غریب آبادی: آژانس در فقدان آمانو به اصل بی طرفی پایبند بماند
سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان های بین المللی در وین، درگذشت «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی را تسلیت گفت و خواستار آن شد که آژانس به سه اصل بی طرفی، حرفه ای گری و استقلال پایبند بماند.
ایرنا: «کاظم غریب آبادی» امروز(دوشنبه) با صدور بیانیه ای اعلام کرد: با تاسف عمیق، از درگذشت مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، جناب آقای یوکیانو آمانو، مطلع شدم. خدمات وی به جامعه بین المللی به طور گسترده و شایانی شناخته شده و قابل تقدیر است. وی افزود: این یک فقدان بزرگ برای جامعه بین المللی است. نقش کلیدی آمانو در ارتقاء اهداف آژانس و همچنین حفظ برجام، هرگز در تاریخ این سازمان از یاد نخواهد نرفت. مایلم که همدردی و تسلیت صمیمانه خود را به خانواده وی، دوستان، کارمندان آژانس بین المللی انرژی اتمی و نیز مردم و دولت ژاپن اظهار نمایم. غریب‌آبادی ابراز امیدواری کرد که آژانس در فقدان ایشان، همچنان به سه اصل بی طرفی، حرفه ای گری و استقلال پایبند بماند.
«سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز با ابراز تاسف از درگذشت یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حساب توئیتری خود نوشت: همدردی عمیق من برای مرگ آمانو. ما به صورت خیلی نزدیکی با یکدیگر کار کردیم. من عملکرد شایسته و حرفه‌ای او را به عنوان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که منجر به خاتمه بخشیدن به پرونده پی‌ام‌دی و ۱۵ گزارش متوالی مبنی بر اینکه ایران به صورت کامل به برجام پایبند بوده است را تحسین می‌کنم. خداوند روح ایشان را قرین رحمت الهی گرداند.
به گزارش ایرنا، تارنمای آژانس امروز با انتشار اطلاعیه دبیرخانه این نهاد اعلام کرد: یوکیا آمانو درگذشت و پرچم آژانس به حالت نیمه افراشته درخواهد آمد.
هفته گذشته اعلام شد که یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی قصد دارد به دلیل ابتلاء به یک بیماری نامشخص، زودتر از موعد از سمت خود استعفا کند.
به نوع بیماری آمانو در بیانیه آژانس و رسانه‌ها اشاره‌ای نشده بود.
آمانو؛ پرونده هسته‌ای ایران و بازی در زمین آمریکا
مدیر کل فقید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از انتخاب به این سمت به آمریکایی‌ها وعده داده بود در پرونده هسته‌ای ایران در زمین آنها بازی کند.خبرگزاری تسنیم: وب‌سایت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز دوشنبه فوت «یوکیا آمانو»، مدیر کل 72 ساله این نهاد نظارتی سازمان ملل متحد را اعلام کرد.
آمانو که سابقه تحصیل در آمریکا و فرانسه را دارد سال 1968 از رشته حقوق در دانشگاه توکیو فارغ التحصیل شد و به وزارت امور خارجه ژاپن پیوست. وی پس از برعهده گرفتن سمت‌های مختلف در وزارت خارجه ژاپن به بخش خلع سلاح این وزارتخانه ملحق شد و از سال 1972 به صورت تخصصی در زمینه خلع سلاح بین‌المللی و عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای آموزش دید.
آقای آمانو که بارها به عنوان عضو، نمایندگی کشورش در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بر عهده داشت دوم ژوئیه سال 2009 و در اوج شدت گرفتن فشارهای سیاسی کشورهای غربی علیه برنامه هسته‌ای ایران جانشین «محمد البرادعی» در این نهاد زیر مجموعه سازمان ملل متحد شد.
مدیر کل فقید سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در 15 گزارش بعد از اجرایی شدن توافق هسته‌ای برجام، پایبندی کامل ایران به مفاد این توافقنامه را تأیید کرد.
آمانو در سال 2009 با حمایت آمریکا به مدیر کلی آژانس رسید. اندکی بعد در اسناد «ویکی لیکس» مشخص شد که او به واشنگتن اطمینان داده است که در مسئله پرونده هسته‌ای ایران، «کاملاً در زمین ایالات متحده» بازی می‌کند و تلاش می‌کند تا فشار بر جمهوری اسلامی ایران را افزایش دهد.
در یکی از این سندها در تاریخ 16 اکتبر 2009، دفتر نمایندگی آمریکا در وین، آمانو را «مدیر کلی برای همه دولت‌ها، اما همسو با آمریکا» توصیف می‌کند. در این سند آمده است: «آمانو در چندین مقطع یادآوری کرده که باید با گروه 77 (گروه کشورهای در حال توسعه) مصالحه کند، بنابراین او باید همان‌طور که به درستی انتظار می‌رود منصف و مستقل باشد؛ اما آمانو این را هم یادآوری کرده که در هر مسئله راهبردی کلیدی از تعیین مناصب بلندپایه گرفته تا مدیریت برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران کاملاً در زمین آمریکا است.»
ریاست آژانس را قبل از آمانو «محمد البرادعی» بر عهده داشت. او تا قبل از استعفایش استقلال فنی این نهاد بین‌المللی را تا حد زیادی حفظ کرده و در برابر فشارهای سیاسی آمریکا و کشورهای غربی برای متهم کردن ایران به پیگیری اهداف تسلیحاتی در برنامه هسته‌ای خود مقاومت کرد. البرادعی با استناد به نتایج بازرسی‌های فنی در ایران از تأیید ادعاهای سیاسی درباره انحراف برنامه هسته‌ای ایران به سمت مقاصد نظامی خودداری می‌کرد.
آمانو، آن‌طور که اسناد ویکی‌لیکس نشان می‌دهند به آمریکایی‌ها قول داده بود این رویه را تغییر دهد. دفتر نمایندگی آمریکا در وین در سندی به تاریخ 10 جولای 2009 تصریح کرده که نظر آمانو این بوده که البرادعی در پرونده هسته‌ای ایران نقش «میانجی» را بازی کرده و او قصد دارد این رویه را تغییر دهد.
مجموع این پالس‌های مثبت از سوی آمانو موجب شد آمریکایی‌ها انتخاب او را برای پیشبرد مقاصد خود، مثبت ارزیابی کنند. در بخشی از سند فوق‌الذکر درباره دیداری که بین نمایندگان آمریکا و آمانو انجام شده، آمده است: «این جلسه که اولین دیدار دوجانبه از زمان انتخاب آمانو به این سمت بود، نشان‌دهنده همسویی بسیار بالای میان اولویت‌های او و برنامه‌های ما در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. دوره انتقالی پیش رو، فرصت بیشتری در اختیار ما قرار می‌دهد تا به دیدگاه‌های آمانو شکل بدهیم.»
از دیگر اسناد موجود اینطور برمی‌آید که سایر کشورهای غربی هم با روی کار آمدن آمانو بستر را برای پیش بردن مقاصد خودشان مهیا دیده‌اند. «دیوید میلیبند»، وزیر خارجه وقت انگلیس در یک سند گفته که باید دیدگاه‌های آمانو را شکل داد و «الن تاچر»، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور کنترل تسلیحاتی هم گفته که انگلیس و آمریکا باید با هم همکاری کنند تا انتخاب آمانو به عنوان مدیر کل آژانس را به یک «موفقیت» تبدیل کنند.
این برنامه‌ریزی‌های کشورهای غربی بی‌اثر نبود. آمانو بعد از به دست گرفتن ریاست آژانس، گزارش‌‌هایی درباره برنامه هسته‌ای ایران به شورای حکام ارائه کرد و یکی از این گزارش‌ها به تصویب یکی از پیچیده‌ترین قطعنامه‌های شورای امنیت (قطعنامه شماره 1929) علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد منجر شد.
۱۰ نکته درباره آمانو
وکیا آمانو که در تعاملات هسته‌ای ایران با جامعه‌ی بین‌المللی نقش مهمی داشت امروز درحالی درگذشت که سومین دوره‌ی ریاستش بر سازمان بین‌المللی انرژی اتمی نیمه‌کاره ماند.
به گزارش ایسنا، در این مطلب نگاهی داریم به چند نکته‌ی برجسته از فعالیت‌های این دیپلمات ژاپنی:
۱. یوکیا آمانو، پنجمین مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی که سومین دوره‌ی چهارساله‌ی متوالی ریاستش بر این نهاد بین‌المللی را سپری می‌کرد، امروز در هفتادودوسالگی در اثر بیماری درگذشت. در حالی که سومین دوره‌ی مدیرکلی آمانو در سال ۲۰۲۱ به پایان می‌رسید، طی ماه‌های گذشته اعلام شده بود وی به علت بیماری و نیاز به مراقبت‌های پزشکی قادر نخواهد بود این مسئولیت را به انجام برساند.
۲. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) نهادی بین المللی و مرکزی جهانی برای همکاری در زمینه‌های انرژی، دانش، فناوری و اقدامات هسته‌ای است که از سال ۱۹۵۷تأسیس شده است. آمانو پیش از آن که در سال ۲۰۰۹ به عنوان مدیرکل جانشین محمد البرادعی شود، بین سالهای سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ به عنوان نماینده‌ی رسمی کشور ژاپن در این نهاد فعالیت داشت و البته از سپتامر ۲۰۰۵ تا سپتامر ۲۰۰۶ همزمان رئیس هیئت مدیره‌ی آژانس نیز بود.
۳. آمانو به عنوان فردی باتجربه در زمینه‌ی دیپلماسی خلع سلاح و منع گسترش سلاح هسته‌ای شناخته می‌شد چراکه پیش از ورودش به آژانس، در وزارت امور خارجه‌ی ژاپن نیز مدیرکل دفتر «خلع سلاح، منع گسترش سلاح و علوم هسته‌ای» و همچنین عضو گروه متخصصان خلع سلاح و منع گسترش سلاح هسته‌ای سازمان ملل نیز بود. او بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ و ۲۰۰۵ در کنفرانس بررسی معاهده‌ی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای شرکت داشت.
۴. آمانو در سال ۱۹۴۷ متولد شد، در دانشکده‌ی حقوق دانشگاه توکیو تحصیلات خود را به پایان رساند و از سال ۱۹۷۲ وارد وزارت امور خارجه ی این کشور شد و از آن پس در کشورهایی نظیر بلژیک، فرانسه، سوییس و ایالات ماحده مأموریت‌های مختلفی را بر عهده گرفت. آمانو به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی نیز مسلط بود و بین سالهای ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۵ در دانشگاه‌های نیس و بسانکون به تحصیل ادامه داد.
۵. آمانو در دو دوره‌ی چهارساله‌ای که در رأس کار آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار داشت چند بار به ایران سفر کرد و با مقامات بلندپایه‌ی ایرانی دیدار و گفت‌وگو کرد. غالب این سفرها پس از روی کار آمدن دولت روحانی و در دوران مذاکرات ایران با ۵+۱ انجام شد.
۶. آمانو گرچه در طول ریاست خود بر آزانس گاه اظهارات ضد و نقیضی درباره‌ی فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح می‌کرد اما همواره تأکید داشت که مسئله‌ی هسته‌ای ایران را از طریق گفت‌وگو و ابزارهای دیپلماتیک حل کند.
۷. برنامه‌ی هسته‌ای ایران بدون شک یکی از مهمترین و پرچالش‌ترین پرونده‌هایی بود که آمانو سالها با آن روبرو بود و در نهایت در دوران او بود که توافق برجام با موفقیت صورت گرفت.
۸. پس از حصول توافق برجام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چهارچوب این توافق ۱۵ گزارش پی‌درپی از فعالیت‌های هسته‌ای تهیه کرد که پنج گزارش پس از خروج یکجانبه‌ی آمریکا از برجام تهیه شد و در تمامی این گزارش‌ها به پایبندی ایران به توافق و تعهدات برجام اذعان شده بود.
۹. عباس عراقچی معاون وزارت امور خارجه ایران و یکی از اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده‌ی ایران در برجام، در یک توییت ضمن تسلیت درگذشت آمانو، اورا فردی «حرفه‌ای» توصیف کرد که عملکردش منجر به «پایان کامل آنچه ابعاد نظامی برنامه‌ی هسته‌ای ایران خوانده می‌شد» منجر شد.
۱۰. آمانو به خاطر واکنش اولیه‌ی کند به حادثه‌ی هسته‌ای نیروگاه اتمی فوکوشیما دایچی که در سال ۲۰۱۱ و در پی یک زلزه‌ی ۹ ریشتری و سونامی ناشی از آن اتفاق افتاد مورد انتقاد قرار گرفت، ولی پس از آن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحت مدیریت و تلاش‌های بین‌المللی گسترده‌ای را آغاز کرد و کشورها را وادار کرد روی طرحی برای بهبود ایمنی همه‌ی راکتورهای هسته‌ای جهان به توافق برسند.