پشت این چهره زمخت؛ آیا پوتین به ایران خیانت می‌کند؟
یوری کوچتکوف در المانیتور نوشت: اگرچه روسیه و ایران از حکومت بشار اسد در سوریه پشتیبانی می‌کنند، این باور عمومی در بین تحلیلگران سیاسی وجود دارد که شکاف بین دو کشور پیرامون برخی مسائل منطقه‌ای عمیق‌تر شده است.
انتخاب: در ادامه این مطلب آمده است: یکی از مقامات ارشد کاخ سفید در مصاحبه با وبگاه اکسیوس گفت: «بدون شک رهبران ایران از این موضوع خوشحال نیستند که مشاوران امنیتی آمریکا، اسرائیل و روسیه این ماه برای گفتگو در مورد آینده سوریه با یکدیگر دیدار خواهند کرد».
نشانه‌های زیادی برای اختلاف بین روسیه و ایران وجود دارد. ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بعد از تشدید تحریم‌های آمریکا کمک محدودی برای ایران فراهم کرده است. پوتین در واکنش به افزایش تنش‌ها بین تهران و واشنگتن در هفته‌های اخیر و احتمال خروج ایران از برجام گفت: «کشور ما آتش نشانی نیست که هر بحرانی را خاموش کند».
ایران و روسیه همچنین برای تسلط پیدا کردن بر بخش امنیتی سوریه در حال رقابت با یکدیگر هستند. همچنین باید به یاد داشته باشیم که پوتین نقش مهمی در بازگردانده شدن جسد یکی از سربازان اسرائیلی در آوریل امسال داشت. این اقدام پوتین باعث خوشحالی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و عصبانیت تهران شد.
بنابراین، آمریکا و اسرائیل می‌توانند از شکاف موجود بین مسکو و تهران بهره برداری کنند. بقای رژیم بشار اسد پیروزی بزرگی برای پوتین محسوب می‌شود. بدون شک مقامات آمریکایی از نتیجه جنگ داخلی سوریه راضی نیستند. مداخله نظامی روسیه به تثبیت حکومت اسد و گسترش نفوذ روسیه در منطقه منجر شد. بدون شک روسیه همان تجربه گذشته خود در افغانستان را در سوریه تکرار نخواهد کرد. پوتین قصد دارد حضور خود در این کشور را ادامه دهد.
اما رئیس جمهور روسیه برای گسترش نفوذ خود در منطقه باید روابطش با ایران و ترکیه را تقویت کند. بنابراین، نباید انتظار داشته باشیم که رقابت تهران و مسکو در سوریه یا فشار‌های آمریکا باعث شود که پوتین به ایران خیانت کند.
ماکسیم سوچکوف، تحلیلگر روسی معتقد است که نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی روسیه در اجلاس این ماه احتمالا همان طرحی را پیشنهاد خواهد کرد که پوتین در کنفرانس سال قبل در هلسینکی به ترامپ پیشنهاد کرده بود. قرار بود این طرح نقشه راهی برای جدا کردن نیرو‌های ایرانی و اسرائیلی در بلندی‌های جولان فراهم کند، اما در نهایت نتیجه‌ای به همراه نداشت. اما شاید روسیه بتواند در شرایط نابسامان و پرتنش کنونی در منطقه این پیشنهاد خود را عملی کند.
مقامات آمریکایی و اسرائیلی امیدوارند که روسیه بتواند یک منطقه حائل بین ایران و اسرائیل در نقاط مرزی ایجاد کند یا حتی رهبران ایران را برای عقب راندن نیرو‌های تحت حمایت خود از منطقه قانع کند. پوتین میتواند از این طریق نفوذ خود در منطقه را به اثبات برساند.
البته پوتین در نهایت به دنبال کاهش تحریم‌های آمریکا علیه روسیه و بهبود روابط بین دو کشور است. رابطه بین دو کشور بعد از پرونده دخالت‌های روسیه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ رو به وخامت گذاشته بود. پوتین می‌داند که این موضوع در آینده نزدیک محقق نخواهد شد، زیرا ترامپ نمی‌تواند به تنهایی تحریم‌های روسیه را لغو کند. مسکو حاضر است برای حل مسائل مرتبط با سوریه با دولت ترامپ همکاری کند، اما بدون شک پوتین رایگان برای کسی کار نمی‌کند.
اختلافات بین پوتین و رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه بر سر ادلب همچنان دارد. به نظر می‌رسد که حمله نیرو‌های بشار اسد به این استان هزینه بالایی برای آنکارا به دنبال خواهد داشت. روسیه هفته گذشته قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در مورد بحران ادلب را وتو کرد. نماینده روسیه به این موضوع اعتراض کرد که در قطع نامه اشاره‌ای به حضور یکی از گروه‌های مرتبط با القاعده با نام حیات تحریر الشام در ادلب نشده است. تاکنون بیش از ۲۷۰ هزار غیر نظامی از این منطقه فرار کرده اند. نیرو‌های دولت سوریه با پشتیبانی روسیه این استان در مرز ترکیه را محاصره کرده اند.
حمله نیرو‌های بشار اسد به ادلب باعث سرد شدن روابط بین آنکارا و مسکو شده است. ماکسیم سوچکوف، تحلیلگر روسی در این ارتباط گفت: «بحران ادلب فرصت خوبی در اختیار پوتین قرار داده است تا روابط خود را با اردوغان بهبود دهد. دو طرف می توانند همکاری‌های دو جانبه و نظامی خود را تقویت کنند. پوتین و اردوغان در سپتامبر ۲۰۱۸ توافق سوچی را امضا کردند. مطابق با این توافق قرار بود یک منطقه حائل بین گروه‌های تروریستی و ارتش سوریه ایجاد شود و واحد‌های گست سیار ارتش ترکیه و پلیس نظامی روسیه این محدوده را کنترل کنند».
اما آنکارا نتوانست به تعهدات خود در قبال این توافق عمل کند و حضور شبه نظامی های تروریستی در این منطقه پررنگ‌تر شده است. روسیه احساس می‌کند که وضعیت ادلب به زودی از کنترل آن‌ها خارج خواهد شد، زیرا گروهک حیات تحریر الشام در حال تثبیت کردن مواضع خود در این منطقه است. تهران و دمشق نیز روسیه را برای شروع عملیات آزاد سازی ادلب تحت فشار قرار داده اند.
اما استراتژی آنکارا در ادلب با بن بست روبرو شده است. باید توجه داشته باشیم که ادلب به عنوان آخرین سنگرگاه گروه حیات تحریر الشام در نظر گرفته می‌شود. اعضای این گروه چاره‌ای جز فرار کردن به داخل خاک ترکیه نخواند داشت. دولت بشار اسد قصد دارد که با پشتیبانی پوتین کار گروه حیات تحریر الشام و دیگر مخالفان باقی مانده را تمام کند. اما حمله به ادلب میتواند هزینه بسیار بالایی برای ترکیه به دنبال داشته باشد. ترکیه در حال حاضر میزبان بیش از سه میلیون پناهجوی سوری است و نمی‌تواند موج جدیدی از پناهجویان را به داخل کشور راه بدهد.
افزایش خطر درگیری در ادلب باعث نزدیک شدن دولت اردوغان و آمریکا شده است. اگرچه آنکارا و واشنگتن اختلافات زیادی در مورد سوریه دارند، اما هر دو به دنبال جلوگیری از حمله نیرو‌های بشار اسد و پوتین به ادلب هستند.
ترامپ در تاریخ ۲ ژوئن در صفحه توییتر خود خواستار توقف حملات نیرو‌های روسیه و بشار اسد شد. آمریکا همچنین در مورد استفاده از تسلیحات شیمیایی ابراز نگرانی کرده است، اما در صورتی که ترکیه و آمریکا نتوانند راه حلی برای ایجاد یک منطقه حائل در ادلب پیدا کنند، احتمالا اردوغان دوباره به پوتین روی خواهد آورد. دست یابی به یک راه حل سیاسی برای این بحران وابسته به توانایی پوتین در نزدیک‌تر کردن مواضع اردوغان و بشار اسد خواهد بود.