تجارت پرسود و عجیب تفکیک زباله در تهران:۲ هزار میلیارد!
متوسط تولید روزانه زباله به ازای هر شخص در جهان ۳۰۰ گرم و در ایران ۷۰۰ گرم است. طبق گزارش‌ها، ۷۰ درصد زباله‌های جهان بازیافت می‌شود و در ایران این رقم ۲۰ درصد است.
معاون رفاه اجتماعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: گردش مالی تفکیک زباله در شهر تهران بیش از دو هزار میلیارد تومان است، سهم شهرداری امسال به ۲۰۰ میلیارد تومان می رسد، سهم نیروی کار از این اقتصاد ۳۰۰ میلیارد تومان و بقیه سهم دلالان است.
به گزارش ایرنا، زباله و مدیریت درست آن در تولید ارزش افزوده نقش بسیاری دارد، به حدی که در شرایط حاضر، صنعت بازیافت ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی برخی کشورها را تشکیل می‌دهد و فرصت شغلی بسیاری هم ایجاد می‌کند.
متوسط تولید روزانه زباله به ازای هر شخص در جهان ۳۰۰ گرم و در ایران ۷۰۰ گرم است. طبق گزارش‌ها، ۷۰ درصد زباله‌های جهان بازیافت می‌شود و در ایران این رقم ۲۰ درصد است. متوسط سرانه زباله تولید شده در تهران ۳۲۰ کیلوگرم و ارزش روزانه زباله تولید شده در این شهر ۱,۸۰۰ میلیون ریال است.
«احمد میدری» معاون رفاه اجتماعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا می‌گوید: حجم اقتصاد تفکیک زباله در شهر تهران بیش از ۲ هزار میلیارد تومان است. سهم شهرداری تهران امسال به ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده است، در صورتی که سال گذشته ۲۰ میلیارد تومان بوده است. سهم نیروی کار حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است و بقیه سهم دلالان، پیمانکاران و سرمایه گذاران است.
او درباره موضوع زباله گردی، سیاستگذاری و نیروی فعال بخش گفت: در حوزه سیاست گذاری مسائل مختلفی وجود دارد که حل برخی ساده و برخی بسیار پیچیده هستند. برای نمونه ساختن مدرسه بسیار آسان است، اما ارتقای مسائل آموزشی کار بسیار سختی است یا ساختن جاده کار آسانی است اما ایمنی راه‌ها کار سختی است.
وی در پاسخ به این سوال که مساله کودکان کار و زباله گردی چه نوع مسأله‌ای است؟ گفت: سخت یا آسان بودن حل یک مساله به عوامل مختلفی بستگی دارد. از میان این عوامل ضروری است دو نکته را توضیح بدهم؛ فروض و ارزش‌هایی که پیش فرض گرفته شده است و نیروهایی که خواهان حل مسئله هستند.
معاون وزیر رفاه افزود: به علل ارزشهای حاکم و نیروهای اجتماعی موجود حمایت از کودکان کار و حل مسئله زباله‌گردی جزو مسائل سخت است و باید یا در ارزشهای خود تجدیدنظر کنیم یا نیروی جدیدی برای حل مسئله ایجاد کنیم. البته بیان این سختی به این معنا نیست که ما مسئولیت قانونی و اخلاقی خود را سلب بکنیم. بنده به عنوان معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حل این مسئله نقش دارم و باید با همکاری سایر دستگاه‌ها تلاش کنیم.
حدود دو تا سه میلیون کارگر افغانی داریم. اکثر آن‌ها غیر رسمی هستند و تنها ۷۰۰ هزار نفر از آن‌ها رسمی هستند
میدری اضافه کرد: این مساله بیشتر به معاونت روابط کار و اشتغال مربوط می‌شود؛ اما به دلیل آنکه بحث فقر به معاونت رفاه نیز مربوط می‌شود، در طول چند سال اخیر تلاش‌هایی در این زمینه انجام داده‌ایم که تاکنون نتیجه نگرفته‌ایم.
معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی توضیح داد: بد نیست این اقدامات را مرور کنم و سپس راه حل را بگویم. به نظر بنده، ما به ارزش‌هایی پایبند هستیم که این ارزش‌ها امکان ارائه راه‌حل را میسر نمی‌کند. یعنی با توجه به راه‌حل‌هایی که در جاهای دیگر ارائه شده است، ما با پایبندی و اصرار به یک سری ارزش‌ها، نمی‌توانیم مساله را حل کنیم. یکی از علل این مساله این است که ما نمی‌خواهیم حضور افاغنه در ایران را به رسمیت بشناسیم. ما حدود دو تا سه میلیون کارگر افغانی داریم. اکثر آن‌ها غیر رسمی هستند و تنها ۷۰۰ هزار نفر از آن‌ها رسمی هستند.
وی افزود: دو دیدگاه وجود دارد یک گروه طرفدار رسمی‌سازی و ورود رسمی و سازمان‌یافته افاغنه به ایران هستند و گروه دیگر به جد مخالفند. سیاست رسمی کشور مقابله با حضور کارگران غیرماهر در ایران است. تشکل‌های کارگری به طور جدی با رسمی سازی حضور کارگران افاغنه مخالفت هستند و معتقدند طبق قانون کار ایران، تنها باید نیروی کار ماهر وارد ایران شود، نیروی کار غیرماهر و غیر حرفه‌ای در ایران زیاد است و ما اجازه این کار را نداریم. تشکل‌های کارگری با شبکه ارتباطی گسترده به طور اساسی حاضر به گفت و گو در این خصوص نیستند. آیا رسمی‌سازی نیروی کار افغانی در ایران به نفع کارگران ایرانی هست یا خیر؟
معاون وزیر رفاه اظهار داشت: ارزش دوم رعایت مقررات قانون کار است. اجازه دهید با یک مثال توضیح بدهم. در کرمانشاه تفکیک زباله از مبدا موفق بوده است. من با مدیر این پروژه که به صورت کاملاً خصوصی راه اندازی شده است و سالهاست که این کار را انجام می‌دهد، در مورد تعمیم این طرح به سایر استان‌ها و شهرها صحبت کردم. او گفت ما در کرمانشاه نیز در حال تعطیل کردن این طرح هستیم. علت این امر را نیز به صراحت چنین می‌گفت که با توجه به قانون کاری که شما دارید و مطابق با آن باید کارگر را بیمه کنیم و مطابق با نرخ شما حقوق بدهیم، این صنعت نمی‌تواند اصلاً سودآور باشد و ما توان این کار را با چنین قانون کاری نداریم و بهتر است که اصلاً شما نیز به دنبال اینکه در تهران جمع‌آوری زباله را از مبدا انجام دهید نباشید.
میدری ادامه داد: ارزش دیگر عدم اشتغال کودک در کار است. وقتی شما به این امر اعتقاد دارید و به نظرتان امری قابل گذشت نیست و در مورد آن قائل به مذاکره نیستید، نمی‌توانید در مورد پیشنهادهای اصلاحی مانند رعایت بهداشت کار و آزمایش ادواری یا آموزش کودکان صحبت کنید.
وی تصری کرد: وزارت کار می‌تواند در کنار شهرداری کارفرماها را ملزم کند که این کودکان ساعت کاری، بهداشت، آزمایش ادواری و آموزش داشته باشند. اما این به معنای آن است که ما کار کودک در شغل سخت و زیان‌آوری مانند زباله‌گردی را به رسمیت بشناسیم، که این امر برای سازمان‌های مردم نهاد که در این زمینه کار می‌کنند، قابل مذاکره نیست.
ما سه ارزش داریم عدم حضور افاغنه در بازار کار، رعایت حداقل دستمزد و عدم اشتغال کودکان به کار معاونت رفاه وزارت تعاون افزود: بنابراین ما سه ارزش داریم عدم حضور افاغنه در بازار کار، رعایت حداقل دستمزد و عدم اشتغال کودکان به کار. نباید قانون کار خدشه‌دار شود، افاغنه نباید وارد شوند، کودک نیز نباید کار کند، از سوی دیگر اقتصاد و فرهنگی که در این شهر وجود دارد فعلاً زباله‌گردی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. یا باید در خصوص ارزش‌ها تجدید نظر کنیم یا باید نیروی جدیدی وارد عرصه سیاست گذاری شود.
وی بیان کرد: میدان سیاست گذاری در این مسئله از نیروهایی تشکیل شده است که وضعیت کنونی را ایجاد کرده است، بهبود در وضعیت کنونی نیازمند بر هم خوردن تعادل‌های سیاست گذاری موجود است.
معاون رفاه وزارت تعاون اظهارداشت: آمار اقتصاد تفکیک زباله در شهر تهران بیش از ۲ هزار میلیارد تومان است. سهم شهرداری تهران امسال به ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده است، در صورتی که سال گذشته ۲۰ میلیارد تومان بوده است. سهم نیروی کار حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است و مابقی سهم دلالان، پیمانکاران و سرمایه گذاران است. باید نیروی جدیدی این سهم‌ها را تغییر دهد. از سهم گروه سوم بکاهد و به سهم نیروی کار یا شهرداری بیفزاید. در این صورت می‌توان بهبود وضع معیشتی کارگران زباله گرد یا کل شیوه تولید زباله را تغییر داد. اگر مؤسسات مردمی برای بهبود وضعیت کارگران مطالبات خود را ادامه دهند و اجازه کار غیر انسانی سلب شود آن گاه شهرداری و مردم به دنبال تفکیک زباله در مبدا خواهند رفت.
میدری اظهار داشت: شفاف سازی اقتصاد زباله خود به عنوان یک نیرو تحول ساز عمل می‌کند. اگر واقعاً سودآوری این صنعت این نرخ عجیب و غریب است پیمانکاران باید شرایط بهتری را برای کارگران فراهم کنند یا شهرداری منابع بیشتری را از این صنعت کسب و برای تحول در این شرایط نامطلوب هزینه کند.