واکنش وزارت خارجه به فعال‌سازی مکانسیم ماشه توسط اروپاییها
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در خصوص بیانیه سه کشور اروپایی مبنی بر آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات در برجام توسط این سه کشور تأکید کرد که ایران به هرگونه بدعهدی، سوءنیت و اقدامات غیرسازنده با جدیت و قاطعیت به طور مناسب پاسخ خواهد داد.
خبرگزاری تسنیم: سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه در واکنش به فعال‌سازی ساز‌وکار موسوم به مکانسیم ماشه توسط سه کشور اروپایی اعلام کرد که ایران به بدعهدی‌های طرف‌های اروپایی برجام با جدیت و قاطعیت پاسخ خواهد داد.
سید عباس موسوی در خصوص بیانیه سه کشور اروپایی مبنی بر آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات در برجام توسط این سه کشور به خبرنگاران گفت: ابتدا این توضیح لازم است که اقدام سه کشور اروپایی یک اقدام کاملا انفعالی و از موضع ضعف به شمار می رود. فرآیند حل و فصل اختلافات در برجام را جمهوری اسلامی ایران از یک سال و اندی پیش و با ارسال نامه های رسمی از سوی وزیر امور خارجه کشورمان به هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام آغاز کرده و لذا نه به لحاظ فرآیندی و نه به لحاظ عملی اتفاق جدیدی نیفتاده است.
موسوی گفت واقعیت آن است که به دنبال اعلام خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بازگشت تحریم های این کشور که باید وفق برجام لغو می شدند، برجام در یک وضعیت عدم توازن و ناپایدار قرار گرفت. در نتیجه جمهوری اسلامی ایران وفق بند 36 برجام با آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات، مساله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع داد و این کمیسیون در جلساتی که برای رسیدگی به درخواست ایران برگزار شد، چه در سطح مدیران سیاسی و چه در سطح وزرا، با اجماع و تاکید همه طرف های برجام مبنی بر اینکه سبب اصلی وضعیت بغرنج کنونی، خروج غیرقانونی آمریکا از برجام است، راه حل هایی را برای جبران این وضعیت تصویب کرد. اما متاسفانه در مدت یک سال طرف های اروپایی برجام با وجود تعهداتی که هم در برجام داشتند و هم صراحتا و به طور رسمی پس از خروج آمریکا از برجام در جلسات کمیسیون مشترک برعهده گرفتند، نتوانستند اقدامی ملموس و جدی برای ایفای تعهدات خود صورت دهند و به همین سبب نیز، کشورمان از مقررات پیش بینی شده در بندهای 26 و 36 برجام استفاده کرده و اجرای بخشی از تعهدات هسته ای خود را طی پنج گام با فواصل زمانی قابل ملاحظه متوقف کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: در حقیقت اعلام آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات و فعال کردن بند 36 برجام از سوی طرف های اروپایی در فضایی مطرح می شود که این بند از مدتها پیش توسط جمهوری اسلامی ایران مورد استناد قرار گرفته است و وضعیت جدیدی ایجاد نخواهد شد. البته چنانچه اروپاییها - که در بیانیه خود مدعی هستند این اقدام را با حسن نیت و با هدف حفظ برجام صورت داده اند- به جای تلاش برای ایفای تعهدات خود و بهره مند کردن ایران از آثار لغو تحریمها وفق پیوست دو برجام، به تداوم مسیر وادادگی در برابر آمریکا ادامه دهند و یا بخواهند از فرآیند حل و فصل اختلافات در کمیسیون مشترک برجام سوءاستفاده کنند، باید خود را برای پذیرش تبعات آن نیز آماده کنند که این تبعات قبلا به آنان از طرق مقتضی گوشزد شده است.
جمهوری اسلامی ایران همانند گذشته آمادگی کامل دارد با هرگونه حسن نیت و تلاش سازنده برای حفظ این توافق مهم بین المللی با نهایت حسن نیت روبرو شود و در این مسیر از هر ابتکار عمل سازنده ای حمایت به عمل آورد. در مقابل، بار دیگر برای همگان، خصوصا برای سه کشور اروپایی طرف برجام، روشن می‌کند که به هرگونه بدعهدی، سوءنیت و اقدامات غیرسازنده با جدیت و قاطعیت به طور مناسب پاسخ خواهد داد.
اروپا در مکانیسم ماشه بیشتر به دنبال مذاکره است تا رفتن به شورای امنیت
یک کارشناس مسائل بین الملل، با اشاره به تصمیم سه کشور اروپایی برای فعال کردن مکانیزم ماشه طبق بند 36 برجام گفت: به نظر می‌رسد اروپاییها تصمیم گرفته اند تهدیدی که در این زمینه در چند وقت اخیر مطرح می‌کردند را اجرایی کنند. ممکن است هدف آنها گرفتن امتیازاتی از ایران باشد یا حداقل در گام هایی اول چنین هدفی را دنبال کنند.
کوروش احمدی، با بیان این که در چند وقت اخیر مقامات اروپایی در رسانه ها و اغلب بدون ذکر نام تهدید به اجرای مکانیزم ماشه می کردند که با توجه به بیانیه سه کشور اکنون به نظر می‌رسد تصمیم گرفته اند که این موضوع را اجرایی کنند، خاطرنشان کرد: آنها قاعدتا باید در وهله اول منتظرگزارش آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران و اجرای گام پنجم می‌ماندند و سپس در این ارتباط تصمیم می‌گرفتند.
وی گفت: با توجه به این تصمیم اکنون اروپایی ها باید شکایت خود مبنی بر تخلف ایران از مفاد برجام را به کمیسیون مشترک ارائه کرده و خواستار رسیدگی به شکایت خود در این کمیسیون شوند که در گام اول در سطح مدیران ارشد سیاسی به این شکایت رسیدگی خواهد شد. در صورتی که از این طریق در جلسات مربوطه ظرف 15 روز به نتیجه‌ای نرسند، این مدت می تواند با اجماع اعضا ظاهرا بطور نامحدود تمدید شود. در مرحله بعد موضوع می تواند به جلسه کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران ارجاع داده شود. کمیسیون در سطح وزرا نیز می تواند با اجماع تمدید شود و برای این منظور نیز محدودیت زمانی در نظر گرفته نشده است به موازات این روند یک "هیات مشورتی" سه نفره نیز می تواند به درخواست طرفین دعوا (هر طرف یک نماینده و نماینده سوم بی طرف خواهد بود) برای رسیدگی به شکایت تشکیل شود و نظر این هیات مشورتی در پایان 30 روز و به مدت 5 روز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
احمدی ادامه داد :اگر در همین چارچوب باز هم نتیجه‌ای حاصل نشود ممکن است اروپاییها به سراغ بند 37 برجام و ارجاع این مو ضوع به شورای امنیت سازمان ملل بروند که در آن جا ممکن است شاهد بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران طبق بندهای 11 و 12 قطعنامه 2231 شورای امنیت باشیم که در آن صورت تحریم‌های شورای امنیت بار دیگر علیه ایران اعمال خواهند شد.
این کارشناس مسائل بین المل با توجه به قابل تمدید بودن فرصت کمیسیون برای رسیدگی به شکایت مطرح شده، اضافه کرد: به نظر می رسد سه کشور اروپایی همانظور که قبلا هم یک بار گفته بودند، در پی این هستند که از این روند به عنوان اهرم فشاری بر ایران استفاده کنند. به این معنی که در جریان بررسی موضوع در کمیسیون مشترک امیدوار باشند که همزمان وارد مذاکرات سیاسی با ایران شوند، بلکه بتوانند از این طریق ایران را ترغیب به بازگشت به تعهدات خود ذیل برجام کنند.
وی ادامه داد: اروپاییها می‌توانند براساس انگیزه‌های سیاسی به نحوی عمل کنند که اجرای این مکانیزم مثلا یک سال طول بکشد یا به نتیجه‌ای نرسد از دیگر سو در صورتی که توافقی بین آنها و ایران صورت نگیرد می‌توانند به نحوی برنامه ریزی کنند که در کوتاه ترین زمان ممکن این موضوع به شورای امنیت برود و اطلاع داریم که در شورای امنیت پروسه بازگشت تحریم ها به صورت اتوماتیک خواهد بود و وتوی روسیه یا چین کارساز نخواهد بود.
احمدی با بیان این که در جریان اجرای این موضوع چانه زنی‌های سیاسی نقش تاثیر گذاری دارد، خاطر نشان کرد: اروپاییها می‌خواهند با استفاده از این مکانیزم ایران را مجبور کنند که در گام‌های کاهش تعهدات برجامی خود تجدید نظر کند و در همین چارجوب باید منتظر ماند که آیا ایران حاضر به مذاکره با اروپاییها در این زمینه خواهد بود یا نه؟ البته در این راستا نقش کشورهایی چون چین و روسیه به عنوان دیگر اعضای عضو کمیسیون مشترک برجام نیز مهم است که آنها در این فرآیند چه نظری داشته باشند و چه نقشی ایفا کنند.
وی در پایان گفت: تاکید اروپا در بیانیه خود مبنی بر اینکه به فشارهای حداکثری آمریکا نخواهند پیوست و این اقدام آنها به منزله خروج از برجام نیست را می توان با هدف تشویق ایران برای مذاکره در مورد گام‌های برداشته شده دانست.