قاسمی: کانادا از استرداد اختلاسگران خودداری می‌کند
سخنگوی وزارت امور خارجه در آخرین روز‌های تصدی این مسئولیت، به تشریح موضوعات مهم این روز‌های سیاست خارجی پرداخت.
باشگاه خبرنگاران: بهرام قاسمی سخنگوی دستگاه دیپلماسی که در آستانه عزیمت به فرانسه به عنوان سفیر جدید ایران در این کشور است، به پرسش‌هایی در رابطه با آخرین رایزنی‌ها برای آزادی مرزبانان کشورمان٬ نحوه پیگیری بازگرداندن چند متهم به اختلاس از کانادا به کشور٬ تعاملات اقتصادی و تجاری ایران با سایر کشور‌ها از طریق پول ملی و ... پاسخ داد.
ماه‌ها از گروگان گرفته شدن مرزبان‌های کشورمان می‌گذرد و به تازگی هم شاهد انتشار کلیپی از آن‌ها در فضای مجازی بودیم. رایزنی‌های ایران و دستگاه دیپلماسی کشورمان با مقامات پاکستان برای با آزادی این افراد در چه مرحله‌ای است؟
قاسمی: مرز‌های ایران و پاکستان برای ما اهمیت زیادی دارد، ولی متاسفانه در مواردی شاهد ورود گروه‌های افراط گرا و عناصر تروریستی از این کشور به مرز‌های ایران بودیم که یا دست به اقدامات تروریستی زدند یا در مواردی نیرو‌های مرزبانی ما را به گروگان گرفته اند. البته به واسطه هوشیاری نیرو‌های نظامی و انتظامی کشورمان قبل از هرگونه اقدامی با آن‌ها برخورد و بسیاری از این عناصر دستگیر شده اند.
علاوه بر این ارتباط تهران و اسلام آباد به صورت دائم در سطوح دیپلماتیک چه از طریق تماس تلفنی یا دیدار‌های حضوری همچنین مذاکرات نیرو‌های نظامی و انتظامی با محوریت حفظ امنیت مرز‌ها برقرار بوده و همواره به صورت قاطع از پاکستان درخواست کردیم که تلاش جدی داشته باشد تا هرچه سریعتر نیرو‌های مرزبانی کشورمان از اسارت گروه تروریستی خارج شوند. متاسفانه از دولت و نیرو‌های مسلح پاکستان در رابطه با تامین امنیت در مرز مشترک با ایران گلایه‌مند هستیم؛ البته علائم امیدوار کننده‌ای هم وجود دارد.
پیش‌تر اعلام شده بود که برای تامین امنیت مرز‌ها با طرف پاکستانی تفاهماتی انجام شده این درحالی است که همچنان شاهد تردد و انجام برخی اقدامات از سوی گروه‌های ترورسیتی در مرزهایمان با پاکستان هستیم. آیا مقامات پاکستان اقدامات عملی در زمینه آزادی مرزبان ایرانی انجام داده اند؟
قاسمی: رایزنی برای حفظ مرز‌ها و آزادی مرزبانان کشورمان در دستور کار روزانه بخش‌های مختلف کشورمان در بخش‌های سیاسی و نظامی قرار دارد و تا رسیدن به نتیجه مطلوب پیگیری‌های خود را ادامه خواهیم داد.
امیداواریم با درایت دولت پاکستان شاهد رسیدن اخبار خوبی از مرزبانان ربوده شده باشیم
آخرین رایزنی‌ها با مسئولان پاکستان در رابطه با آزادی مرزبان ایرانی چه نتیجه‌ای به دنبال داشت؟
قاسمی: امیدواریم با درایت دولت پاکستان هرچه زودتر و بخصوص با فرارسیدن سال جدید شاهد رسیدن اخبار خوبی برای مردم ایران و بویژه خانواده‌های مرزبانان ربوده شده باشیم.
بحث فنس کشی در مرز‌های مشترک ایران و پاکستان به منظور جلوگیری از ورود اشرار و قاچاقچیان مطرح بود آیا این طرح همچنان دنبال می‌شود؟
قاسمی: از هر اقدامی که بتواند مرز‌های دوکشور را با امنیت همراه کرده و به برقراری ثبات و امنیت کمک کند استقال می‌کنیم.
در اجلاس بین المجالس ادعا‌هایی در رابطه با جزایر سه گانه از سوی امارات مطرح شده بود. پس از آن شاهد برگزاری چند رزمایش در جنوب کشور بودیم آیا این رزمایش‌ها پیامی را برای برخی کشور‌ها به همراه داشت؟
قاسمی: بین برگزاری رزمایش‌ها و برخی ادعا‌ها در مورد جزایر سه گانه هیچ ارتباطی وجود ندارد. نیرو‌های نظامی ایران باتوجه به موقعیت خاص جغرافیایی و کینه ورزی‌هایی که از جانب کشور‌های منطقه‌ای و کانون‌های فرامنطقه‌ای نسبت به جمهوری اسلامی ایران وجود دارد مانند هرکشوری دیگری برای دفاع از کیان و سرزمین خود سعی می‌کند از آمادگی لازم برخوردار باشد و در همین راستا هم معمولا این رزمایش‌ها و تمرین‌های نظامی در مقاطع مختلف سال برگزار می‌شود و طی آن نیرو‌های نظامی برای بروز کردن و حفظ توان نظامی خود مانور‌هایی را انجام می‌دهند و به طور کلی برگزاری چنین رزمایش‌هایی برای کشور‌ها امری مرسوم است. در مورد طرح برخی ادعا‌ها در اجلاس بین المجالس هم باید بگویم که متاسفانه در برخی از سازمان‌هایی که به نام اسلامی یا بین المجالس کشور‌های اسلامی ایجاد یا برگزار می‌شوند کشور‌هایی که نسبت به ایران نگاهی خصمانه دارند در مورد جزایر سه گانه ادعا‌های غیر منطقی را عنوان می‌کنند و این درحالی است که وضعیت جزایر همیشه ایرانی خلیج فارس کاملا روشن است.
چندی پیش شاهد انجام سفر‌هایی بین مقامات کشورمان و نمایندگان طالبان در تهران و کابل بودیم، اما مدتی است که دیگر خبری دراین رابطه رسانه‌ای نشده و در خبر‌ها بیشتر از گفت: وگو‌های آمریکا با این گروه صحبت می‌شود. آیا همچنان مذاکرات ایران و طالبان ادامه دارد یا متوقف شده است؟
قاسمی: ایران همواره از دولت قانونی افغانستان حمایت کرده است و با گروه‌هایی که می‌توانند طیف‌های سیاسی مختلفی را رهبری کنند در ارتباط هستیم و سعی می‌کنیم و آن‌ها را تشویق می‌کنیم تا حول محور دولت قانونی کابل پشت میز مذاکره نشسته و با گفت: وگو به برقراری صلح و ثبات بیشتر در این کشور کمک کرده و افغانستان را در قبال تروریسم و گروه‌هایی مانند داعش واکسینه کنند. ما با طالبان و تمام گروه‌های اثرگذار در افغانستان در تماس هستیم و به تبادل نظر و رایزنی‌های لازم با آن‌ها می‌پردازیم. همچنین جهت افزایش امنیت و ثبات با محوریت دولت افغانستان کوتاهی نخواهیم کرد چرا که کشوری مستقل است و دخالت در مسائل داخلی آن به سود مردم افغانستان نخواهد بود.
ایران دیگر با طالبان مذاکره‌ای نخواهد داشت؟
قاسمی: ما با همه گروه‌ها در افغانستان صحبت خواهیم کرد و این مذاکرات تا رسیدن به شرایط مطلوب برای افزایش قدرت حاکمیت ملی دولت مرکزی ادامه خواهد داشت. امنیت و ثبات در افغانستان می‌تواند دغدغه جدی برای ایران به عنوان یکی از همسایگان این کشور باشد. به هر حال ما مرز‌های طولانی و مشترکی با افغانستان داریم.
بخش مهمی از نابسامانی‌ها در منطقه غرب آسیا معلول خطا‌های راهبردی و استراتژیک آمریکا است
مذاکرات آمریکا با طالبان ادامه دارد این موضوع برای ایران نگران کننده نیست؟
قاسمی: بخش مهمی از نابسامانی‌ها در منطقه غرب آسیا معلول خطا‌های راهبردی و استراتژیک آمریکا است. نباید فراموش کنیم که سیاست‌های غلط دولت آمریکا به ایجاد بی ثباتی در افغانستان کمک کرده است.
گروهی از طالبان که با ایران مذاکره کرده اند همان گروهی هستند که در مذاکرات با آمریکا هم حضور می‌یابند؟
قاسمی: بله. بسیاری از کشور‌ها مانند آمریکا٬ برخی کشور‌های اروپایی، پاکستان، عربستان سعودی، امارات، قطر و ... پیش از این با این گروه از طالبان مذاکره داشته اند. البته رایزنی‌های سیاسی آن‌ها با وزارت خارجه که در تهران انجام شد بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
ایران نسبت به حضور نیرو‌های نظامی یا مستشاری آمریکا در افغانستان یا عراق چه دیدگاهی دارد با توجه به اینکه درصورت خروج کامل آن‌ها نگرانی‌هایی برای تامین امنیت این کشور‌ها و همسایگانشان وجود دارد آیا تهران نگرانی برای خروج نیرو‌های آمریکایی از منطقه و تامین امنیت در افغانستان و عراق ندارد؟
قاسمی: عراق کشوری مستقل است که سیاست‌های خود را در بغداد اتخاذ می‌کند. ما به آنچه دولت عراق اتخاذ می‌کند احترام می‌گذاریم، ولی تجربه به ما نشان داده است که حضور نیرو‌های آمریکایی در هیچ جا امنیت و آرامش را به همراه نداشته است. علاوه براین آمریکایی‌ها براساس یک خطای راهبردی وارد منطقه شده اند و حتما باید آن‌را ترک کنند. جدا از این مطلب تاکید می‌کنم که مردم منطقه از توان لازم برای گفت: وگو و تلاش برای تثبیت امنیت کشورهایشان برخوردار هستند.
باحصار کشیدن دور مرز‌های خود نمی‌توانیم به توسعه اقتصادی پایدار دست یابیم
بار‌ها برسر میانجیگیری بین تهران و ریاض مباحثی مطرح شده و دوطرف شرط گفت: وگو را تغییر رفتار دیگری دانسته اند. آیا به تازگی پیامی از طرف عربستان مستقیم یا با واسطه برای برقراری ارتباط دریافت کرده ایم؟
قاسمی: از تبادل پیام اطلاعی ندارم، ولی می‌توان تکرار کنم که ایران نسبت به همسایگان خود نگاهی مثبت و سازنده داشته و علاقه‌مند است که باتوجه به موقعیت خاص منطقه و بحران‌های متعدد در کشور‌های پیرامونی با همسایگان و کشور‌های همجوار تعامل داشته باشد٬ چراکه قطعا دیگر منطقه نمی‌تواند شاهد تنش و نزاع بین کشور‌ها باشد در همین راستا تهران آمادگی داشته و هنوز دارد تا اگر برخی کشور‌های منطقه که تحت تاثیر دولت‌های فرامنطقه‌ای قرار داشتند نگاه خود را به سمت منطقه معطوف کنند با آن‌ها وارد مذاکره شود چرا که برای برقراری امنیت، دستیابی به توسعه اقتصادی و رفاه با همه کشور‌های منطقه تعامل داشته باشیم و باید تاکید کنم که باحصار کشیدن دور مرز‌های خود نمی‌توانیم به توسعه اقتصادی پایدار دست یابیم.
براساس برخی تحلیل‌ها با ایجاد منظومه‌ای متشکل از ایران، عراق، ترکیه و ... منطقه می‌تواند به سمت ثبات پیش برود آیا با ایجاد چنین ساختاری موافق هستید؟
قاسمی: باتوجه به واقعیت‌های موجود در منطقه فکر می‌کنم با پیچیدگی‌ها و چالش‌های زیادی روبرو هستیم. بی شک بسیاری از کشور‌ها در منطقه اثرگذار هستند. باتوجه پیچدگی‌های موجود در منطقه صحبت از تشکیل اتحادیه یا یک منظومه زود است. اما اگر کشور‌های فرامنطقه، منطقه را ترک کنند شرایط برای رایزنی و دستیابی به توافق بین کشور‌های پیرامونی فراهم خواهد شد.
در رابطه با نوع نگاه دولت و دستگاه دیپلماسی در قبال کشور‌های همسایه نقد‌هایی وارد است چرا که گفته می‌شود سفر‌های رییس جمهور همچنین مذاکرات وزارت خارجه بیشتر متوجه غرب است تا منطقه. درصورتی که در شرایط فعلی ایران همسایگان ما مانند عراق می‌توانند کمک بیشتری نسبت به اروپایی‌ها داشته باشند.
قاسمی: من این تصوری که از دولت و وزارت خارجه در ذهن منتقدان وجود دارد را رد می‌کنم. اینطور نیست که نگاه کشور صرفا به اروپا باشد. از ابتدا در ایران اولویت خود را تعامل باکشور‌های همسایه قرار دادیم و اگر در مقاطعی نتوانستیم با کشور‌ها به روابط مطلوب دست یابیم و این امر ناشی از عدم توجه دولت یا وزارت خارجه نبوده، بلکه به تحریف‌ها و دخالت‌های برخی کشور‌های فرامنطقه بر دولت‌های پیرامونی ما بوده است تا از این طریق بازاری برای فروش سلاح‌های خود پیدا کنند و تهران را تحت فشار قرار دهند، اما به طور کلی نگاه ایران به همسایگانش مثبت است.
در مورد تعداد سفر‌های وزیر خارجه و رییس جمهور به اروپا مغلطه شده است/ رابط با اروپا به معنای رها کردن همسایگان نیست
برخی معتقدند که اگر به میزان سفر‌هایی که به اروپا انجام شده با دولت‌های همسایه و منطقه مذاکره می‌کردیم آن‌ها می‌توانستند کمک‌های بیشتری برای عبور از اعمال محدودیت‌ها علیه ما انجام بدهند.
قاسمی: اگر به آمار سفر‌های رییس جمهور و وزیر خارجه نگاهی بیاندازیم متوجه خواهیم شد که سفر‌های اروپایی آن‌ها بیشتر از منطقه نیست. یک مغلطه یا سفسطه در این میان وجود دارد٬ چراکه برخی سفر‌های وزیر به منظور شرکت در اجلاسی مانند مونیخ یا ژنو به منظور شرکت در کنفرانس خلع سلاح یا اسلو برای شرکت در نشست‌های بین المللی است. سفر‌های اروپایی لزوما برای ملاقات‌های دوجانبه انجام نمی‌شوند و سفر‌های وزیرخارجه به منطقه که همراه با هیئت‌های سیاسی و اقتصادی به منظور انجام ملاقات‌های دوجانبه انجام شده بیشتر از سفر به اروپا بوده است. قطعا اروپا اهمیت زیادی دارد و ایران باید بتواند در حوزه رایزنی‌های اقتصادی دو جانبه و هم مذاکرات سیاسی به اروپا به عنوان شریک عمده نگاه کند، اما رابط با اروپا به معنای رها کردن همسایگان نیست چرا که هیچ یک جای دیگری را نمی‌گیرد. تعداد رایزنی‌های رییس جمهور با رییس جمهور روسیه٬ آذربایجان و ترکیه در این ۶ سال بیشتر از دوران گذشته بوده است و همچنین دیدار‌های وزرای خارجه و روسای جمهور ایران و ترکیه چه به صورت دوجانبه چه تحت عنوان خزر و مذاکرات آستانه بی سابقه است.
هفته گذشته رییس جمهور پس از ۶ سال به عراق سفر کرده و طی مذاکرات با مقامات این کشور در رابطه با قرار داد الجزایر، پرداخت بخشی از بدهی‌های آن‌ها و بسیاری از موارد توافق‌هایی داشته اند. دلیل این تاخیر ۶ ساله چه بود؟
قاسمی: ماهی نبوده که هیات‌های عراق و ایران سفر‌های متقابل نداشته باشند. سفر روسای دولت‌ها زمانی انجام می‌شود که هیات‌های مقدماتی حتی در طول چندسال زمینه‌های لازم را فراهم کنند تا روسای دولت‌ها بتوانند در مذاکرات خود به توافق‌های مورد نظر دست یابند. اگر توافق‌های مدنظر ما زودتر محقق می‌شد قطعا سفر آقای روحانی به عراق هم مدت‌ها پیش انجام می‌شد.
منتظر سازوکار مالی منتظر اروپا نمانده ایم
باتوجه به وجود تحریم‌های بانکی علیه ایران درمورد نحوه تعاملات مالی و بانکی ما با سایر کشور‌ها چه تدابیری اندیشیده شده است؟ آیا این امکان وجود دارد که آن‌ها درقبال پرداخت بدهی‌های خود یا وارداتی که از کشورمان داشته اند حساب‌های مالی ما به سایر کشور‌ها را با دلار پرداخت کنند؟
قاسمی: به واسطه سیاست‌های کینه توزانه آمریکا ما نباید درمورد مکانیزم‌های بانکی و تفاهم‌هایی که برای همکاری‌های اقتصادی با سایر کشور‌ها انجام می‌دهیم را اعلام کنیم و با عبور از شرایط تحریمی در زمان مناسب توضیحات لازم را ارائه و شفاف سازی خواهیم کرد. البته عدم اعلام علنی مکانیز‌های مورد استفاده در مناسبات اقتصادی با سایر کشور‌ها به معنای نامحرم دانستن مردم ایران نیست بلکه اقدامی درجهت منافع ملی محسوب می‌شود و کشور‌های طرف تعامل ما هم تمایلی برای علنی کردن موضوع ندارند. نکته قابل توجه این است که ما منتظر هیچ کشوری نمی‌مانیم و به داشته‌های خود تکیه می‌کنیم. درجهان به هیچ کس دل نمی‌سپاریم. سعی می‌کنیم کانال‌های اقتصادی مورد نظر خود را که منافع بیشتری برای کشور به همراه داشته باشند دنبال کنیم و در موضوع سازوکار مالی منتظر اروپایی‌ها نمانده ایم و سازوکار‌های مشخص دیگری را باسایر کشور‌ها دنبال کرده ایم.
امید نداشته باشید که اینستکس معجزه کند
در شرایطی که عمده تعاملات تجاری دنیا با دلار انجام می‌شود مبادلات مالی دوجانبه با پول‌های ملی بین کشور‌ها چه کمکی به ایران می‌کند؟ آیا درنهایت نباید منتظر راه افتادن اینستکس شویم؟
قاسمی: امیدنداشته باشید که این کانال مالی معجزه کند. خارج از بحث تحریم‌ها در دوسال گذشته کشور‌های مهمی مانند روسیه، چین، ترکیه و هندوستان به بررسی تعاملات در بخش‌های خارجی با پول ملی به جای استفاده از ارز‌های خارجی بودند. این ابزار خوبی است که می‌تواند در برخی از بخش‌ها به توان داخلی کشور‌ها کمک کند. اروپا هم در سیر تکاملی که پشت سرگذاشت واحد پولی یکسان خود را ایجاد کرد. در نتیجه استفاده از واحد پول‌های ملی گامی رو به جلو محسوب می‌شود. اگر بتوانیم منطقه‌ای با ثبات داشته باشیم در دراز مدت می‌توان به داشتن واحدپول مشترک فکر کرد.
دولت کانادا هنوز اراده لازم جهت گشایش در روابط با تهران را ندارد
در رابطه با تعاملات ایران و کانادا به تازگی شاهد رایزنی‌هایی بوده ایم؟
قاسمی: دولت کانادا علی رغم وعده‌های انتخاباتی که به ایرانیان مقیم این کشور داده بود بعد از پیروز در انتخابات نتوانست گام‌های درستی در قبال ایران بردارد. درنتیجه پس از چند دور مذاکره بین دوکشور این گفت: وگو‌ها قطع شد. در مقاطعی ما تماس‌های تلفنی دو وزیر را داشتیم، ولی مدتی است که مذاکرات رسمی بین دوکشور وجود ندارد و بنظر می‌رسد دولت کانادا تحت تاثیر القائات کشور‌هایی است و هنوز اراده لازم جهت گشایش در روابط با تهران را ندارد.
بحث چند پرونده مالی که براساس آن افرادی از طریق کسب نامشروع درآمد اقدام به خارج کردن سرمایه‌های مردم از کشور به مقصد کانادا کردند در خواست مردم و ایرانیان مقیم این کشور برای بازگردندان اختلاسگران به ایران را به دنبال داشت و شبهاتی را در رابطه با تبلیغات کانادا مبنی بر سختگیری در قبال ورود پول‌های کثیف یا نامشخص بودن منشا پول‌ها ایجاد و ادعا‌های آن‌ها در این زمینه را زیر سوال برد.
دولت کانادا از استرداد این مجرمین مالی به ایران خود داری کرده است
هرچند با دولت کانادا قرار داد استرداد مجرمین نداریم، اما اینترپل امکان بازگرداندن اختلاسگران به کشور را ندارد؟
قاسمی: تهران و اوتاوا هیچ گونه روابط سیاسی و دیپلماتیک همچنین قرار داد استرداد مجرمین ندارند. در نتیجه از طریق پلیس بین الملل درخواست بازگرداندن افرادی که در سیستم قضایی ایران محکوم شده و به کانادا گریخته بودند را دنبال کردیم. تاکنون دولت کانادا از استرداد این مجرمین خود داری کرده و این تفکر را در میان مردم ایران و هموطنان مقیم کانادا ایجاد کرده است که کانادا بهشتی برای اختلاس گران است ورود افراد تبهکار بویژه آن‌هایی که سرمایه‌های کشور را به صورت غیر قانونی خارج کردند، این کشور را در اذهان عمومی به محل امنی برای متهمان مالی تبدیل می‌کند. بخشی از جامعه ایرانیان مقیم کانادا از دولت این کشور خواستار استرداد مجرمین مالی شدند، ولی دولت کانادا احتمالا با دلایل کاسبکارانه با این تصور که می‌تواند بخشی از پول‌های نامشروع و سیاه را به جذب کشور خود کند این راه را مسدود نکرده است. متاسفانه در عرصه بین الملل باکشور‌هایی مواجه هستیم که استاندارد‌های دوگانه‌ای دارند. توصیه ما این است که اگر فرد مجرمی توسط پلیس بین الملل در کانادا تحت تعقیب قرار می‌گیرد دولت این کشور هم اجازه ندهد رفتارهایش شعاری‌های اعلامی آن‌ها در رابطه با مبارزه با فساد مالی را زیر سوال ببرد. مردم و جامعه ایرانی کانادا خواستار برخورد جدی با این افراد هستند و حیثیت آن‌ها از این ارقام مهم‌تر است.