«زبرا» ها چگونه ماهیان کشور را تهدید می‌کنند؟
ماهی زبرا، ماهی‌های ریز و کوچکی هستند که این روز‌ها در قالب ماهی‌های زینتی در آکواریوم‌های کوچک به فروش می‌رسند. این گونه از ماهیان بومی کشور‌های جنوب آسیا مثل هند و بنگلادش هستند و در واقع در کشور ما گونه‌ای غیر بومی به شمار می‌روند.
خبرگزاری ایسنا: یک محقق گونه‌های غیر بومی آبزی درباره صدمه ماهی‌های زبرا به محیط زیست کشور ما می‌گوید: ماهی زبرا می‌تواند برای دستیابی به غذا و فضا برای تولید مثل با گونه‌های بومی کشور رقابت کند و شانس بقا را از آن‌ها بگیرد، حتی ماهی زبرا ناقل بیماری برای گونه‌های بومی کشور نیز است.
میلاد خسروی با اشاره به اینکه "گورخر ماهی" با نام علمی (Danio rerio) و نام انگلیسی Zebrafish یکی از گونه‌های خانواده بزرگ کپور ماهیان است، اظهار کرد: گونه‌های مختلف این خانواده در سر تا سر اوراسیا، آفریقا و آمریکای شمالی پراکنش دارند، اما محدوده پراکنش بومی گورخر ماهی منطقه جنوب آسیا (آسیای گرمسیری) شامل کشور‌های پاکستان، هند، بنگلادش و نپال است.
این محقق گونه‌های غیر بومی آبزی با بیان اینکه حضور ماهی زبرا در کشور‌های بوتان و میانمار نیز گزارش شده است، تصریح کرد: این گونه خصوصاً فرم تغییر ژنتیک یافته قرمز فسفری رنگ آن به دلیل ارزش زینتی به عنوان حیوان خانگی در کشور‌های مختلف از جمله ایران به فروش می‌رسد. همچنین این ماهی در مطالعات تحقیقاتی به عنوان حیوان آزمایشگاهی مورد استفاده محققان قرار می‌گیرد.
این کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری، افزود: گورخر ماهی به عنوان گونه‌ای معرفی شده به اکوسیستم‌های مختلف تاکنون در اکوسیستم‌های طبیعی کشور‌های ایالات متحده شامل ایالت‌های فلوریدا، کالیفرنیا، نیو مکزیکو و کانکتیکات و کشور کلمبیا گزارش شده است و علت حضور آن فرار یا رها سازی عمدی از آکواریوم‌ها اعلام شده است.
خسروی با اشاره به اینکه تاکنون گزارشی مبنی بر استقرار یافتن جمعیت‌های معرفی شده و تبدیل شدن گورخر ماهی به گونه مهاجم گزارشی ثبت نشده است، گفت: هنگامی که یک گونه به صورت غیر بومی به اکوسیستم جدیدی وارد یا به اصطلاح معرفی می‌شود، در صورتی که بتواند با شرایط محیط سازگار شود و تولید مثل کند، جمعیت‌های پایداری تشکیل می‌دهد و می‌تواند تأثیرات منفی بر اکوسیستم و گونه‌های بومی آن داشته باشد.
به گفته وی، طبق مطالعات صورت گرفته مشخص شده است که گورخر ماهی توانایی سازگاری با آب‌های نواحی سردسیر ایالات متحده را به دلیل ماهیت گرمسیری ندارد و هنوز نتوانسته در این کشور‌ها استقرار پیدا کند، اما در نواحی جنوبی و گرم‌تر این کشور توانایی سازگاری و پتانسیل استقرار یافتن دارد.
این محقق گونه‌های غیر بومی آبزی در ادامه گفت: تبدیل گورخر ماهی به گونه‌ای مهاجم در ایران به ویژه در نواحی جنوبی به دلیل قرارگیری در عرض‌های پایین‌تر و نزدیک به استوا اهمیت زیادی دارد و با رها شدن این گونه در اکوسیستم‌های طبیعی کشور، احتمال استقرار و تکثیر جمعیت‌های ماهی زبرا وجود دارد.
خسروی با اشاره به اینکه مطالعه چندانی درباره تأثیرات منفی اکولوژیک احتمالی این گونه در قالب یک گونه غیر بومی مهاجم، صورت نگرفته است، تصریح کرد:، اما در این صورت می‌توان تبعاتی منفی برای آن مفروض بود. برای مثال می‌توان گفت که ماهی زبرا می‌تواند برای دستیابی به غذا و فضا برای تولید مثل با گونه‌های بومی کشور رقابت کند و شانس بقا را برای آن‌ها کم کند. حتی در مطالعاتی مشخص شده که گورخر ماهی می‌تواند ناقل چندین بیماری باشد که در این صورت با ورود به سیستم‌های آبی طبیعی، گونه‌های بومی را تهدید می‌کند.
این کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری با بیان اینکه گورخر ماهی در زمره اولین ماهیان تغییر ژنتیک یافته تجاری است، گفت: در مورد گورخرماهی تغییر ژنتیکی یافته (به رنگ قرمز فسفری) تأثیرات منفی محیطی به اثبات نرسیده است. اما جالب توجه است که با مطالعاتی مشخص شده که فرم قرمز رنگ نسبت به شکار شدن به دلیل توانایی کمتر در استتار نسبت به فرم وحشی حساس‌تر است و این امر زمانی می‌تواند مشکل ساز شود که در صورت استقرار یافتن و ازدیاد جمعیت و شکار شدن توسط گونه‌های بومی محیط‌های معرفی شده، نظم طبیعی اکوسیستم‌ها و فرآیند رقابت گونه‌های آن را بر هم زند.
به گفته این محقق گونه‌های غیر بومی آبزی، احتمال هیبریداسیون دو رگه گیری این گونه با گونه‌های بومی در کشور‌هایی مثل ایالات متحده و ایران بعید به نظر می‌رسد؛ چرا که گونه‌های بومی از نظر تکاملی نزدیک به گورخر ماهی برای تشکیل ماهیان دو رگه حضور ندارند، ولی باید به این مسئله توجه شود که در صورت چنین رخدادی، تمامیت ژنتیکی گونه‌های بومی تهدید خواهد شد.
خسروی در پایان تصریح کرد: تکثیر به دور از اصول گورخرماهی و رها سازی عمدی این گونه و در مجموع تمامی گونه‌های غیر بومی در اکوسیستم‌های آبی کشور آثار منفی خود را به دنبال دارند.