روزنامه آلمانی: اینستکس موفق نبوده/سیاستمدار آلمانی: تصور نمی‌کنم فشار حداکثری ایران را پای میز مذاکره بیاورد
یک روزنامه آلمانی در مطلبی سیستم مالی اینستکس برای دور زدن تحریم‌های آمریکا را موفق ندانسته و در عین حال سناریوی مذاکرات مجدد درباره برجام و یا تغییر نظام در این کشور که مد نظر آمریکا است را غیر قابل تصور دانست.
خبرگزاری تسنیم: روزنامه "تاگس اشپیگل" آلمان در مطلبی به مسئله تشدید مناقشات اتمی بین آمریکا و ایران پرداخته و با اشاره به اینکه ایران اعلام کرده می خواهد تعهدات برجامی خود را کاهش دهد نوشت: این توافق هسته‌ای که در سال 2015 توسط همه پنج عضو شورای امنیت سازمان ملل و آلمان امضا شده بود حالا در آستانه شکست قرار دارد. حالا مجددا یک شرایط خطرناک ایجاد شده است.
در ادامه این مطلب آمده است: می توانیم راحت در پاسخ به این سوال بگوییم که می توانیم مذاکره کنیم، صحبت کنیم یک کنفرانس برگزار کنیم، یک توافق با ایران منعقد کنیم که در آن خود را موظف کند که حداقل برنامه‌های هسته‌ای خود را متوقف کند و این توافق باید دائما توسط آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای نظارت شود. و در مقابل تحریم های اقتصادی علیه ایران هم تضعیف شود.
نویسنده در ادامه تصریح کرد که این دقیقا همان کاری بود که انجام شد تا این که دونالد ترامپ، سال گذشته به صورت یکجانبه آن را لغو کرد. از آن زمان رئیس جمهور آمریکا فشار حداکثری بر ایران وارد می کند. ارتش خود را در منطقه مستقر می کند و سعی می کند با تحریم های سخت تر جمهوری اسلامی ایران را مجبور به انعقاد توافق جدیدی کند. اما ایران در برابر همه این اقدامات بی تفاوت بود و در مقابل یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکا را ساقط کرده، برنامه های اتمی خود را به سطح بالاتر ارتقا می دهد و تهدید می کند که تنگه هرمز را می بندد.
نویسنده در ادامه تصریح کرد که بی تردید تحریم ها تاثیر خود را می گذارند. اما هر چقدر شرایط دراماتیک تر می شود نظام جمهوری اسلامی تهاجمی تر رفتار می کند. در این شرایط آمادگی برای مذاکرات به سمت صفر میل می کند و شانس مذاکرات زودهنگام به حداقل می رسد.
در ادامه این مطلب آمده است: اتحادیه اروپا خیلی تلاش کرده است تا توافق هسته‌ای را نجات دهد. این اتحادیه با سیستم مالی اینستکس نوعی بازار تبادل بدون ارز را راه اندازی کرده که تحریم های آمریکا را دور بزند. البته این سیستم موفق نیست. ترس بانک ها و شرکت ها از تحریم های آمریکا بسیار بالا است. به این ترتیب پنج عضو باقی مانده در توافق هسته‌ای نمی توانند به وعده های خود در این توافق عمل کنند.
نوسنده در ادامه نوشت: این هم غلط است که اروپایی ها حالا به توافق هسته‌ای پشت کنند.
نویسنده ضمن هشدار درباره عواقب چنین اقدامی نوشت: اگر جمهوری اسلامی این تصور را پیدا کند که توسط ائتلاف غربی تحقیر شده است این مسئله می تواند منجر به یک دینامیک در روند تنش زایی شود. در این صورت خطر ایجاد جنگ بر اثر محاسبات نادرست و رفتارهای افراطی افزایش می یابد. این وضعیتی است که حتی ترامپ هم آن را نمی خواهد.
نویسنده در ادامه تصریح کرد که امکان مذاکرات مجدد با ایران و همچنین تغییر نظام در این کشور غیر قابل تصور است.
در ادامه این مطلب آمده است: اتصال تنگاتنگ سیاست آمریکا در قبال ایران به شخص ترامپ می تواند به اروپاییان که نفوذشان بر اتفاقات پیش آمده بسیار کم است حداقل این امید را بدهد که شرایط بعد از تغییر دولت در آمریکا تغییر کند. تا آن زمان آن ها باید مراقب باشند و از چیزی که فیوز را می سوزاند اجتناب کنند و در حال حاضر کاری غیر از این از دست آن ها بر نمی آید.
ایران در سالگرد خروج آمریکا از برجام (18 اردیبهشت ماه) اعلام کرد که اجرای برخی از تعهدات خود در برجام را به‌حال تعلیق در می‌آورد و مهلتی 60روزه به 5 کشور باقی‌مانده در این توافق داد تا به تعهدات خود در برجام و به‌خصوص در حوزه بانکی و نفتی عمل کنند. رئیس جمهور کشورمان هم چهارشنبه گذشته هشدار داد در صورتی که این کشورها به تعهدات خود تا یکشنبه (16 تیرماه) عمل نکنند جمهوری اسلامی هم دیگر خود را متعهد به حفظ سطح غنی‌سازی اورانیوم در حد 3.67 درصد نمی‌داند.
به نقل از روابط عمومی اتاق بازرگانی ایران، بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت 1397، کشورهای اروپایی اعلام کردند که برای حمایت از تجارت با ایران و همچنین حفظ برجام، ساز و کاری را طراحی می‌کنند که بتواند مبادلات تجاری ایران و اروپا را حمایت کند. در همین راستا اروپایی‌ها سازوکار ویژه مالی خود برای تجارت با ایران را موسوم به «اینستکس» با سهامداری آلمان، انگلیس و فرانسه راه‌اندازی کردند. سه ماه بعد از تاسیس اینستکس، شرکت «سازوکار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا» یا همان «ساتما» که نهاد متناظر با سازوکار مالی اروپا به شمار می‌رود، با سرمایه اولیه یک میلیارد ریال و به مدیرعاملی «علی اصغر نوری»، نهم اردیبهشت در تهران به ثبت رسید.
فدریکا موگرینی مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته اعلام کرد قرار است 7 کشور سوئیس، اسپانیا، هلند، فنلاند، بلژیک، اسلونی و اتریش نیز به مکانیسم مالی اروپا بپیوندند. در این میان، هلند اعلام کرده قصد دارد به عنوان سهامدار، وارد سازوکار اینستکس شود. غیر از اینها، چین و روسیه نیز برای پیوستن به اینستکس اعلام آمادگی کرده‌اند.
در تهران، ارایه خدمات تسویه و پرداخت به همه صادرکنندگان و واردکنندگان اعم از حقیقی و حقوقی و همچنین به بانک های داخلی و خارجی و نهادهای دولتی، گشایش حساب اعتبار اسنادی، تسهیلات و اعتبارات ریالی و ارزی، ضمانت نامه ها و حواله ها، تامین مالی کوتاه مدت و بلند مدت نزد بانک ها، موسسه های مالی و شرکت های داخلی و خارجی به عنوان وظایف نهاد متناظر اینستکس، اعلام شده است. از دیگر فعالیت های این شرکت، اخذ و اعطای نمایندگی به همه بانک ها و شرکت های داخلی و خارجی، اخذ وام و تسهیلات از همه بانک ها و موسسه های اعتباری داخلی و خارجی به صورت ارزی و ریالی، تعامل با اینستکس اروپایی و سایر کانال های مالی و شرکت ها در کشورهای دیگر است.
آغاز فعالیت ساتما در ایران طی ماه‌های گذشته دائما در سایه اینستکس بوده است؛ اینکه آیا بالاخره سازوکار مالی اروپایی‌ها برای تجارت با ایران عملیاتی می‌شود یا خیر. عملیاتی شدن اینستکس در نهایت با اعمال فشار سیاسی ایران ممکن شد و ابتدا عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه و سپس فدریکا موگرینی در پی برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، روز هشتم تیرماه اعلام کردند نخستین تراکنش مالی اینستکس طی روزهای پیش رو انجام می‌شود. اروپایی‌ها اعلام کردند یک خط اعتباری «چند میلیون یورویی» برای انجام نخستین تراکنش در چارچوب اینستکس گشوده می‌شود.
اگرچه آغاز به کار مبادلات مالی میان ساتما و اینستکس متاثر از مسائل سیاسی بوده اما به گفته علی‌اصغر نوری، هماهنگی‌های عملیاتی، هماهنگی استانداردها و رفع موانع فنی نیز لازمه آغاز همکاری بوده است.
نوری در تشریح این نکته گفت: برای یک معامله تجاری صحیح، استانداردهایی در سطح دنیا تعریف شده است که مهمترین آنها مربوط به تطبیق و راستی‌آزمایی است؛ در حال حاضر هم بانک‌های ایرانی این استانداردها را رعایت می‌کنند و فراتر از آن در کشورهای دنیا، شرکت‌های بزرگ نیز ملزم به تبعیت از این استانداردها هستند.
به گفته نوری از زمان تاسیس شرکت متناظر اینتسکس در تهران موسوم به ساتما، اقدامات لازم جهت رعایت استانداردهای بین‌المللی صورت گرفته است.
* واردات آزمایشی از طریق اینستکس هماهنگ شده است
مدیرعامل ساتما در ادامه با بیان اینکه این شرکت درصدد تست کانال‌های پرداخت و واریز مربوط به صادرات و واردات است، افزود: موانع متعددی از جمله مشکلات مربوط به مسائل بانکی پیش روی صادرکنندگان قرار دارد. به همین دلیل در فاز اول از برخی تجار که مستقیما به اروپا صادرات دارند درخواست کردیم که از طریق ساتما صادرات آزمایشی انجام دهیم. در همین زمینه با برخی از صادرکنندگان نمونه و باسابقه صحبت شده و برخی از آنها قول همکاری داده‌اند.
نوری همچنین تصریح کرد: یک مورد آزمایشی جهت واردات با اینستکس هماهنگ شده که مساله پرداخت آن منوط به فروش نفت و یا خط اعتباری با بازپرداخت از محل درآمدهای نفتی اعلام شده است.
* اروپایی‌ها هنوز بانکی را معرفی نکرده‌اند
مدیرعامل ساتما در مورد آخرین وضعیت تراکنش مالی وعده داده شده در قالب همکاری دو شرکت ایرانی و اروپایی تاکید کرد: در حال حاضر درخواست ما از طرف‌های اروپایی این است که آنها بانکی معرفی کنند که واسط خریدار و فروشندگان ایرانی و اروپایی باشد. رایزنی‌ها در این زمینه انجام شده اما هنوز بانکی به طور رسمی به ما معرفی نشده است.
برخی معتقدند شرکت‌های اروپایی از ترس تحریم‌های آمریکا تاکنون وارد تعامل تجاری با ایران نشده اند و اگر از طریق سازوکار اینستکس وارد تجارت با ایران شوند، مشمول تحریم‌های آمریکا خواهند شد. نوری در این رابطه توضیح داد: اینستکس برآمده از دل برجام است و در برجام هم بحث تحریم‌های آمریکا اصلا مطرح نیست؛ چرا که اگر قرار بود که تحریم‌ها این شرکت را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین از اول چرا اروپایی‌ها تصمیم به تاسیس این شرکت گرفتند؟
* منابع مبادله در اینستکس از طریق فروش نفت تامین می‌شود
اینستکس به عواید حاصل از فروش نفت اختصاص دارد یا عواید حاصل از صادرات؟ نوری در پاسخ به این سوال تاکید کرد که عمده منابع مالی آن به خرید نفت از ایران اختصاص دارد. او افزود: اگر بخواهیم وارداتی داشته باشیم، در رابطه با بحث تامین نقدینگی آن، اروپایی ها باید نفت ما را بخرند تا عواید حاصل از آن به این شرکت واریز شود تا از محل آن بتوانیم واردات انجام دهیم.
* اروپا اگر نمی‌تواند نفت بخرد خط اعتباری بدهد
وی همچنین در پاسخ به این سوال که عواید از حاصل فروش نفت ایران به کدام مشتری یا مشتریان نفتی قرار است به اینستکس وارد شود گفت: در این خصوص صحبتی نشده است؛ تاکید تنها بر بحث درآمدهای نفتی و واریز آن به اینستکس است. ما قبلا هم به یونان، ایتالیا و کشورهای اروپایی صادرات نفت داشتیم. بنابراین بخشی از اینستکس می تواند از طریق فروش نفت به کشورهای اروپایی تامین شود. علاوه براین، طی صحبتی هم که شده تاکید کردیم اگر اروپا نمی تواند خریدار نفتی ما باشد باید خط اعتباری تخصیص دهیم. به این معنا که اروپا باید به ما تسهیلات ارایه دهد و در مقابل، بازپرداخت تسهیلات نیز از محل فروش نفت باشد.
نوری در پاسخ به این سوال که آیا خرید نفت شرکت های اروپایی از ایران، آنها را در معرض تحریم آمریکا قرار نمی‌دهد، تاکید کرد: این مشکل به ما مربوط نیست؛ موضع ما روشن است. شرکتی که اروپایی‌ها برای تبادلات تجاری بشردوستانه تاسیس کرده‌اند نیاز به منابع دارد؛ بنابراین یا باید مانند قبل از ما نفت بخرند یا باید خط اعتباری اختصاص داده شود. نمی‌شود که اروپایی‌ها شرکتی تاسیس کنند اما راه حلی برای عملیاتی شدن آن نداشته باشند.
نوری همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به اعلام روسیه و چین مبنی بر پیوستن به اینستکس و همچنین اعلام امادگی دولت هلند برای سهامداری در این شرکت، آینده اینستکس را چطور ارزیابی می‌کند، گفت: این موارد هنوز رسمی نشده است؛ چه آنهایی که دولتشان اعلام آمادگی کرده و چه آنهایی که بیانیه داده‌اند. در حال حاضر موسس و سهامدار اینستکس به عنوان یک شرکت تجاری آلمان، فرانسه و انگلیس هستند که قوانین تجاری مختص به خود را هم دارند. اگر کشورهای دیگر بخواهند به این شرکت بپیوندند باید دید که این امر بر اساس مقررات تجاری فرانسه امکان پذیر هست یا خیر.
* نمی‌توان پیشبینی از میزان مبادلات و زمان دقیق راه‌اندازی اینستکس ارائه کرد
مدیر عامل ساتما همچین تاکید کرد در حال حاضر نمی‌تواند هیچ پیشبینی از مبلغ تراکنش این شرکت با توجه به معاملات پیش رو داشته باشد.
نوری در پایان، در پاسخ به عدم وجود اطلاعات دقیق در مورد سازوکار اجرایی ساتما برای ارائه خدمات به فعالان بخش خصوصی، تصریح کرد: همان‌طور که از اسم شرکت مشخص است، ساتما یک سازوکار محسوب می‌شود. ما رابطی بین خریدار و فروشندگان هستیم و خودمان به‌تنهایی اقدام به صادرات و واردات نمی‌کنیم. در طول حدوداً دو ماهی هم که این شرکت در تهران تأسیس شده تلاش کردیم تا با برقراری ارتباطات، بسترهای تبادلات مالی، نحوه حسابداری و سایر اموری که لازمه کار بین اینستکس و ساتماست را انجام دهیم. پروسه‌ای که باید در هر صورت طی شود؛ بنابراین تا زمانی که به‌صورت قطعی سازو کارهای مالی و نحوه تبادلات مشخص نشود، نمی‌توان زمان مشخصی برای راه‌اندازی قطعی این سازوکار ویژه مالی و آغاز زمان ارائه خدمات به شرکت‌های بخش خصوصی مشخص کرد.
سیاستمدار آلمانی: تصور نمی‌کنم فشار حداکثری ایران را پای میز مذاکره بیاورد
یک سیاستمدار آلمانی ضمن درخواست از ایران برای پایبندی به توافق هسته‌ای از سیاست‌های واشنگتن در برابر ایران انتقاد کرد و گفت که گمان نمی‌کند که سیاست فشار حداکثری ایران را پای میز مذاکره بیاورد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، «نیلز آنن» سیاستمدار آلمانی از حزب سوسیال‌دموکرات از ایران خواست که همچنان به تعهدات خود به توافق هسته‌ای پایبند باشد.
روزنامه آلمانی «ولت» با اشاره به اینکه از روز یکشنبه ایران گام دیگری در راستای کاستن از تعهدات برجامی خود بر می‌داد، موضع آنن را جویا شد. وی گفت: «در واقع من از ایران انتظار دارم که همچنان به توافق هسته‌ای پایبند باشد. ما این را به روشنی به تهران اعلام کرده‌ایم اما با این وجود از مدت‌ها پیش ایران اعلام کرده که می‌خواهد با این اقدام به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای پاسخ دهد.»
وی افزود: «با این منطق نمی‌توان ادامه داد. من ناامیدی ایران را از اینکه منافع اقتصادی توافق هسته‌ای تاکنون حاصل نشده است را درک می‌کنم. به همین منظور ما ساز و کار پرداخت موسوم به اینستکس را ایجاد کرده‌ایم که دست‌کم به ما کمک می‌کند با وجود تحریم‌های آمریکا، انتقال دارو و کالاهای بشردوستانه را به ایران امکان‌پذیر کنیم. اما اگر ایران از جانب خود به توافق پایبند نباشد در این صورت کار طرف‌های دیگر برای حفظ توافق، دشوارتر خواهد شد.»
این روزنامه آلمانی از آنن پرسید که در شرایطی که دو طرف مهم یک قرارداد دیگر به آن پایبند نباشند آیا چنین توافقی همچنان موثر خواهد بود؟ آنن در پاسخ گفت: «البته ما نمی‌توانیم بگذاریم که توافق از دست برود. این توافق با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای به دست آمد که در آن ساز و کار بازرسی و نظارتی وجود دارد که پیش از این سابقه نداشت. حال اگر ما به راحتی توافق را از بین ببریم، در این صورت وارد بازی تندروها در ایران خواهیم شد و در چنین شرایطی مهمترین عامل کنترل برنامه هسته‌ای ایران را هم از دست خواهیم داد. طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تاکنون به توافق هسته‌ای پایبند بوده است. به همین دلیل هدف ناشی از توافق هسته‌ای مبنی برای اینکه این کشور سلاح هسته‌ای نداشته باشد، محقق شده است.»
وی مدعی شد که انتظارات ایران از اروپایی‌ها در شرایط کنونی، غیر واقعی است و «هایکو ماس» وزیر خارجه هم در جریان سفر اخیر به ایران این موضوع را روشن کرد و افزود: «با ایجاد سازوکار پرداخت اینستکس، فرانسه، بریتانیا و آلمان اقدامی بی‌سابقه صورت دادند و هفت کشور اروپایی دیگر هم برای حمایت از آن اعلام آمادگی کردند.»
ولت از وی پرسید که آیا اروپا در صورت پافشاری ایران بر ادامه چنین سیاستی، تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال خواهد کرد؟
آنن گفت: «ما به توافق پایبندیم ... علاوه بر اینها برخی در آمریکا تصور می‌کنند که توافق هسته‌ای یک توافق دوستانه نیست. (وجود) این توافق برای امنیت اروپا و مسئله هسته‌ای ضرورت دارد. در این زمینه مسائل مهمی وجود دارد از جمله تهدید‌های ایران در برابر اسرائیل و حمایتش از شبه‌نظامیان در خاورمیانه و در جنگ یمن مطرح است. در این موارد ما مسایل را بسیار شبیه به آمریکا می‌بینیم و در ماه‌های گذشته اقداماتی صورت داده‌ایم.»
این مقام آلمانی درباره اقدامات ایران مبنی بر گسترش برنامه موشکی و موضع آمریکا درباره توافق هسته‌ای با این کشور افزود: «این اتهامات را من همواره می‌شنوم اما نکته اول اینکه توافق هسته‌ای به مسایل منطقه ارتباطی ندارد؛ دومین مورد اینکه نقش قدرتمند ایران در منطقه هم ناشی از سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه است. ایران در عراق نفوذ زیادی دارد چرا که مداخله آمریکا در سال ۲۰۰۳ و سقوط «صدام حسین» یک خلاء قدرت ایجاد کرد اما موضوع مهم این است که امیدی که با توافق هسته‌ای ارتباط داشت، محقق نشده است؛ همان امیدی که اعتماد ایجاد کند و مسایل منطقه‌ای با ایران را حل کند. اما از طرف دیگر ایران تا هفته‌های اخیر به توافق پایبند بوده است.»
وی افزود: «سالها مذاکره ما با ایران نشان می‌دهد که ما تا چه حد درباره جنبه نظامی برنامه هسته‌ای ایران نگرانیم و به همین دلیل به همه مکانیسم‌های کنترلی توافق هسته‌ای نیاز است. ما نباید ایران را طبق موضع‌گیری‌هایش ارزیابی کنیم بلکه (این ارزیابی ) باید طبق اعمالش باشد. به همین دلیل ما روز یکشنبه و قبل از اینکه درباره گام‌های بیشتر تصمیم‌گیری کنیم، منتظر برآوردهای آژانس خواهیم بود.»
ولت از آنن پرسید که آیا درباره تنش بیشتر در منطقه نگرانی وجود دارد؟ آنن پاسخ داد: «متاسفانه باید از تنش‌های بیشتر نگران باشیم. به همین دلیل دیپلماسی آلمان نقش خاصی دارد. وزیر خارجه آلمان به تازگی فقط به تهران نرفته بود بلکه اردن، امارات متحده عربی و حتی عراق هم در برنامه سفر وی بود. ولی‌عهد امارات هم چندی پیش در آلمان بود و من شخصا با «سلطان الجابر» وزیر کشور امارات متحده عربی دیدار کردم او هفته آینده بار دیگر وارد برلین می‌شود. ما با شرکای خود در منطقه خلیج (فارس) در ارتباط هستیم. به همین دلیل ما می‌دانیم که حتی دشمنان ایران هم با راهکار نظامی مخالفند. آنها از تنش و در ادامه بی‌ثبات شدن تمامی منطقه می‌ترسند.»
آنن در پایان این گفت‌وگو درباره سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران که ترامپ بر آن تاکید دارد هم هم گفت: «من تصور نمی‌کنم که راهبرد ترامپ مبنی بر فشار حداکثری بر ایران باعث شود که این کشور پای میز مذاکره حاضر شود. ایران، کره شمالی نیست. (مقامات) کره‌شمالی خواستار مذاکره رو در رو با آمریکا هستند. در مقابل، ایرانی‌ها در دهه ۸۰ میلادی زیر سخت‌ترین تحریم ها و انزوای کامل جهانی، تقریبا هشت سال با عراق جنگیدند. آن هم در شرایطی که غرب از جمله آلمان حمایت گسترده‌ای از عراق داشتند و ایران این را فراموش نمی‌کند.»