گاف یا سانسور؟!/ وقتی نشان باشگاه‌ها برای تلویزیون دردساز می‌شود

روز گذشته در بخش خبری ساعت ۱۳:۱۵ و در آیتم بازی منچستریونایتد و پاری سن ژرمن لوگوی متفاوتی از تیم منچستریونایتد پخش شد که علامت وسط آن وجود نداشت و به نوعی لوگوی قدیمی این باشگاه بود که از آن به عنوان سانسور در صداوسیما تعبیر شد. همچنین برخی استفاده از لوگوی قدیمی را تعمدی عنوان کردند.

قصه‌ی لوگوی شیاطین سرخ از نگاه مازیار ناظمی

پس از آنکه حذف لوگوی منچستر یونایتد در یکی از بخش‌های خبری صداوسیما با واکنش کاربران در فضای مجازی روبه‌رو شد، مازیار ناظمی، مدیر روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان که پیشترها در بخش‌های ورزشی صداوسیما مشغول به کار بوده است، توجیهی را درباره این سانسور نوشت.

ناظمی شامگاه گذشته در توئیتر خود چنین نوشت:

«قصه‌ی لوگوی شیاطین سرخ

یک اشتباه سهوی گرافیست بوده همین!»

بر اساس گفته‌های او گویی عوامل برنامه به سایت گوگل مراجعه و در بین هزاران لوگوی باشگاه و تهیه‌ی لوگوی png به اشتباه لوگویی را استفاده کردند که در سال ۱۹۷۰ استفاده می‌شده است.

ناظمی تاکید کرده است که «این اشتباه سهوی بود و ربطی به سانسور ندارد.»

اشتباه سهوی یا سانسور؟

داود حسین‌نژاد، سردبیر اخبار ورزشی شبکه سه سیما هم بمانند ناظمی، اعمال هرگونه سانسور را تکذیب کرده و در این باره گفته است، متأسفانه همکاران ما در جستجو برای لوگوی باشگاه به سایت گوگل مراجعه کرده و در بین هزاران لوگوی باشگاه منچستریونایتد و برای تهیه لوگوی png به اشتباه و به دلیل نداشتن تخصص ورزشی، لوگویی را انتخاب کردند که در سال ۱۹۷۰ برای این باشگاه استفاده می‌شد. پیش از این بارها از لوگوی باشگاه منچستریونایتد در اخبار ورزشی استفاده شده، لذا قضیه سانسور از اساس کذب محض است و تنها انتخاب اشتباه گرافیست اخبار ورزشی بوده است.

خاطره سانسور نشان باشگاه فوتبال آ. اس. رم

اما در شرایطی که استفاده لوگوی نادرست در بخشی خبری از صداوسیما، اتفاقی سهوی عنوان شده است، شاید عدم باورپذیری این اتفاق از سوی مخاطبان را بتوان به اشتباهی نسبت داد که چندی قبل هم درخصوص لوگوی یکی از تیم‌های اروپایی رخ داده بود.

این اتفاق که خیلی هم از زمان وقوع آن نمی‌گذرد، به سانسور نشان باشگاه «آ. اس. رم» برمی‌گردد که در دوره خود بسیار حاشیه‌ساز شد. بینندگان تلویزیون در حاشیه پخش این مسابقه متوجه سانسور نشان باشگاه آ. اس. رم شدند و پس از موج انتقادها به تلویزیون فضای مجازی را دربرگرفت. در نشان این باشگاه که از افسانه‌ای معروف نشأت گرفته، یک گرگ ماده به برادران دوقلو که از آنها به عنوان بنیانگذاران رم یاد می‌شود، شیر می‌دهد.

تکرار خطا خطرناک است

در این زمینه خبرنگار ایسنا با دکتر احسان محمدی، تحصیل‌کرده رشته فرهنگ و ارتباطات درباره تأثیرات منفی سانسور یک المان شناخته شده در تلویزیون و اصولاً اقداماتی از این دست، بر مخاطبان، گفت‌وگویی داشته است.

این کارشناس رسانه با اعتقاد بر اینکه این اقدام گروه خبر شبکه ورزشی گاف تلقی می‌شود تا سانسور، توضیح داد: وقتی درباره برنامه‌ای مثل خبر ورزشی صحبت می‌کنیم و اینکه لوگوی باشگاهی را اشتباه می‌گذارد، خوب است از چندین منظر به حاشیه‌ها نگاه کنیم؛ اول اینکه این درجه از دقت نظر مردم ارزش و لطف فضای مجازی است. پیش از این هر اتفاقی در تلویزیون می‌افتاد، یک‌سویه بود و صدای مردم نهایتاً به شماره ۱۶۲ که معلوم نبود به روابط عمومی سازمان می‌رسید یا نه، برمی‌گشت، اما حالا می‌بینید که به واسطه شبکه‌های مجازی و گستردگی که دارند، مدیران را وادار به واکنش می‌کنند. وی ادامه داد: در ارتباط با این لوگوی منچستر یونایتد که حاشیه ساز شده است، سردبیر بخش خبر ورزشی عنوان کرده است که ما عمدی برای این کار نداشتیم و تصویریابی که در اینترنت، لوگوی این باشگاه را انتخاب کرده است به اشتباه، لوگویی را برداشته که مربوط به پنجاه سال پیش است و دقتی در لوگوی جدید آن نداشته است، اتفاقی که بارها در تلویزیون پیش آمده است. عکس بازیگری را به جای بازیگر دیگری قرار داده‌اند. من معتقد هستم این اتفاق بیشتر به عنوان یک گاف حاشیه‌ساز شده است و اینگونه نبوده است که یک برنامه‌ریزی از قبل برای سانسور این لوگو اتفاق افتاده باشد. من پیش از این، اعمال شخصی ناظران پخش را دیده‌ام. یک ناظر پخش در ارتباط با پخش تصاویر تساهل و تسامح دارد، ناظر پخش دیگری اینگونه نیست. بنابراین اینکه قلمداد کنیم این اتفاق سانسور بوده است غیرقابل باور است؛ چرا که بارها پیش از این تصاویری از این شیاطین شیطانی‌تر هم دیده‌ایم. خط قرمزهایی که تلویزیون از آن گذر کرده است، به هر حال می‌بینید بخش‌های ورزشی در نشان دادن خانم‌هایی که بدحجاب هستند به راحتی عمل می‌کند به همین دلیل اعتقادم بر این هست که این اتفاق به خاطر گاف و خطای سهوی یک فرد است. محمدی سپس یادآور شد: رسانه ملی با این درجه از برد، با استفاده از افراد غیرحرفه‌ای، حرفه‌ای‌گری در رسانه را زیر سوال می‌برد. مسلماً انتخاب لوگوی ۵۰ سال قبل باشگاه منچستریونایتد یک خطای کاملاً حرفه‌ای در تلویزیون است؛ منتها نکته‌ای که وجود دارد این است که خیلی از برنامه‌هایی که در تلویزیون ساخته می‌شود، به ویژه در بخشی که واگذاری و برون‌گذاری شده است، برای کاهش هزینه‌ها از افراد غیرحرفه‌ای و کسانی که در این زمینه آموزش کامل ندیده‌اند، استفاده می‌کنند. چه کسانی که نریشن و متن می‌نویسند و چه کسانی که تصویریاب هستند. با وجود اینکه سازمان صداوسیما خودش یک دانشکده دارد و در آنجا قرار است نیروهای متخصص تربیت بشوند، متأسفانه یا از این نفرات در جای غلط استفاده می‌کنند و یا اصلاً استفاده نمی‌شود و افرادی به کار گرفته می‌شود که آنقدر باید و شاید به شکل حرفه‌ای با موضوع برخورد نمی‌کنند. محمدی با اشاره به اتفاقاتی از این دست که پیشتر در ارتباط با سانسور نشان باشگاه فوتبال آ. اس. رم رخ داده بود، یادآور شد: اتفاقی که در حین پخش مسابقه دیدیم اشتباه سهوی نبود و در واقع سانسور ناظر پخش بود. ناظر پخش کسی هست که بر ویدئوها و عکس‌ها نظارت می‌کند تا از فیلتر پخش شوند. در همه جای دنیا ناظر پخش وجود دارد ولی باید بپذیریم که صداوسیمای دولتی هر کشوری آینه‌ی آن کشور است و اگر هر خطایی از آن رخ دهد با کنجکاوی رصد می‌شود و آن را به میزان سواد و نگاه مدیران رسانه ارتباط می‌دهند. منتقدان نمی‌گویند تصویریاب اشتباه کرده است، نگاه کلی خواهد بود. به همین جهت رسانه باید افراد حرفه‌ای و باسواد را در این زمینه به کار بگیرد؛ چرا که هر اتفاق کوچکی، بازتاب بزرگی دارد. وی در پایان گفت: گاف جزئی از کار رسانه است و خطا در کار رسانه‌ای پذیرفتنی است اما وقتی می‌گوئیم رسانه ملی و موفقیت‌های آن را ملی قضاوت می‌کنیم بنابر این خطا و شکست را هم ملی قضاوت خواهند کرد. به عنوان یک فرد رسانه‌ای همیشه می‌گویم باید درصدی از خطا را برای یک رسانه قائل بود اما تکرار خطا خطرناک است. ما پیش از این هم با حاشیه آ. اس. رم از سوی باشگاه و مردم روبرو بودیم بنابراین خوب است که تیم ورزش سه سیما دقت بیشتری کنند و بدانند که تصاویری که انتخاب می‌شود چه قدر در نظر مخاطب حساس است و با یک اسکرین شات به راحتی این حاشیه تبدیل به ماجرای بین‌المللی می‌شود.