت نمایی همچون ایران نیست، به نظر می‌رسد که هدایت باید به صورت سرمایه گذاری غیرمستقیم صورت گیرد.