دلیل اختلاف مواضع کشورهای تحریم‌کننده علیه قطر چیست؟
ائتلاف چهارگانه تحریم‌کننده قطر طی هفته‌های اخیر مواضع متفاوتی نشان دادند؛ در حالی‌که به نظر می‌رسد یخ میان ریاض و دوحه در حال ذوب شدن است ولی دشمنی مصر و امارات علیه قطر همچنان ادامه دارد.
خبرگزاری تسنیم: به نقل از عربی 21، چهار کشور عربی( عربستان سعودی، بحرین، امارات و مصر) در ژوئن سال 2017 از قطع روابط دیپلماتیک و سیاسی با قطر خبر دادند و از این کشور خواستند از آنچه آن را اقدامات و سیاست‌های خصمانه علیه سرتاسر منطقه می‌نامند و تهدیدی علیه امنیت ملی‌شان محسوب می‌شوند، دست بکشد. در حالی‌که دوحه این اتهامات را رد کرد و در مقابل، هر 4 کشور را به تلاش برای تحمیل قیمومیت بر قطر و کنترل تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی آن متهم کرد.
ائتلاف چهارگانه همچنین شروط سیزده‌گانه‌ای، که شامل توقف حمایت از تروریسم، کاهش سطح دیپلماتیک با ایران و عدم مداخله در امور کشورهای عربی، را به قطر مطرح و بر اجرای این شروط قبل از هرگونه گشایش هرگونه کانال تماس و گفت‌وگو با دوحه تأکید کردند.
نگرانی امارات
طبق عقیده ناظران، اقبال اندک روحه به دوحه نگرانی ابوظبی را برانگیخته است؛ چرا که «انور قرقاش» وزیر مشاور امارات در امور خارجه، قطر را به تلاش برای «ایجاد شکاف در وحدت» کشورهای تحریم‌کننده متهم کرده و در حساب کاربری خود در توییتر نوشته است: «اظهارات اخیر قطر درباره حل بحران دوحه با عربستان سعودی دون سه کشور تکرار تلاش دوجه برای ایجاد شکاف در وحدت و فرار از تعهداتش است.»
عربستان سعودی، بحرین و امارات در مسابقات قهرمانی فوتبا خلیج( فارس)، که ماه گذشته میلادی به میزبانی قطر برگزار شد، مشارکت داشتند و تیم «الهلال» سعودی نیز در جام باشگاه‌های جهان، که اخیر دوحه میزبان آن بود، شرکت کرد.
در گامی، که نشانه تفاهم سعودی و بحرین بر نزدیک‌تر بودن حل بحران است، دو تیم منتخب بحرین و سعودی مستقیما به دوحه رفتند و این دو کشور همچنین اجازه مسافرت صدها تماشاگر به قطر را صادر کردند در حالی‌که امارات موضعی سختگیرانه اتخاذ کرد و تیم منتخب آن از طریق کویت عازم دوحه شد.
قطر نیز به نوبه خود سطح نمایندگی خود را در اجلاس سران شورای همکاری خلیج‌فارس، که ماه گذشته میلادی در ریاض برگزار شد، بالا برد «شیخ عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی» نخست‌وزیر قطر به نمایندگی از کشورش در اجلاس حاضر شد. این مقام قطری مورد استقبال گرم «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی قرار گرفت.
«محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر خارجه قطر سه هفته پیش از انجام تماس‌ها میان دوحه و ریاض و توافق‌شان در مورد اصول اساسی گفت‌وگو خبر داده بود. در حالی‌که «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان سعودی نیز از مذاکرت مستمر با قطر خبر داد و گفت که پادشاهی سعودی بر موفقیت این مذاکرات علاقه‌مند است.
«شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر نیز با امضای قانون مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، که یکی از شروط سیزدگانه علیه دوحه بود، تصمیم بزرگی اتخاذ کرد.
مواضع مصر
«سامح شکری» وزیر خارجه مصر، هفته گذشته اعلام کردند که اخبار درباره پیشرفت در پرونده آشتی میان قطر و کشورهای تحریم‌کننده، از جمله مصر، کاملا نادرست است. وی طی گفت‌وگویی تلویزیونی تأکید کرد که موضع مصر در قبال قطر ثابت است و تغییری نکرده است.
رسانه‌های مصریِ طرفدار نظام نیز به حملات شدیدشان علیه قطر ادامه می‌دهد. روزنامه «الیوم السابع»، روز گذشته در گزارشی با عنوان «جزئیات توطئه‌های قطر علیه مصر طی سال 2019» منتشر کرد که در آن به برخی مواضع قطر از جمله حمایتش از اخوان المسلمین علیه مصر و نیز حمایتش از عملیات‌های تروریستی در مصر اشاره داشته است.
تلویزیون «اکسترا نیوز» نیز در گزارشی در روز دوشنبه گذشته، قطر را به ایجاد تقلب در انتخابات سومالی متهم کرد.
از سوی دیگر، «احمد موسی» روزنامه‌نگار مصری، دوشنبه گذشته شدیدا به قطر تاخت و گفت که این کشور کوچک از زمان تاسیسش شاهد کودتاهایی است و سیاست سرکوب آزادی‌ها را دنبال می‌کند و معنا و مفهوم دموکراسی را نمی‌داند.
«محمد الباز» روزنامه‌نگار مصری نیز، دوشنبه گذشته با بیان این‌که قطر یک کشور عربی نیست، خواستار اخراج آن از اتحادیه عرب شد و اظهار داشت که تمامی طرح‌های قطر علیه منافع عربی است.
«منطقه روی شمشیری داغ»
در واکنش به این موضوع، «سامی العطیفی» معاون وزیر خارجه اسبق مصر اظهار داشت که منطقه عربی در دوره اخیر از یک مرحله بسیار بحرانی عبور می‌کند و آش تازه‌ای بر روی آتش رخدادهای ملتهب سیاسی و نظامی در چندین محور پخت می‌شود که بحران خلیج‌فارس، جنگ یمن، جنگ لیبی، جنگ سوریه، تظاهرات اعتراضی در لبنان، عراق و الجزایر از جمله این رخدادهاست.
العطیفی در گفت‌وگو با «عربی 21» افزود، تمامی این بحران‌ها و جنگ‌ها به شکل مستقیم و در سطوح مختلف بر پرونده بحران خلیج‌فارس تاثیر گذاشته و طرف‌های این بحران را به بازنگری در سیاست‌های‌شان و نیز دادن برخی امتیازات یا تغییر در روابط دیپلماتیک، که متناسب با تغییرات شتابنده است، واداشته است.»
وی تصریح کرد: «به عنوان مثال، تداوم جنگ یمن در کنار تظاهرات‌های مردمی در کشورهای عربی همجوار، حکام سعودی، اماراتی و بحرینی را به تفاهم‌هایی جدید و نرم کردن مواضع‌شان جهت کاستن از فشارها علیه خودشان، واداشته است و آنها انتظار دارند که بحران خلیج‌قارس احتمالا تا اواخر سال 2020، به‌ویژه میان ریاض و دوحه، به یک راه‌حل منتهی شود.»
شکاف در اتحاد چهارگانه
از سوی دیگر، «محمود الرشیدی» نایب رئیس حزب «الدستور» اظهار داشت، ائتلاف چهارگانه عربی میان مصر، عربستان سعودی، امارات و بحرین «بخشی از گذشته شده است»؛ چرا که عربستان سعودی و قطر از مذاکرات دوجانبه برای حل و فصل بحران فیمابین خبر داده‌اند.
الرشیدی به «عربی 21» گفت: «این تحولات اتفاق می‌افتد در حالی‌که امارات موضعی متفاوت اتخاذ می‌کند و مصر نیز در سطوح دیپلماتیک و رسانه‌ها به هجمه‌ها علیه قطر ادامه می‌دهد و درباره خطر آشتی با آن هشدار می‌دهد.»
وی موضع سعودی، که رویکردی یک‌جانبه در قبال بحران خلیج‌فارس اتخاذ کرده است را به قرار گرفتن ریاض در معرض فشارهای سیاسی، نظامی و اقتصادی متعدد طی ماه‌های اخیر ربط می‌دهد که پیش از هر کشور دیگری در این ائتلاف چهارگانه تحت فشار است.
این تحلیلگر تصریح کرد، عربستان سعودی در موضعی دشوار قرار گرفته و دچار فرسایش در چندین جبهه شده است؛ از این‌رو «در مسیر آشتی با قطر گام برمی‌دارد ولی مصر همچنان از همپیمانی قطر و ترکیه خشمگین است و معتقد است که آشتی با قطر در سایه چنین فضایی تحریک‌آمیز از سوی دوحه و آنکارا علیه نظام حاکم در قاهره، ممکن نیست.»