مرخصی زایمان آقای وزیر در ژاپن جنجالی شد؟! +عکس
تصمیم وزیر محیط‌زیست ژاپن برای استفاده از مرخصی زایمان در کشوری که هم مردانش اعتیاد به کار دارند و هم کار‌های خانه و فرزندداری همچنان به عهده زنان است، با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده است. بسیاری او را به‌خاطر این اقدام تمجید کرده‌اند و عده‌ای نیز انتقاد کرده‌اند.
روزنامه همشهری: «شینجیرو کویزومی» وزیر محیط‌زیست ژاپن که یکی از ستاره‌های خوشنام سیاست ژاپن است و گمان می‌رود نخست‌وزیر بعدی این کشور باشد، هفته گذشته در اقدامی سمبلیک که می‌تواند بدعتی امیدبخش برای پدران معتاد به‌کار در این کشور باشد، اعلام کرد که به‌خاطر تولد فرزندش، برای مدتی از مسئولیت‌هایش به‌عنوان وزیر محیط‌زیست کناره‌گیری می‌کند و به مرخصی زایمان می‌رود.
در استاندارد‌های کشور‌های ثروتمند دنیا، کویزومی مدت زیادی به‌خاطر تولد فرزندش از کار دور نخواهد بود. او درمجموع به اندازه ۳ هفته از مرخصی زایمان که در ۳ ماه پخش خواهد شد استفاده خواهد کرد.
طی این مدت او یا در خانه کارهایش را انجام می‌دهد یا ساعات کمتری را در محل کار خود حاضر می‌شود. در ژاپن، جایی که پدران معمولا به‌ندرت به‌خاطر تولد فرزندشان مرخصی می‌گیرند، این اقدام کویزومی با استقبال فراوانی مواجه شده است و حامیانش به‌خاطر این کار سنت‌شکن و شجاعانه او را تمجید کرده و این کار را الگویی برای دیگر پدران خوانده‌اند.
کویزومی ۳۸ساله در جلسه‌ای در جمع کارکنانش درباره این مرخصی گفته است: «امیدوارم مرخصی گرفتن من سبک کاری را به‌گونه‌ای دگرگون کند که والدین در مجموعه وزارت محیط‌زیست، بدون هیچ نگرانی‌ای از مرخصی زایمان استفاده کنند.»
وفاداری مطلق مرد‌ها به کارفرمایان
در ژاپن از مردان انتظار می‌رود که وفاداری مطلقی به کارفرمایان خود داشته باشند و قربانی کردن خانواده‌ها برای امور کاری، امری معمول است. اقدام کویزومی که پدرش، جونیچیرو کویزومی یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین نخست‌وزیران دوران معاصر ژاپن بوده، امیدواری‌ها را برای اینکه این فضای سنتی در محیط کاری شکسته شود، بالا برده است.
کویچی ناکانو، استاد علوم سیاسی دانشگاه سوفیا در توکیو درباره این اقدام کویزومی گفته است: «این بدعتی خوب است و زمان آن رسیده که این نوع اقدامات بیش از گذشته معمولی انگاشته شوند.»
او به این مسئله اشاره می‌کند که با وجود این اقدام کویزومی، دیگر مردان احتمالا با موانع زیادی در راه گرفتن مرخصی زایمان مواجه خواهند شد: «حتی شخصی در جایگاه کویزومی هم برای گرفتن این مرخصی با مشکل مواجه بود. حالا تصور کنید که مردان دیگر در دیگر مشاغل چقدر سختی خواهند داشت. با این حال، این کار باید از یک جایی شروع می‌شد.»
اشاره او به برخی صدا‌های مخالف محافظه‌کار است که از این اقدام کویزومی انتقاد کرده‌اند. ژاپن، روی کاغذ مرخصی زایمان سخاوتمندانه‌ای دارد. براساس رنکینگ سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی، ژاپن و کره‌جنوبی به پدران مرخصی زیادی به مناسبت فرزندانشان می‌دهند و مردان شاغل بعد از تولد فرزند خود می‌توانند یک سال سر کار نروند؛ یعنی معادل مرخصی مادران.
با این حال، مردان اندکی از این قوانین استفاده می‌کنند. براساس آمار‌های دولتی سال ۲۰۱۸ تنها ۶ درصد از مردانی که در شرکت‌های خصوصی کار می‌کردند از مرخصی زایمان استفاده کرده‌اند که در مقایسه با آمار ۸۲ درصدی زنان، میزان بسیار کمی است.
مردانی که برای دولت کار می‌کنند، بیشتر از این قانون استفاده می‌کنند. در بخش عمومی سال گذشته حدود ۲۱ درصد از مردان از این قانون استفاده کرده‌اند. در مقابل، همه مادرانی که در بخش‌های دولتی شاغل هستند از این مرخصی بهره برده‌اند.
همزمان با کاهش نرخ زاد و ولد در ژاپن، توجه به نقش پدر در خانواده‌های ژاپنی افزایش یافته است. آمار نرخ رشد در این کشور به‌شدت افت کرده و با میزان نرخ رشد در قرن نوزدهم برابری می‌کند.
تحلیلگران چه می‌گویند؟
برخی تحلیلگران معتقدند بخشی از این شرایط به مسئولیت‌های متعدد زنان شاغل در خانه و بیرون از آن بازمی‌گردد. به‌صورت کلی در ژاپن هنوز بیشتر مسئولیت مراقبت از کودکان بر عهده مادران است.
یومیکو موراکامی، رئیس مرکز توکیوی ســازمـان تـوسـعـه همکاری‌های اقتصادی معتقد است که اگر پدران بیشتری پا جای پای کویزومی بگذارند، مادران احتمالا کمتر بار مسئولیت‌های متعدد را بر دوش خود احساس خواهند کرد و احتمالا ترغیب خواهند شد که بچه‌های بیشتری داشته باشند.
خانم موراکامی گفته است: «اگر پدران مرخصی بگیرند و به زنان خود در نگهداری نوزادان کمک کنند، زنان حمایت بیشتری را در خانه احساس خواهند کرد و احتمالا تصمیم خواهند گرفت که فرزند دوم یا سوم هم داشته باشند. پس باید امیدوار باشیم که این اقدام نشانه خوبی است از اینکه اوضاع در ژاپن در حال تغییر است. شاید تغییرات آهسته باشد، اما قطعا روی خواهد داد.»
در بخش خصوصی، پدرانی که دنبال حق خود برای گرفتن مرخصی زایمان هستند، به‌صورت میانگین می‌توانند تنها ۵روز به مرخصی بروند. سال گذشته، ۲مرد که بعد از تولد فرزندشان به مرخصی رفتند از شرکت‌های خود درخواست غرامت کردند؛ چون از نظر آنها، کارفرمایانشان بعد از اینکه آنها از مرخصی بازگشتند، آنها را با تنزل رتبه و کاهش حقوق تنبیه کردند.
یکی از آنها، گلن وود است که برای یک بانک آمریکایی-ژاپنی کار می‌کرد. او که از کارفرمایش درخواست غرامت کرده، کویزومی را به‌خاطر این اقدامش ستوده و گفته است اقدام او با توجه به جایگاه سیاسی و خانوادگی‌اش، از اهمیت زیادی برخوردار است. کویزومی نسل چهارم یک خانواده سیاستمدار محافظه‌کار است. پدر کویزومی، زمانی که او متولد شد، مرخصی نگرفته بود.
وود که مدعی است بعد از بازگشت از مرخصی زایمان، تنزل رتبه گرفته و در نهایت اخراج شده، در این‌باره گفته است: «من فکر می‌کنم این اقدام درواقع مسیر درست را به ژاپن و شرکت‌ها نشان می‌دهد. ژاپنی‌ها عاشق نشانه‌گرایی هستند و کسی که ژاپن و تاریخ بسیار دیرینه آن را بشناسد، می‌داند که تغییرات به آهستگی در این کشور رخ می‌دهد. اما من فکر می‌کنم جنبشی که ما در رابطه با تغییر رویکرد به مرخصی پدران شروع کرده‌ایم، در آینده قوی‌تر خواهد شد.»
مشقت‌های نمایندگان زن ژاپن
کویزومی تابستان پیش با اعلام اینکه با کریستل تاکیگاوا (مجری مشهور تلویزیونی) در انتظار تولد فرزندشان هستند، خبرساز شد. او همان زمان اعلام کرد که می‌خواهد با این چهره سرشناس ازدواج کند و قصد دارد بعد از تولد فرزندش، مرخصی زایمان بگیرد.
کویزومی بعد از مطرح شدن انتقاد‌های برخی نمایندگان محافظه‌کار مجلس، گفت که تصمیمش قطعی نیست و احتمالا برنامه فشرده کاری‌اش اجازه نخواهد داد که از مرخصی زایمان استفاده کند. اما بعد از اینکه هفته گذشته اعلام کرد به مرخصی می‌رود با انتقاد‌های تازه و سنگینی مواجه شد و برخی تعهد کاری او را زیر سؤال بردند.
بعد از آنکه کویزومی اعلام کرد که به مرخصی زایمان می‌رود، یک کاربر در توییتر نوشت: «کویزومی، وزیر محیط‌زیست است، درست؛ اما آیا او کارش را دوست دارد؟»
در ژاپن نمایندگان زن که ۱۴ درصد از مجلس این کشور را تشکیل می‌دهند، در ترکیب وظایف خود در نگهداری از کودکانشان و سیاست با مشقت‌ها و موانع زیادی مواجه هستند. /همشهری