چطور سایه سیاه سیل را ازسرمان کم کنیم؟
بارندگی‌های کم‌سابقه نوروز امسال،سیل‌های مهیبی را رقم زد که طبق آمارهای تأییدشده، جان 70 هم‌وطنمان را گرفت و 768 نفر را مصدوم کرد. اما حالا که سایه سیاه سیل هنوز بلند است، چطور می‌توان از این پدیده طبیعی مهیب در امان ماند؟
خبرگزاری فارس: فصل بهار فقط فصل گل‌وبلبل و شکوفه، فصل لطافت طبیعت نیست. گاهی چهره‌اش خشن‌تر از چیزی است که سراغ داریم. بارش‌های پی‌درپی باران، پرآب شدن رودخانه‌ها، رود‌ها و جاری شدن روان آب‌ها و آب شدن برف کوهستان‌ها گاه پدیده تلخی به نام سیل را رقم می‌زند. درست مانند اتفاق ناخوشایندی که در استان گلستان؛ «آق‌قلا» افتاد یا سیل مهیب لرستان که چهره تلخ آن در «معمولان» و «پل‌دختر» در ذهن ما ثبت شد یا احوال سیل و سیلاب در خوزستان، شیراز، چهارمحال و بختیاری و ...
زندگی در وقت اضافه
اینکه دلیل سیل‌ها و طغیان گری رودخانه‌ها و خروش آن به سمت شهرها متأثر از چه عاملی است یاچند درصد از این اتفاق، پدیده‌ای طبیعی است و نقش دخالت‌های ما در چرخه طبیعت تا چه اندازه است؟ قطعاً مسئله‌ای است که به‌موقع و توسط کارشناسان حاذق باید بررسی شود و اشتباهات مؤثر، اصلاح و تدابیر لازم اتخاذ. اما حالا که بارش‌های اواخر فروردین و اوج بارش‌های بهاره؛ بارندگی‌های اردیبهشت و خرداد پیش روست، این چرایی‌ها مجال تمرکز روی ضرورتی مهم‌تر و فایده‌بخش را کمرنگ می‌کند. این ضرورت، چیزی نیست جز دانایی و مهارت امداد و نجات هر یک از ما برای رفتار صحیح و نجات‌بخش هنگام مواجهه باسیل. کدام‌یک از ماست که بتواند جلوی سیل را بگیرد؟ یقیناً هیچ‌کدام از ما. بدون شک، اما همه ما این فرصت راداریم که قبل از دچار شدن به آن، نکاتی بیاموزیم که به‌واسطه آن ناجی جان خود و دیگران باشیم. نکاتی که آموختن و خواندن آن‌وقتی از ما نمی‌گیرد، اما قطعاً می‌تواند «وقت اضافه»ای برای زندگی و فرصت مجدد حیات به ما ببخشد.
دقیقه ۹۰ نه! همین حالا
بعضی کار‌ها هست که نباید به دقیقه نود موکول شود. اگر در شهر، روستا و محله‌هایی زندگی می‌کنیم که احتمال وقوع سیل در آن‌ها داده می‌شود، انجام چند کار ساده، اما توصیه شده توسط کارشناسان، پیامد‌های منفی ناشی از سیل را برای ما کمرنگ می‌کند. بهترین کار گوش‌به‌زنگ بودن و رصد اخبار از مراجع رسمی، صداوسیما، سایت‌های خبری معتبر است. گاهی وقت‌ها خیلی زود، دیر می‌شود.
خودکشی نکن؛ خانه را ترک کن
اگر در شهری زندگی می‌کنیم که دستور تخلیه اعلام‌شده است، اصرار ما به ماندن در شهر و خانه‌مان بی‌تعارف شبیه خودکشی است. کاملاً قابل‌درک است در شرایط فعلی و تورم موجود همه ما ترس از دست دادن خانه و کاشانه‌مان راداریم. اینکه هر چیزی که با هزار رنج و زحمت خریده‌ایم را آب با خود ببرد کابوسی تلخ است. نکته‌ای را نباید، اما از قلم انداخت. این‌ها لوازم و اسباب زندگی ما هستند، اما زندگی اصلی ما جانمان است. اگر زنده نبودیم، نمی‌توانستیم این زندگی را برای خودمان بسازیم پس برای زندگی کردن اول باید زنده ماند. واقع‌بین باشیم اگر ما در خانه بمانیم و مراقب اثاثیه، سیل مراعات دل ما را نخواهد کرد، ما و لوازم زندگی‌مان را یکجا می‌شوید و می‌برد. چه‌بسا جابه‌جایی همان اقلام سنگین مانند یخچال و اجاق گاز در خروش آب، ضربه‌ای مهلک به ما وارد کند، ضربه‌ای که شاید جانمان را بگیرد یا چنان مصدوممان کند که تا پایان عمر با معلولیت همراه باشد.
قبل از سیل چه باید کرد؟
- بهترین کار این است که اقلام برقی و گران قیمت را که می‌توانیم در ارتفاع بگذاریم. پوشاک، مواد غذایی، دارو، اسناد و اوراق بهادار قابل‌حمل را از قبل آماده کنیم و به‌محض هشدار تخلیه، بدون معطلی خانه را ترک کنیم. غفلت ما عواقب بدی دارد.
- در ظرف‌های محکم که در محکمی دارد، آب‌بردارید.
-مقداری مواد غذایی کنسرو شده تهیه کنید. دارو‌های ضروری را کنار بگذارید. چند لباس گرم بردارید. از برداشتن لوازم غیرضروری و سنگین جدا خودداری کنید؛ فقط اقلام حیاتی.
-وسیله روشنایی که بدون جریان برق‌کار کند، داشته باشیم مانند چراغ‌قوه، شمع و چراغ‌های شارژی.
-اسناد و اوراق بهادار را در جعبه‌ای ضد آب و مطمئن قرار دهید.
-برای جلوگیری از برگشت آب سیل و فاضلاب از طریق مجاری فاضلاب به داخل منازل، دریچه‌های کنترل فاضلاب تعبیه کنید.
-برای جلوگیری از ورود سیلاب به داخل خانه در مسیرش سد، خاک‌ریز و سیل بند بسازید.
-اگر جایی زندگی می‌کنید که معمولاً باسیل مواجه هستید در مسیر رودخانه‌ها حتی رود‌های محلی کوچک خشک‌شده خانه نسازید.
-با استفاده از مصالح مناسب و تمهیدات لازم، ساختمان خود را ضدآب کنید. دیوار‌های زیرزمین را با عایق‌های ضد آب بپوشانید تا جلوی نفوذ آب و آسیب‌های بعدی گرفته شود. بیمه منزل هم فراموش نشود تا پس از سیل جبران خسارت‌ها با روند بهتری پیش رود.
وقتی سیل می‌آید، چه‌کار کنیم؟
-برای اطلاع از وضعیت و گرفتن دستور‌های لازم به رادیو، تلویزیون و یا اعلام خبر از طریق بلندگو‌های عمومی گوش دهید. درصورتی‌که دستور تخلیه داده شد، بلافاصله این کار را انجام دهید.
-سرعت حرکت آب خیلی بیش از آن چیزی است که تصور می‌کنید. از فاضلاب‌ها و جویبار‌های به‌ظاهر آرام دوری‌کنید، چون احتمال طغیان دارند. موقع ترک خانه، در‌ها را قفل کنید و در‌های کشویی و ضدسرقت را قفل کنید.
-جریان آب، برق و گاز را برای جلوگیری از آب‌گرفتگی، برق‌گرفتگی و انفجار قطع کنید. این کار را از قبل تمرین کنید تا هیجان و ترس از سیل مانع از این اقدام مهم و مؤثر نشود.
-در آب راه نروید. ۱۵ سانتیمتر آب در جریان ممکن است باعث بر هم خوردن تعادل شما شود. اگر مجبورید در آب حرکت کنید، از مسیری بروید که آب حرکت نمی‌کند. برای اینکه از استحکام زمین جلو پای خود مطمئن شوید از یک چوب‌دستی استفاده کنید.
-مراقب بچه‌ها باشید، دستشان را رها نکنید. آن‌ها را در حد امکان، از شایعه، اخبار حاشیه‌ای و ناراحت کننده دور نگه دارید. اتفاقات ناگوار بعد از سیل به اندازه خود سیل بچه‌ها را تهدید می‌کند. هوشیار و صبور با آن‌ها رفتار کنید تا ترس و نگرانی شان کمتر شود و از شما حرف شنوی پیدا کنند.
-در منطقه سیل‌زده رانندگی نکنید. اگر سیل اطراف خودرو شمارا فراگرفته است، خودرو را رها کنید و به منطقه مرتفع بروید. تردید نکنید؛ جریان سیل شما و خودرویتان را خیلی سریع با خود می‌برد. ۳۰ سانتیمتر آب، بیشتر خودرو‌ها را شناور می‌کند. ۶۰ سانتیمتر آب در حال حرکت، می‌تواند هر خودرویی را شناور کند.
-در هنگام رانندگی مراقب شیب‌ها و پیچ‌های جاده باشید. با دنده‌سنگین حرکت کنید، چون در این مواقع، ترمز‌ها در آب به‌خوبی کار نمی‌کنند.
-هیچ‌گاه به‌تن‌هایی در یک ناحیه سیل‌زده، به این‌طرف و آن‌طرف نروید. اگر پیاده هستید، از نقاطی که سطح آب از زانو بالاتر است عبور نکنید.
-هرگز از درختان در معرض سیل به‌عنوان محل امن استفاده نکنید.
-در هنگام سیل از پل‌های چوبی سست روی رودخانه‌ها عبور و در جریان سیل شنا نکنید.
هشدار‌های بعد از وقوع سیل
-خود را به نزدیک‌ترین محل امدادرسانی هلال‌احمر یا سایر مراکز امدادرسانی برسانید. غذا، البسه و سایر کمک‌های اولیه آنجا هست.
-برای اطمینان از سالم بودن آب آشامیدنی، حتماً به گزارش اخبار محلی توجه کنید. آب آشامیدنی را قبل از مصرف بجوشانید.
-از خطوط فشارقوی برق و گاز دوری‌کنید.
-زمانی به خانه بازگردید که مسئولان وضعیت را امن اعلام کنند. از ساختمان‌هایی که اطرافش را آب احاطه کرده است، دور شوید.
-هنگام ورود به منزل کاملاً احتیاط کنید. ممکن است پی‌های ساختمان آسیب‌دیده باشد، ولی در ابتدا خرابی دیده نشود و ظاهر خانه سالم به نظر بیاید.
-سعی کنید در طول روز به منزل برگردید تا استفاده از وسایل روشنایی لازم نباشد.
-چنانچه مجبور هستید شبانه به خانه برگردید، خیلی محتاط باشید. از فانوس، مشعل و کبریت برای روشن کردن ساختمان استفاده نکنید. چراغ‌قوه را نیز قبل از ورود به ساختمان روشن کنید.
-لوازم برقی را قبل از استفاده کنترل و خشک‌کنید.
-آب‌های جمع شده برای گودال‌ها شرایط مناسبی را برای رشد حشرات به‌خصوص پشه‌ها ایجاد خواهد کرد، بنابراین از توری در محل اقامت خود استفاده کنید و پوشاک آستین‌بلند و چکمه‌های ساق بلند بپوشید.
-سیل باعث خارج شدن مار‌ها از لانه‌های خود می‌شود، بعد از سیل مراقب مارگزیدگی باشید.
-پس از سیل احتمال شیوع بیماری‌های عفونی مانند عفونت‌های دستگاه گوارش ازجمله هپاتیت، وبا، حصبه و … هست. مراقبت‌های لازم بهداشت فردی و عمومی را جدی بگیرید.
-هر چیز خیس و مرطوب را تمیز و ضدعفونی کنید، زیرا گل‌ولای باقی‌مانده از سیلاب، حاوی مواد شیمیایی و فاضلابی است.
-حتما از نظر کارشناسان هلال احمر و ستادمدیریت بحران پیروی کنید. انجام اقدامات خودسرانه می‌تواند جان شما و دیگران را به خطر بیاندازد.