تکرار فرآیند فتنه ۸۸ در آشوب۹۶ از نگاه ذوالفقاری

خبرگزاری میزان: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان «میثاق‌نامه» ملت ایران اسلامی در مقدمه خود - که متأسفانه آن‌طور که باید و شاید مورد توجه قرار نمی‌گیرد - از دیدگاه اسلام به حکومت اشاره می‌کند و آن را برخاسته از موضع طبقاتی و سلطه‌گری فردی یا گروهی نمی‌داند بلکه معتقد است تبلور آرمان سیاسی ملتی هم کیش و هم فکر است که به خود سازمان می‌دهد تا در روند تحول فکری و عقیدتی راه خود را به سوی هدف نهایی (حرکت به سوی الله) بگشاید. اگر حکومت را لازمه نیل به سوی هدف نهایی بدانیم - که می‌دانیم - «امنیت»، ملزوم چنین امر مهمی است و طبق فرموده حضرت امیرالمومنین علی (ع) «شَرُّ الأوطانِ ما لَم یَأمَن فیهِ القُطّانُ... بدترین وطن، وطنی است که ساکنانش در آن ایمن نباشند». (غررالحکم و دررالکلم، ح۵۷۱۲) اما تامین امنیت منابعی دارد که این منبع در قاموس جمهوری اسلامی ایران، «مردم» هستند. به عبارتی، دکترین امنیتی جمهوری اسلامی ایران با رهیافت « امنیت مردم پایه » ریل‌گذاری شده است چه آنکه بنیانگذار انقلاب اسلامی و خلف صالح ایشان به دخالت مستقیم و غیرمستقیم مردم در امنیت اعتقاد داشته و دارند. حال همزمان با چهلمین سال عمر پُربرکت انقلاب اسلامی ایران درباره واژه پرقدرت «امنیت مردم پایه» با دبیر شورای امنیت کشور به کنکاش نشستیم؛ البته نتیجه گفت‌وگوی حدود ۹۰ دقیقه‌ای خبرنگاران تحریریه سیاسی خبرگزاری میزان با حسین ذوالفقاری به حوزه‌های مرتبط دیگری هم کشیده شد، از این جهت ماحصل این گفت‌وگو در سه بخش تقدیم می‌شود؛ اینک بخش اول.

در همه نظرسنجی‌ها، میزان رضایت مردم از امنیت، بالاتر از سایر حوزه‌ها بود میزان: اجازه بفرمایید اولین سوالم را درباره آخرین وضعیت نعمت امنیت کشور عزیزمان بپرسم. مستحضرید امنیت ایران اسلامی در جزیره ناامن منطقه میسور نبود مگر به وحدت مردم و جان فشانی نیرو‌های جان برکف و صد البته راهبری داهیانه ناخدای باخدای انقلاب؛ حضرت‌عالی به عنوان دبیر شورای امنیت کشور - که حداقل امنیت داخلی کشور تحت مسئولیت شماست - وضعیت امروز کشور را به لحاظ امنیتی مختصر ترسیم بفرمایید. ذوالفقاری: در سال ۹۷ طی نظرخواهی‌های متعددی که از مردم در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی صورت گرفت، تقریبا در همه نظرسنجی‌ها، میزان رضایت مردم از امنیت، بالاتر از سایر حوزه‌ها بود. این نظرسنجی‌ها بر مبنای مولفه‌هایی نظیرِ شرایط عمومی کشور، موقعیت پیرامونی، حجم تهدیدات، میزان آسیب پذیری‌ها و ارزیابی از وضعیت امنیتی کشور، صورت گرفت. در ارزیابی وضعیت امنیتی یک کشور باید میزان تهدیدات بیرونی و شرایط کشور‌های پیرامون را نیز در نظر داشت. به هر میزان که کشور‌های پیرامون و همسایگان یک کشور، ثبات و امنیت بیشتری داشته باشند، طبیعتا آن کشور نیز در امر بهره‌مندی از ثبات و امنیت، پیشروتر خواهد بود و عکس این امر نیز صادق است. علی‌ایحال وقتی در همسایگی کشوری قرار داریم که بزرگترین تولید کننده مواد مخدر سنتی است یا وقتی در همسایگی کشور‌هایی هستیم که طی سال‌های اخیر اتفاقاتی نظیر جنگ‌های داخلی و وسیع‌ترین رخداد‌های تروریستی را تجربه کرده‌اند طبیعتا این متغیر‌ها و مولفه‌ها را باید در ارزیابی وضعیت امنیتی کشور مد نظر قرار دهید. از سویی دیگر وقتی در همسایگی ما کشوری قرار دارد که به دلیل ضعف‌های امنیتی و معیشتی، کشوری مهاجرفرست محسوب می‌شود، باید در سنجش وضعیت امنیتی خود، این موضوع را مدنظر قرار دهید؛ بنابراین وضعیت امنیتی یک کشور مقوله‌ای چند متغیره است و ارزیابی و بررسی تک وجهی آن، خطاست.

کشور در یک شرایط امن قرار دارد میزان: به مسئله مهمی اشاره کردید. متاسفانه منطقه ما به دلیل حضور کشور‌های قلدر، ناامن شده و برخلاف تمام قوانین بین‌المللی و انسانی، روزگار مردم منطقه پیرو حضور غیرقانونی کشور‌های خارجی مثل رژیم آمریکا سیاه شده است. حال در چنین شرایطی، حضور قدرت‌های مستکبر در غرب آسیا، چه تاثیری روی امنیت «مردم پایه» ایران اسلامی داشته است؟ ذوالفقاری: امروزه کشور‌های مستکبری مانند آمریکا برای فشار به مردم ایران از همه ظرفیت‌های خود اعم از تحریم اقتصادی و اقدامات سیاسی، بهره می‌برند. علاوه بر آن، با تحریک برخی کشور‌های منطقه، گروهک‌های معارضی با زمینه‌ها و بهانه‌های مختلف، تلاش دارند تا ثبات و امنیت ایران را دچار اخلال کنند. از سویی دیگر، ما شاهد عملیات روانی دشمن در قضیه اقتصادی نیز هستیم؛ دشمن در این زمینه تلاش دارد تا با سلسله اقدامات ایذایی خود در جنگ روانی و رسانه‌ای، بر رفتار‌های اقتصادی مردم ما تاثیر سوء بگذارد و توأمان بر روی مشکلات و نواقص اقتصاد داخلی ما نیز دست می‌گذارند و بدین ترتیب، جنگ تمام عیار اقتصادی خود را علیه مردم ما پیش می‌برند. به محض اینکه معدود اعضای یک صنف به دلیل پاره‌ای مشکلات، تجمع مسالمت‌آمیزی برگزار می‌کنند، در سریع‌ترین زمان ممکن، رسانه‌های خارجی و بیرونی، اقدام به تهیه برنامه ویژه پیرامون آن تجمع می‌کنند و یک موضوع ساده و صنفی را چنان آب و تاب می‌دهند که کاملا رگه‌های عملیات روانی و رسانه‌ای آن آشکار می‌شود؛ بنابراین خیلی واضح است که دشمنان با ظرفیت‌های خود از قبیلِ عملیات روانی، تروریسم اقتصادی و حمایت از گروهک‌های معارض و معاند، قصد آسیب رساندن به امنیت مردم ما را دارند؛ اما با این همه می‌بینیم که امروز کشور، در یک شرایط امن قرار دارد. البته بر روی این موضوع نیز باید تاکید کرد که تحقق امنیت، آرامش و ثبات در کشور، محصول کارجمعی است. اینکه علی‌رغم همه تهدیدات و شیطنت‌های دشمنان،ثبات و امنیت در کشور حکمفرماست ناشی از مردم پایه بودن مقوله امنیت در کشور ما است. این موضوع یک شعار نیست بلکه مابه ازای بیرونی دارد؛ هر زمانی که تهدیدات و تحریکات دشمنان و اذناب آن‌ها علیه امنیت کشور افزایش می‌یابد، مشاهده می‌کنیم که همکاری و معاضدت مردم و رعایت جوانب و اصول امنیتی از ناحیه آن‌ها بیشتر می‌شود.

اولین حرکت در دفاع از انقلاب و نظام و مرزکشی با آشوبگران در کاشان اتفاق افتاد میزان: از «امنیت مردم پایه» در کشور، سخن گفتیم؛ در آشوب ۹۶ جمعی از همو‌طنان به دلیل مشکلات اقتصادی در پی خواسته‌های به حق خودشان بودند، اما وقتی متوجه شدند عده‌ای اجیرشده بنا دارند بر بستر انتقاد آنها، موج سواری کنند، مسیر خود را از آشوبگران جدا کردند، آیا می‌توان این بینش مردم را علتِ معلولی به اسم «امنیت مردم پایه» تلقی کرد؟ ذوالفقاری: بله، همینطور است. در خلال اغتشاشات دی ماه ۹۶، به شخصه شاهد بودم که بدون اعلام و خواست رسمی، اولین حرکت در دفاع از انقلاب و نظام و مرزکشی با آشوبگران در کاشان اتفاق افتاد. وقتی گزارش‌ها آمد متوجه حجم عظیمی از افراد شرکت کننده در این مراسم شدیم که به صورت خودجوش در راهپیمایی حمایت از انقلاب و نظام شرکت کرده بودند. به طور کلی اتفاقات دی ماه ۹۶ دارای سه مرحله بود؛ در مرحله اول، افرادی یک سری مشکلات را مطرح کردند؛ در مرحله دوم، مردم متوجه سوء استفاده معاندان شدند لذا خط خود را از آشوبگران و اغتشاشگران جدا کردند؛ مطابق با آمار و اطلاعاتی که دارم، در ۱۰۱ شهر که اعتراضات معیشتی برقرار بود، پس از به صحنه آمدن اغتشاشگران، مردم قاطعانه از همراهی با آن‌ها خودداری کردند، بگونه‌ای که جمعیتِ در صحنه این ۱۰۱ شهر، پس از آشکار شدن ماهیت عناصر آشوب طلب، کاهش محسوسی داشت و اصلا قابل مقایسه با تجمعات ابتدایی نبود. سرانجام در مرحله سوم، مردم، خود هدایت جمعیت را در دست گرفتند؛ چرا که دیدند همان سیاسیون خارجی که مدعی تضمین منافع برجامی ایران بودند به حمایت از آشوبگران برخاسته‌اند؛ بنابراین وقتی برای مردم ما ماهیت عناصر آشوب طلب و حامیان آن‌ها مشخص شد، به صحنه آمدند و خود، غائله را ختم کردند.

تزویر و دو رو بودن دشمنان ثابت شده است میزان: از بخش پایانی بحث شما وام می‌گیرم؛ با استناد به این بخش می‌توان نتیجه گرفت فرآیند فتنه ۸۸ در آشوب ۹۶ تکرار شد. مقام معظم رهبری در دیدار رمضانی کارگزاران نظام از نامه «فدایت شم» اوباما رئیس‌جمهور پیشین رژیم آمریکا سخن گفتند و فرمودند:« به مجرّد اینکه فتنه‌ای اینجا راه افتاد، همه‌ی آن حرفهایی که قبلاً زده بودند، آن اظهار ارادت‌ها، کأنّه فراموششان شد و به جریان فتنه علیه جمهوری اسلامی ملحق شدند»[متن کامل]؛ این قضیه در آشوب ۹۶ هم اتفاق افتاد یعنی وقتی کشور‌هایی که بنا داشنتد برجام منهای آمریکا را پیش ببرند با آشوب ۹۶ مواجه شدند به حمایت از آشوب‌گران پرداختند انگار نه انگار که جوهر برجام هنوز خشک نشده است! بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت بر عصای بیگانگان تکیه کردن اشتباه است و غربی‌ها غیرقابل اعتماد بودن خود را بار‌ها ثابت کرده‌اند ذوالفقاری: بله؛ قطعا تزویر و دو رو بودن دشمنان ثابت شده است. اما تفاوت رویکردشان در سال ۹۶ معنادارتر بود. در سال ۸۸ یک شرایط دیگری داشتیم. اما در سال ۹۶ درست در مقطعی قرار داشتیم که دو سال پیش از آن، برجام یا همان توافق بین ایران و ۱+۵ منعقد شده بود و این توافق در مراحل اجرایی قرار داشت. بعد از توافق برجام، همان‌هایی که دست توافق و تفاهم را به سمت ایران دراز کرده و باید به سمت اصلاح یکسری ارتباطات حرکت می‌کردند، به محض مشاهده تجمعات اعتراض‌آمیز در برخی شهر‌های ایران، بلافاصله چهره عوض کردند و به حمایت از عناصر آشوب طلب پرداختند. علی‌ایحال، حضور مردم در صحنه، در ارتباط با امنیت کشور، واقعیتی است که همه باید به آن اذعان داشته باشیم. در کنار این مولفه بسیار مهم، چشمان بیداری در زمین، دریا، خیابان، کوچه و بازار باید باز باشد و از مردم‌مان در برابر این حجم تهدیداتی که متوجه کشور است، صیانت کنند. البته نه از بُعد اعتقادی که در جای خود محفوظ است، بلکه از بُعد کارکردی تاکید دارم که در ثبات، امنیت و آرامشی که در حوزه امنیتی در کشور حکمفرماست، نقش رهبری و جایگاه ولایت فقیه بسیار تاثیرگذار است. تلاش دشمنان از تمام اقداماتی که بر ضد مردم ایران انجام می‌دهند اعم از تحریم‌های اقتصادی و فشار‌های روانی، به هم ریختن اوضاع داخل کشور است؛ اما این توطئه آن‌ها محقق نمی‌شود چرا که با وجود همه چالش‌های موجود، کشتی آرام و با ثبات ایران اسلامی، ناخدایی دارد و با هدایت‌های این ناخدا به راه خود ادامه می‌دهد.

شعار‌های آشوب ۹۶ آنالیز و براساس آن راهکار ارائه شد میزان: بعد از آشوب زمستان ۹۶، نهاد‌های مختلف از جمله وزارت کشور با مسئولت حضرت‌عالی گزارشی از این حادثه تهیه کردند. نتیجه این گزارش چه شد؟ صرفا گزارش کار بود یا شناسایی نقاط ضعف و ارائه راهکار را هم شامل می‌شد؟ ذوالفقاری: ببینید وقتی حادثه و یا حوادثی در کشور رخ می‌دهد، از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد که پایه‌هایش چه بوده است. در این رخداد نیز برای تهیه گزارش، مثلا ما تعداد شعار‌ها را آنالیز کردیم که چنددرصد سیاسی، اقتصادی و یا اجتماعی بوده است. در تحلیل‌های پیچیده‌ای که برای علت یابی صورت می‌گیرد، ترکیبی از مسائل را می‌بینیم. یعنی وقتی در آنجا موضوع را بررسی می‌کنیم نتیجه این می‌شود که باید اقدامات مختلف و چندجانبه‌ای صورت بگیرد. در بررسی‌ای که راجع به حوادث دی ماه سال ۹۶ صورت گرفت، حتی ادمین‌های فعال کشور، جمعیت، ترکیب جمعیتی، درصد زن و مرد، افرادی که دستگیر شده‌اند، سن شان و سایر موارد دیگر تحلیل شد که وقتی این اقدام صورت گرفت، از دل آن به یکسری علل و عوامل می‌رسیم. آن علل به شما می‌گوید که چه کار‌هایی باید صورت بگیرد. میزان: ضمن ارائه گزارش، راه کار هم ارائه کرده‌اید؟ ذوالفقاری: بله؛ براساس آن پیشنهادات، راه حل‌ها و یا اقداماتی که باید صورت بگیرد را خیلی شفاف و روشن مشخص کرده و در اختیار دستگاه‌ها و مسئولان و مقامات کشور قرار دادیم که می‌تواند مورد توجه و عمل دستگاه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی قرار بگیرد.

علت یکسری از وقایع ۹۶ اقتصادی بود میزان: به دلیل جنس اتفاق که امنیتی بود، در آن برهه به خوبی ریشه یابی نشد شاید هم به اقتضای جنس، زمان نیاز داشت الان بعد از گذشت حدود ۱۵ ماه ریشه‌های آشوب ۹۶ مشخص شده است؟ ذوالفقاری: علت یکسری از آن وقایع، اقتصادی بوده است. ما یکسری عوامل و دلایل داریم که مبتنی بر یکسری واقعیت‌ها و مشکلاتی است که وجود دارد. این‌ها راه حل‌هایش یک بخش است. حال یکسری عوامل شتاب دهنده داریم که بیشتر جنبه‌های روحی و روانی دارد. یکسری عواملی هم داریم که بر اینگونه موارد سوار می‌شوند و عمدتا بحث‌های بیرونی و تحریک پذیری از جریانات بیرون هستند که عمدتا هم در چهره عناصر داخلی مخصوصا در فضای مجازی خودنمایی می‌کنند. یعنی فرض کنید خیلی از هشتگ‌هایی که در فضای مجازی در اینگونه موارد گذاشته می‌شود و کار‌های مختلفی که در این حوزه صورت می‌گیرد، با بررسی کارشناسان و متولیان امر، آشکار می‌شود که منشا داخلی ندارند. میزان: عناصر داخلی که در این گونه موارد ابزار دشمن می‌شوند آگاهانه است یا ندانسته و به خاطر همان عوامل تحریک پذیری و احساساتی صورت می‌گیرد؟ ذوالفقاری: ببینید این‌هایی که در داخل چنین اخبار کذب و جهت‌داری را بعضا انتشار می‌دهند، ممکن است مطالبی که ذکرشده مطابق با خواست و میل‌شان باشد، اما نمی‌دانند که منشا اصلی و پشت پرده طراحی این متن و این عکس چیست و کجاست.

پرونده اداره امور جامعه هیچگاه بسته نمی‌شود میزان: با این اوصافی که فرمودید و تجزیه و تحلیل وشناسایی‌هایی که صورت گرفته است می‌توان گفت: پرونده آشوب ۹۶ بسته شده است؟ و آیا راهکار‌ها در اختیار دستگاه‌های متولی برای اجرا و جلوگیری از این گونه موارد گذاشته شده است؟ ذوالفقاری: نمی‌توانیم بگوییم پرونده بسته شده است، پرونده اداره امور جامعه هیچگاه بسته نمی‌شود و تا جامعه هست و مدیریت جامعه وجود دارد، این کارکرد‌های دائمی و مستمر دستگاه‌ها و سازمان‌ها در جهت افزایش ثبات و امنیت، نقش خود را ایفا می‌کنند. اگر غیر از این هم باشد، نقش منفی ایفا می‌کند. شما سوال‌تان این بود که شرایط آن زمان تحلیل شد؟ بله، تحلیل شد و راهکار درآمد و ارائه شد. اینکه در دستور کار خیلی از سازمان‌ها قرار گرفته است؟ بله. اینکه همه موارد ارسالی اجرا شده است؟ خیر، ممکن است برخی موارد نیازمند مقدورات و یا یکسری منابع باشد که خصوصا در حوزه‌های اقتصادی شرایط خاص خود را دارد.

امروز امنیت کشور، در شرایط مناسبی قرار دارد میزان: پس در جمع بندی این بخش از صحبت‌ها می‌توان گفت، امنیت و احساس آن در بین مردم وجود دارد؟ ذوالفقاری: بله، با جمیع شرایطی که داریم و با توجه به نظر، همراهی و آگاهی مردم و تلاش همه دستگاه‌ها و همراهی لایه‌های مختلف جامعه، امروز در این شرایطی که هستیم، امنیت کشور، در شرایط مناسبی قرار دارد.

بخش دوم گفت‌وگوی میزان با دبیر شورای امنیت کشور به زودی منتشر می‌شود