زارعی: اعتراضات عراق بی‌شباهت با لبنان نیست
برنامه شنبه شب جهان آرا با حضور سعدالله زارعی کارشناس مسائل منطقه با موضع تحولات لبنان و عراق روی آنتن رفت.
خبرگزاری ایسنا: زارعی در ابتدای برنامه با اشاره به تحولات اخیر لبنان گفت: در چند روز اخیر شاهد تجمعاتی در شهر‌های لبنان بودیم که البته این تجمعات بیشتر در مراکز استان‌های لبنان وجود داشت. البته این موضوع شامل تمامی استان‌های لبنان هم می‌شود و همه طوایف لبنان در این تجمعات حضور داشتند.
وی افزود: بر اساس گزارشاتی که اطلاعات ارتش لبنان منتشرکرده است از شمال تا جنوب لبنان حدود ۳۰۰ هزار نفر در این تجمعات شرکت کردند که حدود ۱۰ درصد جمعیت لبنان را شامل می‌شود.
زارعی با اشاره به ساختار جمعیتی تجمعات لبنان اظهار داشت: عدد جمعیتی شرکت کننده در این اجتماعات بین مسیحیان و شیعیان اختلافات چندانی نداشته و حتی در برخی موارد جمعیت شیعیان بیشتر هم بوده است. بنابر این موضوع در لبنان یک مسئله اجتماعی است. این مسایل به موضوعات اقتصادی که در لبنان وجود دارد بر می‌گردد و تا حدی هم متاثر از پیمان طائف است که در سال ۱۳۶۹ برای لبنان منعقد شده است بر می‌گردد. بر اساس این پیمان یک فرمولی در اداره لبنان تنظیم شد که اجرا شد و بر اساس آن طبقاتی را در لبنان ایجاد کردند که موجب شد تا طبقات ممتاز و متصل به دولت شکل بگیرد. اتحادیه عرب ساختاری را برای اداره لبنان چید که موجب پیدا شدن یک قشر کوچکی که بیشتر درآمد‌های لبنان را در اختیار داشتند شد؛ لذا اتفاقاتی که در لبنان افتاده محصول ساختار اشتباه لبنان است و باید اولا سراغ اصلاح ساختار در این کشور رفت لذا مسئله اصلاح ساختار دولت و تنظیم بودجه از خواسته‌های مردم بوده است.
کارشناس مسائل منطقه ادامه داد: سعد حریری بر اساس طرحی که در مشورت با رییس جمهور و طوایف لبنانی تنظیم کرد قرار شد به این خواسته‌ها پاسخ دهد. دیروز هم سید حسن نصر الله به این موضوع به عنوان یک دستاورد اشاره کرد. بر اساس بررسی‌های انجام شده سطح بدهی‌های لبنان ۱۲۰ میلیارد دلار است، اما سالانه حجم صادرات لبنان از ۲ میلیارد دلار تجاوز نمی‌کند و دولت مجبور است هزینه ۱۸ میلیارد دلاری خودش در طی سال را با ۱۶ میلیار دلار کسری بودجه ببندد و این کسری بودجه از طریق استقراض بدست آمده است. در سال ۲۰۰۶ بدهی خارجی لبنان ۴۰ میلیارد دلار بوده است که امروز به ۱۲۰ میلیارد دلار رسیده است.
این میزان بدهی هم از سود پولی است که لبنانی‌ها باید برای این بدهی می‌پرداختند. وضعیت لبنان امروز طوری است که نمی‌تواند بدهی و سود ناشی از آن را بدهد. خوب این موضوع روی مردم فشار وارد کرده و ارزش پول ملی هم افت پیدا کرده و نگه داشتن دلار برای مردم یک مسئله شده است.
زارعی تصریح کرد: در این مسئله دولت با یک ناپختگی روی مسئله مخابرات دست گذاشت که یک مسئله عمومی در لبنان است. جامعه لبنان بیش از ۴۰ درصد بیکاری دارد که بین تمام اقشار و طوایف به صورت یکسان نیست که این هم به خاطر ساختار‌های غلط گذشته لبنان است.
امروز این بن بست اقتصادی در لبنان محصول یک ایراد ساختاری است و محصول سوء مدیریتی است که طی سال‌های اخیر بوجود آمده است. این موجب تشکیل تجمعاتی در لبنان شده که قابل پیش بینی هم بود و تا زمانی هم که این امر اصلاح نشود این تجمعات ادامه خواهد داشت.
وی درباره همزمانی این تجمعات در لبنان و عراق عنوان کرد: هر حادثه‌ای که در یک جایی اتفاق می‌افتد می‌تواند برای جای دیگر الهام بخش باشد. بر اساس یک نگاه طبیعی ماجرای لبنان برخاسته از وضعیت داخلی این کشور است که سید حسن نصرالله هم به آن اشاره کرد و تا زمانی که این مسئله حل نشود موضوع سوء استفاده سفارتخانه‌ها به جای خود باقی است.
در مسئله لبنان یکسری علامت‌های غیر طبیعی هم می‌بینیم. جریانی گفته است تعرفه‌های دولتی باید اصلاح شود و دولت هم گفته است من قیمت‌ها را اصلاح کردم و در مورد فساد هم دولت وعده‌های بزرگی داده است و حداکثر کاری که می‌توانسته بکند را اعلام کرده که در نتیجه آن می‌بایست یک آرامشی در لبنان بوجود می‌آمده است، اما طی دو روز گذشته تجمعات لبنان بیشتر شده و به سمت خشونت هم رفته است.
زراعی درباره نقش عوامل خارجی در تحولات لبنان گفت: سفارت آمریکا هم گفته که مشکل ما بانک‌ها هستند و همزمان به بانک‌های لبنان حمله شده است آیا بین این اعلام و اقدام ارتباطی وجود ندارد. یا در موردی دیگر سفارت خانه عربستان مقدار زیادی غذا بین معترضان پخش کرده است و همچنین مردم را به خشونت تحریک کرده است در حالی که دولت سعد حریری معروف است که وابسته به سعودی است.
وی درباره حمایت حزب الله از عدم استعفا دولت در لبنان گفت: اگر دولت در لبنان استعفا دهد خلاء سیاسی بوجود می‌آید. در جامعه لبنان یک ساختار موزاییکی وجود دارد.
در پارلمان لبنان ۵۰ درصد کرسی‌ها متعلق به مسیحیان است و ۵۰ درصد بقیه مربوط به بقیه اقوام است در حالی که مسیحیان ۳۰ درصد جمعیت لبنان را دارند. اهل سنت هم ۲۸ کرسی پارلمان را دارند و شیعیان ۲۷کرسی در صورتی که جمعیت اهل سنت کمتر از شیعیان است. از دل این ساختار هیچ نخست وزیری خارج از طیف سنی نمی‌توان نخست وزیر شود. اگر همین دولت با همین وضعیتی که دارد کنار برود حداقل یکسال طول می‌کشد تا دولت بعدی سرکار بیاید. ضمن اینکه باز هم جامعه لبنان باید یکپارچه همین حزب آقای حریری را انتخاب کند.
وی گفت: در این بین طیف‌های وابسته به سعودی که برجسته‌ترین آن‌ها سمیر جعجع است و حزب‌هایی مانند جنبلاط هستند به همراه سعودی‌ها تمنای حمله آمریکا به ایران را داشتند کما اینکه صهیونیست‌ها هم خیلی برای این مسئله تلاش کردند، اما آمریکایی‌ها متوجه شدند که جنگ با ایران برای آن‌ها ممکن نیست. چه اینکه آن‌ها از جنگ افغانستان هم خارج نشدند و تمنای صلح از طالبانی می‌کنند که روزی برای نابودی آن‌ها به افغانستان حمله کردند.
زارعی خاطر نشان کرد: وقتی در یک شکل ضعیف‌تر نتوانستند از جنگ عبور کنند مواجهه با ایران مشکل‌تر هم خواهد بود. ضمن اینکه علی رغم آنکه آمریکایی‌های می‌گفتند همه گزینه‌های ما روی میز است، اما همه متوجه شدند که هیچ گزینه‌ای روی میز و حتی زیر میز هم نیست بنابراین یک تغییراتی در نگاه‌ها ایجاد شد و این وضعیتی که ما مشاهده می‌کنیم محصول اقدامات دست‌هایی است که می‌خواستند پیروزی‌های جبهه مقاومت را تلخ کنند لذا یک صحنه آرایی کردند که به نظر من عمق آنچنان هم ندارد.
زراعی تصریح کرد: اگر از منظر طبیعی به ماجرا نگاه کنیم این موضوع باید در یک زمان کوتاهی حل شود، اما مشخص شده است که یک دست‌هایی پشت قضیه وجود دارد که افرادی را با اتوبوس به بیروت منتقل کردند. در سال ۸۷ هم شاهد این موضوع بودیم که بعد از جنگ ۳۳ روزه اعتراضاتی شکل گرفت که ۹ ماه هم به طول انجامید. من معتقدم این اعتراضات هم طول خواهد کشید، اما نه به میزان قبلی و فقط در هفته‌های آینده شاهد ادامه اعتراضات خواهیم بود.
این کارشناس مسائل منطقه در ادامه با اشاره به اوضاع عراق گفت: در جامعه عراق شباهت‌هایی با لبنان مشاهده می‌کنیم. همانطور که در لبنان توافق طائف باعث بوجود آمدن یک دولت ناکارآمد شده است در عراق هم مانند همین مسئله را شاهد هستیم. در عراق هم یک وضعیت موزاییکی را می‌بینیم که ۶۰ درصد جمعیت این کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند و ۱۷ درصد کرد‌ها هستند و سنی‌های عرب عراق هم ۱۸ درصد هستند و بقیه ترکمن‌ها هستند.
وی افزود: ساختار سیاسی که از سال ۲۰۰۵ به بعد در عراق مستقر شد زمینه را برای بروز مشکلات در عراق فراهم می‌کرد. البته در عراق گفته نشده بود که مسئولیت‌ها سهم چه طوایفی است، اما تعیین تکلیف این مسئولیت‌ها بر اساس توافقات سیاسی، جای رای اکثریت را گرفت. بر اساس همین توافقات پست ریاست جمهوری به کرد‌ها داده شد، نخست وزیری به شیعه داده شد و رییس مجلس هم به سنی‌ها داده شد. در داخل کابینه هم شاهد سهمیه بندی بودیم. داخل شیعه و سنی هم همین اختلافات وجود دارد که شاهد این اختلافات در انتخابات اخیر عراق که همزمان با انتخابات لبنان هم بود، بودیم. اتفاقا در هر دو انتخابات، هم در عراق هم در لبنان شاهد بودیم که جریان مقاومت اکثریت آرا را بدست آورد.
زارعی تصریح کرد: دولت عراق در حقیقت گوشت قربانی بین احزاب است و نخست وزیر انتخابی عملا قدرتی ندارد، زیرا یگ کابینه سهمیه بندی شده در اختیار دارد. هرچند در دوره جدید اصلاحاتی انجام شد، اما اثرگذار نبود؛ لذا بر این اساس یک کابینه ناهمگون شکل می‌گیرد که هر گروهی می‌خواهد نفع خود را در آن بییند. مثلا در موضوع بودجه، ۱۷ درصد بودجه باید سهم کرد‌ها باشد که الان سهم آن‌ها ۲۰ درصد است و در روز هم ۹۰۰ هزار بشکه نفت بدون دخالت وزارت نفت عراق صادر می‌کنند. بازتاب این موضوع در بخش شیعی این است که آن‌ها دچار مشکل می‌شوند. بار زیادی از دولت روی دوش آن‌ها است، اما خدماتی که دولت به شیعه می‌دهد کمتر است.
وی ادامه داد: سهمیه بندی در کابینه عراق موجب شده تا هر گروهی سهم مالی بیشتری را به سمت خود جلب کند. مثلا در موضوع استخدام گفته شده ۷ میلیون نفر در عراق حقوق می‌گیرند و دولت زیر بار این قضیه زانو زده است. عراق روزانه ۳.۵ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند که یک سوم آن را آمریکایی‌ها برای جبران هزینه‌های جنگ بر می‌دارند. اگر دولت عراق درگیر این خورده خرجی‌ها نبود خیلی راحت می‌توانست کشور عراق را اراده کند.
زراعی تاکید کرد: مسئولان عراق در جلسات سه جانبه یک کلمه‌ای را مطرح کردند که البته اجرا شدن آن در عراق سخت است. آن‌ها گفتند قانون باید اصلاح شود تا یک دولت مقتدر بتواند جامعه عراق را اداره کند.
اما اجرای این حرف خیلی دشوار است، زیرا دولت باید از مجلس عراق رای بگیرد، اما مجلس عراق یک مجلس تجزیه شده است.
وی با اشاره به دخالت خارجی در حوادث عراق گفت: ۱۰ استانی که در آن‌ها تظاهرات می‌شود استان‌های شیعی هستند. رهبرانی که بیانیه دادند و پرچم مبارزه با فساد بلند کردند کسانی هستند که از دل همین ساختار بیرون آمدند و از این ساختار حمایت می‌کنند و در برابر اصلاح ساختاری عراق می‌ایستند. آن چیزی که سبب شکل گیری این اجتماعات شده ساختار معیوب و مشکلات اقتصادی عراق است. اما در اینجا هم ما شواهدی می‌بینیم که جریاناتی که در کمین نشسته بودند تا دستاورد مردم عراق را از بین ببرند فعال شده اند. جامعه عراق یک جامعه دموکراتیک است و دیگر ستمگری‌های دوران قبل در آن وجود ندارد و مردم عراق هیچ وقت در آزادی امروز نبودند. این‌ها همان چیز‌هایی است که برای دشمنان عراق قابل تحمل نیست.
زراعی تصریح کرد: در این تظاهرات می‌بینید که به مقر‌های طیف‌های مختلف شیعه حمله می‌شود و به دفاتر عصائب و حشد الشعبی حمله شده و حدود ۱۵ نفر از نیرو‌های عصائب کشته شدند.
کسانیکه در حال حمایت از این تجمعات هستند جریاناتی مانند عبادی و حکیم هستند، اما چرا به دفاتر این جریانات و همچنین حشد حمله می‌شود. این علامت روشنی است از اینکه این یک موضوع داخلی نیست و جریاناتی می‌خواهند عراقی‌ها را به جان هم بیاندازند و یک کشتاری از این‌ها بکنند تا دوباره عراقی‌ها به عقب برگردند. کشته شدن چند نفر از نیرو‌های عصائب به شکل فجیع و سوزاندن آن‌ها چیز عادی نیست.
ما شاهد بودیم در دور اول این اعتراضات سفارت آمریکا بیانیه داد که این اعتراضات قانونی است، حق شهروندان است و دولت هم باید به مطالبات گوش دهد. این یعنی جهت دهی این اعتراضات؛ و درجای دیگر هم معترضان را با پول سعودی به بغداد منتقل کردند تا بر آتش اعتراضات بدمند.