چه آدابی در روز اول شعبان انسان را بهشتی می‌کند؟

خبرگزاری تسنیم: ماه شعبان یکی از پر فضیلت‌ترین ایام سال محسوب می‌شود؛ چه اینکه این ماه مقارن با ایام ولادت سه امام معصوم علیهم السلام یعنی امام حسین، امام سجاد و موعود رسولان و منجی عالم یعنی امام عصر عج‌الله تعالی فرجه الشریف است. از دیگر سو آنچه به این ماه اهمیت ویژه‌ای می‌دهد، اتصالش به برترین ماه خدا یعنی رمضان است؛ لذا خوبان عالم این ماه را مقدمه‌ای معنوی برای ورود به ماه مبارک رمضان می‌دانستند.

پیامبر و ائمه علیهم‌السلام نیز به دلیل اهمیت معنوی ماه شعبان و لزوم استفاده از برکات آن روایات متعددی را در قالب خطبه‌ها و احادیث بیان می‌فرمودند. در این باره امام حسن عسکری روایتی جالب توجهی را از امیر مؤمنان و ایشان از رسول گرامی اسلام (ص) نقل می‌فرماید. این روایت را محدث نوری در صفحه ۵۴۳ از جلد هفتم «مستدرک وسایل الشیعة» به نقل از کتاب «تفسیر امام حسن عسکری (ع)» آورده است.

در این روایت می‌خوانیم که پیامبر فرمود: قسم به کسی که مرا به حق به نبوت مبعوث کرد، همانا ابلیس هنگامی که روز اول شعبان می‌شود، سربازان خود را در اطراف و آفاق زمین می‌فرستد و به آن‌ها می‌گوید: تلاش کنید در جذب هر یک از بندگان خدا در این روز. خداوند عز و جل نیز ملائک خود را در اطراف و اکناف زمین گسیل می‌دارد و به آن‌ها می‌فرماید بندگان مرا محکم بدارید و آن‌ها را هدایت کنید. تمام آن‌ها به واسطه شما سعادتمند می‌شوند جز آنکه روی بگرداند و تمرد و طغیان ند؛ در این حالت به سوی حزب ابلیس و سربازان او تغییر مسیر می‌دهد.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً، إِنَّ إِبْلِیسَ إِذَا کَانَ أَوَّلُ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ بَثَّ جُنُودَهُ فِی أَقْطَارِ الْأَرْضِ وَ آفَاقِهَا، یَقُولُ لَهُمْ: اجْتَهِدُوا فِی اجْتِذَابِ بَعْضِ عِبَادِ اللَّهِ- إِلَیْکُمْ فِی هَذَا الْیَوْمِ. وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَثَّ الْمَلَائِکَةَ- فِی أَقْطَارِ الْأَرْضِ وَ آفَاقِهَا یَقُولُ [لَهُمْ‏]: سَدِّدُوا عِبَادِی وَ أَرْشِدُوهُمْ. فَکُلُّهُمْ یَسْعَدُ بِکُمْ إِلَّا مَنْ أَبَى‏ وَ تَمَرَّدَ وَ طَغَى، فَإِنَّهُ یَصِیرُ فِی حِزْبِ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ.

خداوند عزوجل هنگامی که روز اول ماه شعبان می‎شود امر می‎کند به در‌های بهشت پس باز می‎شود و امر می‎کند درخت طوبی را، پس شاخه‎های ‎خود را براین دنیا نزدیک می‎کند؛ آنگاه منادی پروردگار عزوجل صدا می‌زند:‌ای بندگان خدا این شاخه‎های ‎درخت طوبی است پس به او در آویزید که شما را به سوی بهشت بلند کند و این شاخه‎های ‎درخت زقوم است، بترسید از او که شما را به سوی جهنم هدایت نکند. إِذَا کَانَ أَوَّلُ‏ یَوْمٍ‏ مِنْ‏ شَعْبَانَ‏ أَمَرَ بِأَبْوَابِ الْجَنَّةِ فَتُفَتَّحُ، وَ یَأْمُرُ شَجَرَةَ طُوبَى فَتُطْلِعُ أَغْصَانَهَا عَلَى هَذِهِ الدُّنْیَا، [ثُمَّ یَأْمُرُ بِأَبْوَابِ النَّارِ فَتُفَتَّحُ، وَ یَأْمُرُ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ فَتُطْلِعُ أَغْصَانَهَا عَلَى هَذِهِ الدُّنْیَا]ثُمَّ یُنَادِی مُنَادِی رَبِّنَا عَزَّ وَ جَلَّ: یَا عِبَادَ اللَّهِ هَذِهِ أَغْصَانُ شَجَرَةِ طُوبَى، فَتَمَسَّکُوا بِهَا، تَرْفَعْکُمْ إِلَى الْجَنَّةِ وَ هَذِهِ أَغْصَانُ شَجَرَةِ الزَّقُّومِ، فَإِیَّاکُمْ وَ إِیَّاهَا، لَا تُؤَدِّیکُمْ إِلَى الْجَحِیمِ.

قسم به آنکه مرا به راستی به رسالت مبعوث کرده که هر که دری از خیر و نیکی در این روز کسب کند، پس به درستی که به شاخه‎ای از شاخه‎های ‎درخت طوبی در آویخته، پس آن درخت او را به سوی بهشت می‎کشاند و هر که کسب کند دری از شرّ را در امروز، پس در آویخته به شاخه‎ای از شاخه‎های ‎درخت زقوم؛ پس آن درخت او را به سوی آتش می‎کشاند؛ فَوَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً- إِنَّ مَنْ تَعَاطَى بَاباً مِنَ الْخَیْرِ وَ الْبِرِّ فِی هَذَا الْیَوْمِ، فَقَدْ تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِ شَجَرَةِ طُوبَى، فَهُوَ مُؤَدِّیهِ إِلَى الْجَنَّةِ، وَ مَنْ تَعَاطَى بَاباً مِنَ الشَّرِّ فِی هَذَا الْیَوْمِ، فَقَدْ تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِ شَجَرَةِ الزَّقُّومِ، فَهُوَ مُؤَدِّیهِ إِلَى النَّارِ.

در این روز هر کس برای خدا نماز مستحبی به جا آورد و هرکه در این روز روزه بدارد و هرکه میان زنی با همسرش، یا پدری با فرزندش، یا خویشاوندان، یا زن و شوهری صلح دهد، خود را به درخت طوبی نزدیک کرده است؛ کسی که پریشانی را از بدهکاری که طلبی از او دارد بزداید، یا از طلبش که بر عهده بدهکار است بکاهد و کسی که در حساب خود نظر کند و قرض کهنه‎ای را بر عهده خود ببیند که طلبکارش از به دست آوردنش مأیوس شده، پس آن را به صاحبش برگرداند، خود را به طوبای بهشتی درآویخته است؛ فَمَنْ تَطَوَّعَ لِلَّهِ بِصَلَاةٍ فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ صَامَ هَذَا الْیَوْمَ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ تَصَدَّقَ فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ عَفَا عَنْ مَظْلَمَةٍ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ أَصْلَحَ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ أَوِ الْوَالِدِ وَ وَلَدِهِ أَوْ لِقَرِیبِهِ أَوِ الْجَارِ وَ الْجَارَةِ أَوِ الْأَجْنَبِیِّ وَ الْأَجْنَبِیَّةِ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ خَفَّفَ عَنْ مُعْسِرٍ عَنْ دَیْنِهِ أَوْ حَطَّ عَنْهُ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْن‏ٍ وَ مَنْ نَظَرَ فِی حِسَابِهِ فَرَأَى دَیْناً عَتِیقاً قَدْ أَیِسَ مِنْهُ صَاحِبُهُ فَأَدَّاهُ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْن‏.

طوبی سهم کسی خواهد بود که یتیمی را سرپرستی کند و یا سفیهی را از ضربه زدن به آبرو و عِرض مؤمنی باز دارد و کسی که قرآن یا قسمتی از آن را بخواند و خدا را یاد کند، نعمت‌هایش را برشمارد و آنگاه شکر خدا کند. کسی که از بیماری عیادت کند و کسی که به پدر و مادر یا یکی از آن‌ها نیکی کند و آن که پیش از رسیدن روز اول شعبان پدر و مادر خویش را به خشم آورده بود و در این روز خشنودشان کند و نیز هرکه جنازه‌ای را تشییع کند و در این روز مصیبت‌زده‌ای را تسلی بخشد و هر کس در این روز چیزی از ابواب خیر را به جا آورد، در زمره کسانی است که در اول شعبان خود را به درخت طوبی بهشتی نزدیک و از زقوم جهنمی دور داشته است؛ وَ مَنْ تَکَفَّلَ یَتِیماً فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ کَفَّ سَفِیهًا عَنْ عِرْضِ مُؤْمِنٍ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ أَوْ شَیْئاً مِنْهُ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ قَعَدَ یَذْکُرُ اللَّهَ وَ نَعْمَاءَهُ وَ یَشْکُرُهُ عَلَیْهَا فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ عَادَ مَرِیضاً فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ بَرَّ وَالِدَیْهِ أَوْ أَحَدَهُمَا فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ کَانَ أَسْخَطَهُمَا قَبْلَ هَذَا الْیَوْمِ فَأَرْضَاهُمَا فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ شَیَّعَ جَنَازَةً فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ مَنْ عَزَّى فِیهِ مُصَاباً فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْنٍ وَ کَذَلِکَ مَنْ فَعَلَ شَیْئاً مِنْ سَائِرِ أَبْوَابِ الْخَیْرِ فِی هَذَا الْیَوْمِ فَقَدْ تَعَلَّقَ مِنْهُ بِغُصْن‏.

در انتها، امیرالمومنین علیه السلام می‌فرماید: " آیا بعد از این سخنی که در عظمت شعبان برایتان بیان کردم، این روز از شعبان را بزرگ نمی‌شمارید؟! پس چه بسیارند کسانی که در آن، خوشبخت شدند و چه بسیارند کسانی که در آن، به بدختی و هلاکت افتادند بکوشید از خوشبخت شدگان این روز باشید نه از بدبخت شدگان آن. "