پشت پرده افزایش مجدد قیمت دلار
اقتصاد ما الان نیازمند تصمیمات سخت و جدی است. وقتی نتوانیم جلوی واردات را بگیریم، نتوانیم با قاچاق مقابله کنیم و نتوانیم نقشه راه مناسب و مشخصی برای تولید داشته باشم، به التهابات جامعه افزوده می‌شود. همه این‌ها در بازار ارز تاثیرگذار است و تا زمانی که ما نتوانیم این مسائل را رفع کنیم، نمی‌توانیم ارزش پول ملی را بالا ببریم و قیمت ارز را پایین بیاوریم. واقعیت این است که به نظر من تیم اقتصادی دولت درک مشخصی از موقعیت فعلی ندارد
فرارو: یک کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «متاسفانه طی این مدت تلاش‌های بانک مرکزی نادیده گرفته شد و با وجود اینکه آن‌ها توانستند دلار را به ۹ هزار تومان هم برسانند، اما عدم همکاری و انسجام تیم اقتصادی دولت یعنی وزارت اقتصاد، وزارت صمت و سازمانه برنامه و بودجه، وجود فساد و دست‌های پشت پرده باعث شد تمام تلاش‌ها بی فایده شود و مجددا قیمت دلار بالا برود. الان آنچه که رخ داده صرفا بی تدبیری وزارتخانه‌های صمت و اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه است.»
تقریبا سال گذشته همین موقع‌ها بود که نوسانات بازار ارز آغاز شد و در ابتدای سال ۹۷، قیمت دلار بیش از ۵ برابر افزایش پیدا کرد. حالا بعد از گذشت یک سال و یک ثبات نسبی که در بازار ایجاد شده بود، حالا مجددا دلار در فاصله زمانی کوتاهی حدود ۱۵۰۰ تومان افزایش قیمت پیدا کرد و این نگرانی ایجاد شده است که شاید قرار است مجددا اتفاقات سال گذشته تکرار شود.
در همین خصوص وحید شقاقی شهری تحلیلگر مسائل اقتصادی طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «تمام مسائل از جمله سیاست‌های حمایتی از تولید، سیاست‌های واردات و انتظارات عمومی حاکی از این بود که شاهد افزایش نرخ ارز خواهیم بود. من هم مدتی قبل که با فرارو مصاحبه کردم به این نکته اشاره داشتم که به احتمال زیاد هسته سخت ۱۲ هزار تومانی شکسته خواهد شد. اما نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که بانک مرکزی مقصر وضع فعلی نیست و هرآنچه که باید انجام دهد را به درستی در دستور کار قرار داده است؛ بنابراین اصلا الان مشکل ما سیاست‌های مرتبط با بانک مرکزی نیست و چند اتفاق رخ داده است که این‌ها عامل افزایش نرخ ارز هستند.»
وی افزود: «یکی از این اتفاقات این بود که ما در موضوع واردات کالا‌های لوکس و غیرضروری اقدامات مناسبی انجام ندادیم و حتی می‌توان گفت که اصلا اقدامی انجام ندایدیم. زیرا وقتی یک کشور مانند ما تحت فشار تحریم‌های سنگین قرار دارد و منابع ارزی ما محدود است، باید یک اولویت بندی دقیق در خصوص مصرف منابع ارزی صورت بگیرد. یعنی در حوزه کالا‌های وارداتی لوکس و غیرضروری یک سری سختگیری‌ها انجام شود. ولی متاسفانه به دلیل فساد و مسائل پشت پرده، هیچ اقدامی صورت نگرفت. حتی اخیرا هم دیدیم که در خصوص خودرو‌های وارداتی که در گمرک مانده بود و باید ارز آن‌ها پرداخت می‌شد و بانک مرکزی هم به شدت با آن مخالف بود، نهایتا ارز پرداخت شد و این خودرو‌ها وارد بازار شدند.»
او ادامه داد: «موضوع بعدی این است که ما طی یکسال گذشته که بحران ارزی آغاز شد، هیچ ساماندهی درستی در خصوص تولید و تامین نیاز‌های بازار انجام ندادیم. خب وقتی ما نمی‌توانیم بنگاه‌های تولیدی را سامان بدهیم و نقشه راه مناسبی برای تولید ترسیم کنیم در نهایت منجر به تعطیلی واحد‌های تولیدی خواهد شد و ما هم مجبوریم نیاز کشور را از خارج تامین کنیم. یعنی مجددا مسئله مصرف منابع ارزی مطرح می‌شود و همین موضوع بازار ارز را متلاطم می‌کند.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «موضوع بعدی این است سال پیش اوراق گواهی سپرده توزیع شد که الان مدت آن به سر رسیده است. همین مسئله موجب می‌شود که چندین هزار میلیارد تومان تقدینگی آزاد شود. یعنی سپرده‌های یکساله‌ای که در قالب اوراق گواهی سپرده با ۲۰ درصد ایجاد شده بود، الان وارد بازار شده است و این تقربا ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است. همین مسئله قطعا روی بازار ارز تاثیر گذاشته و خواهد گذاشت. از طرف دیگر انتظارات جامعه هم کاملا رو به بالا است و دولت هیچ تصمیم سختی طی این یک سال برای مقابله با شرایط موجود اتخاذ نکرده است و تصمیاتی هم که گرفته شد عمدتا به هدر رفت منابع و رانت ختم شد.»
شقاقی شهری تاکید کرد: «من به صراحت می‌توانم بگویم که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد ارز ۴۲۰۰ تومانی یا هدر رفت یا ایجاد رانت کرد و اصلا به هدف خودشان نرسیدند. بعضی‌ها این دلار‌ها را گرفتند و یا از اقتصاد خارج کردند یا کالا وارد کردند و با قیمت آزاد به فروش رساندند. نکته جالب این است که با توجه به نتیجه توزیع ارز ۴۲۰۰ تومانی، قرار است سال آینده هم این ماجرا تکرار شود. این در حالی است که چنین استراتژی زمانی نتیجه بخش خواهد بود که نظام توزیع و نظارت، یک نظام یکپارچه و قوی باشد و اجازه هدررفت این ارز ۴۲۰۰ تومانی را ندهد. اما در همین امسال دیدیم که میزان قابل توجهی از این ارز به هدف خود نرسید و دوباره مجبور شدیم از منابع ارزی برای تامین کالا‌ها استفاده کنیم.»
وی تصریح کرد: «بنابراین مجموع این مسائل حاکی از آن بود که قیمت دلار مجددا افزایش پیدا خواهد کرد و من هم در جلسه مشاوره با رئیس بانک مرکزی هم این را عنوان کرده بودم. متاسفانه طی این مدت تلاش‌های بانک مرکزی نادیده گرفته شد و با وجود اینکه آن‌ها توانستند دلار را به ۹ هزار تومان هم برسانند، اما عدم همکاری و انسجام تیم اقتصادی دولت یعنی وزارت اقتصاد، وزارت صمت و سازمانه برنامه و بودجه، وجود فساد و دست‌های پشت پرده باعث شد تمام تلاش‌ها بی فایده شود و مجددا قیمت دلار بالا برود.»
این تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا آغاز افزایش قیمت دلار که مانند پارسال در همین زمان رخ داد، ممکن است تکرار همان بحران سال گذشته و آغاز سال ۹۷ باشد، گفت: «خیر این اتفاق رخ نخواهد داد. زیرا اتفاقات پارسال اثرگذاری خود را داشته و دیگر تکرار نمی‌شود. الان آنچه که رخ داده صرفا بی تدبیری وزارت خانه‌های صمت و اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه است. همانطور که پیش‌تر هم عرض کردم، بانک مرکزی صرفا یکی از ارکان تاثیرگذار در بازار ارز است و دستگاه‌هایی که نام بردم، نقش بسیار کلیدی دارند. اما آن‌ها طی این مدت صرفا در حال گفتار درمانی هستند و وضعیت کشور به گونه‌ای نیست که این روش بتواند، شرایط را سرو سامان بدهد.»
شقاقی شهری در پایان تاکید کرد: «اقتصاد ما الان نیازمند تصمیمات سخت و جدی است. وقتی نتوانیم جلوی واردات را بگیریم، نتوانیم با قاچاق مقابله کنیم و نتوانیم نقشه راه مناسب و مشخصی برای تولید داشته باشم، به التهابات جامعه افزوده می‌شود. همه این‌ها در بازار ارز تاثیرگذار است و تا زمانی که ما نتوانیم این مسائل را رفع کنیم، نمی‌توانیم ارزش پول ملی را بالا ببریم و قیمت ارز را پایین بیاوریم. واقعیت این است که به نظر من تیم اقتصادی دولت درک مشخصی از موقعیت فعلی ندارد. به همین دلیل است که تمرکزشان را بیشتر روی گفتار درمانی قرار داده اند.»