گام‌هایی که برای تولید تانک در ایران برداشته شد +تصاویر
تلاش جمهوری اسلامی ایران در طول ۴۰ سال گذشته برای خودکفایی و تقویت توان زرهی، تا کنون به تولید ۲ تانک اصلی میدان نبرد به نام‌های «ذوالفقار» و «کرار» منتهی شده است.
خبرگزاری فارس: پرونده «۴۰ سال دفاع و امنیت»: چهلمین برگ از دفتر انقلاب اسلامی درحالی ورق می‌خورد که نهضت پایه گذاری شده توسط امام خمینی (ره) در طول ۴۰ سال گذشته از سوی دشمنان و بدخواهان خود با چالش‌های متعددی در حوزه‌های مختلف مواجه بوده است.
علیرغم چالش‌هایی، چون تحریم، ناامنی‌های داخلی، کودتا، جنگ تحمیلی، حمایت از گروهک‌های تروریستی در داخل و گسترش تروریسم در کشور‌های منطقه که مهمترین مصادیق خصومت با انقلاب اسلامی از سوی دشمنان و در راس آن‌ها آمریکا است؛ توانمندی‌های امنیتی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران در طول ۴۰ سال گذشته نه تنها دچار تحدید نشد، بلکه با تکیه بر توانمندی‌های علمی، صنعتی، دانشگاهی و تکنیکی داخل کشور توانست پیشرفت‌های فنی خود در حوزه نظامی را بیش از پیش گسترش داد.
به موازات پیشرفت‌های نرم افزاری انقلاب اسلامی در عرصه دفاع و امنیت، از آنجایی که این حوزه از نخستین روز‌های پس از انقلاب دچار تحریم کشور‌های خارجی قرار گرفت، رویکرد خودکفایی در عرصه تجهیزات و تسلیحات دفاعی برای عبور از تنگنای تحریم نیز در دستور کار قرار گرفت و نیرو‌های مسلح به عنوان نخستین دستگاه در کشور نهضت جهاد خودکفایی را آغاز کردند.
صنایع دفاعی کشورمان طی ۴۰ سال گذشته توانستند در عرصه‌های گوناگون، چون زمینی، هوایی، دریایی، موشکی، فضایی، پدافندی زرهی و ... تجهیزات و دستاورد‌های قابل ملاحظه‌ای را تولید و به مرحله عملیاتی برسانند.
گروه دفاعی خبرگزاری فارس در آستانه چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برای آشنایی عموم مردم با دستاورد‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران، در سلسله گزارش‌هایی به معرفی برخی از این دستاورد‌ها می‌پردازد که نخستین آن‌ها در حوزه زرهی خواهد بود.
** ذوالفقار؛ نخستین گام ایران برای تولید تانک
توان زرهی هر ارتشی که اصلی‌ترین رکن آن تانک‌های اصلی میدان نبرد هستند، یکی از ارکان و عناصر اصلی نبرد‌های زمینی در کنار نیرو‌های پیاده، توپخانه و مکانیزه است و نقش تعیین کننده‌ای در مشخص شدن طرف پیروز در جنگ‌ها دارد.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، تانک‌های آمریکایی M-۴۷، M-۴۸، M-۶۰ و تانک انگلیسی چیفتن ستون فقرات زرهی نیروی زمینی ارتش رژیم شاه را تشکیل می‌داد که پس از پیروزی انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی به عنوان تانک‌های اصلی، وارد صحنه نبرد با نیروی زمینی ارتش رژیم بعث عراق شدند.
در سال‌های پس از انقلاب، به تدریج تانک‌های روسی T-۵۵، T-۶۲ و T-۷۲ نیز وارد سازمان رزم نیرو‌های مسلح شد که رفته رفته توانستند نقاط ضعف تانک‌های موجود از گذشته را پوشش دهند، اما برای تقویت توان زرهی و ساخت تانکی مناسب با شرایط اقلیمی کشورمان با قابلیت تانک‌های روز دنیا، از اوایل دهه ۷۰ شمسی طراحی و ساخت تانکی بومی با نام «ذوالفقار» در دستور کار سازمان جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش قرار گرفت که در نهایت منتهی به طراحی و ساخت تانک «ذوالفقار-۱» در سال ۱۳۷۵ شد.
گرچه به دلیل مسائل حفاظتی تاکنون مشخصات دقیقی از تانک ذوالفقار منتشر نشده، اما تصاویر منتشر شده از ذوالفقار-۱ حاکی از خرق عادتی مهم در تانک‌های ایرانی داشت و آن هم غیر گنبدی بودن برجک و کاهش ارتفاع آن بود.
کاهش ارتفاع تانک ذوالفقار را می‌توان یکی از نقاط قوت آن در میدان رزم برشمرد چراکه با ارتفاع کم، استتار بصری آن بیشتر شده و احتمال هدف قرار گرفتن آن از کنار نیز کاهش می‌یابد.
این تانک که نخستین گام ایران در زمینه طراحی و ساخت تانک بود، برای انهدام اهداف خود به یک توپ ۱۲۵ میلیمتری بدون خان مجهز بود که به صورت خودکار بارگزاری می‌شد.
این توپ با نرخ شلیک ۴ تا ۶ گلوله در دقیقه، قابلیت شلیک انواع مهمات شدیدالانفجار، ضد زره و هدایت شونده را دارد که می‌تواند با اهدافی تا فاصله ۴ کیلومتری درگیر شود.
بر روی برجک اولین مدل تانک ذوالفقار، در هر طرف، ۴ قبضه نارنجک انداز دودزا برای استتار تانک در میدان رزم و جلوگیری از انجام قفل لیزری بر روی تانک وجود دارد که به مصون ماندن آن در نبرد با موشک‌های ضدتانک کمک خواهد کرد.
دیگر تسلیحات ذوالفقار نیز یک قبضه تیربار MG۳ و دو قبضه مسلسل ۱۲.۷ میلیمتری موسوم به دوشکا» است.
دومین نمونه از تانک ذوالفقار، به عنوان نمونه تکامل یافته سری نخست و بستری توسعه یافته از آن محسوب می‌شد که در نهایت منجر به تولید ذوالفقار-۳ شد.
ذوالفقار-۳ از موتوری دیزلی و ۱۲ سیلندر با توان ۱۰۰۰ اسب بخار بهره می‌گیرد که با استفاده از سیستم انتقال قدرت ۶ دنده، سرعت بیش از ۷۰ کیلومتر بر روی جاده و ۴۵ کیلومتر بر روی سطوح و جاده‌های ناهموار را برای آن فراهم می‌کند.
سیستم هشداردهنده لیزری ساخت صنایع الکترونیک کشورمان نیز از دیگر تجهیزات نصب شده بر روی تانک ذوالفقار است.
این سیستم قابلیت آشکارسازی تابش پرتو‌های لیزر را که توسط موشک‌های ضدتانک در افق ۳۶۰ درجه زمین و ۶۰ درجه آسمان استفاده می‌شود، دارد و خدمه تانک را از خطر احتمالی اصابت توسط موشک ضدتانک آگاه می‌کند. خدمه نیز پس از آگاهی می‌توانند سامانه پدافندی خود را که شامل پرتاب کننده‌های نارنجک دودزا است را فعال کنند و باعث شکستن قفل لیزری پرتابگر موشک شوند.
منحصر به فردترین بخش تانک ذوالفقار را البته باید سامانه کنترل آتش آن که EFCS۳ نام دارد دانست.
توپچی تانک با استفاده از این سامانه، میدان دیدی با قابلیت بزرگنمایی ۱۰برابر در روز و ۷.۵ برابر در شب را در اختیار خواهد داشت. فاصله سنج سامانه کنترل آتش ذوالفقار از نوع لیزری و ساخت صنایع الکترونیکی ایران است که به نظر می‌رسد از نوع «ND-YAG» باشد. این فاصله سنج قابلیت فاصله سنجی را از فاصله ۵۰۰متری تا ۱۰ کیلومتر دارد.
علاوه بر فاصله یاب لیزری، سامانه کنترل آتش تانک ذوالفقار مجهز به سنسور‌های باد، دما و زوایه توپ نیز هست که قابلیت شلیک دقیق را در حالی که تانک و هدف هر دو در حال حرکت هستند، برای ذوالفقار به وجود می‌آورد.
همچنین برخورداری از استابیلایزر (پایدارکننده) دو محوره (افقی و عمودی) نیز دقت تیراندازی این تانک را در حالت‌های مختلف ساکن- ساکن، ساکن - متحرک و در متحرک- متحرک افزایش داده است.
نمونه عملکرد سامانه کنترل آتش تانک ذوالفقار
از دیگر قابلیت‌های سامانه کنترل آتش ذوالفقار-۳، سرعت محاسبات کامپیوتر کنترل آتش آن است که پس از دریافت پارامتر‌های عوامل محیطی و بالستیک گلوله، در مدت زمان یک دهم ثانیه، محاسبات لازم برای شلیک را به توپچی تانک اعلام می‌کند.
در آخرین نمونه تانک ذوالفقار، بدنه این تانک به صورت کامل با تور‌های استتار حرارتی پوشانده شده که هدف از آن کاهش امواج فورسرخ ساطع شده از تانک برای کاهش فاصله کشف در برابر تانک و بالگرد‌های مهاجم است.
** کرار؛ تلفیقی از تانک‌های T-۷۲ و T-۹۰
تانک «کرار» بعنوان پیشرفته‌ترین تانک ایرانی تاکنون، در اسفندماه سال ۱۳۹۵ با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح وقت رونمایی و همزمان خط تولید انبوه آن نیز در صنایع زرهی بنی هاشم درود افتتاح شد.
کرار که توسط وزیر دفاع نمادی از اقتدار نامیده شد، در حقیقت یک استاندارد ارتقاء برای تانک‌های T-۷۲ موجود در کشور است، این تانک‌ها را بر اساس استانداردی الگو گرفته از تانک T-۹۰ روسی، به روزرسانی می‌کند.
سامانه فاصله‌یاب لیرزی، رایانه بالستیک، قابلیت شلیک به اهداف ثابت و متحرک در شب و روز، قابلیت شلیک موشک و هدایت لیزری بسیار دقیق، امکان شلیک توسط توپچی و فرمانده از دو سایت موازی، دارا بودن سامانه اتوماسیون تیربار برای شلیک از داخل دهلیز جنگی در شرایط مختلف، توانمندی عبور از مناطق ذوعارضه، گودال، رودخانه و حرکت زیر آب، تجهیز به سامانه ناوبری و نمایش آن برای راننده تانک، حفاظت زرهی مقاوم در برابر انواع سلاح‌های ضدزره و مخابرات و مدیریت صحنه نبرد دیجیتال و توانمندی در مقابله با جنگ‌های الکترونیکی از جمله ویژگی‌های کرار است که به صورت اجمالی می‌توان بیان کرد.
از جمله ویژگی‌های خاص تانک کرار، الگوی محافظتی آن است که برای بالارفتن سطح حفاظت از تانک در برابر تسلیحات ضد زره، برجک تانک به طور کامل بازطراحی و از الگویی جدید استفاده شده تا قابلیت پوشش کامل برجک توسط زره‌های واکنش انفجاری (RA) فراهم شود.
علاوه بر پوشش قسمت‌های کناری (شنی)، شاسی تانک و حتی بخشی از توپ با زره‌های واکنش انفجاری، تانک کرار در قسمت انتهایی خود از پوشش محافظ شبکه‌ای نیز برخوردار است که برای مقابله با گلوله هایی، چون گلوله RPG-۷ موثر خواهد بود.
تانک کرار از یک قبضه توپ ۱۲۵میلیمتری برخوردار است که قابلیت شلیک انواع مهمات شدید الانفجار، ضد زره و هدایت شونده لیزری را دارد.
نصب مخازن سوخت اضافی در قسمت انتهایی تانک که هر کدام گنجایش ۲۰۰ لیتر سوخت را دارند نیز برد عملیاتی بیشتری را برای کرار به ارمغان می‌آورد.
یکی از ابتکارات دیگر که در کرار از آن استفاده شده، نصب جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور مجهز به تیربار ۱۲.۷ میلیمتری است که قابلیت هدایت و شلیک از درون دهلیز جنگی را دارد.
سامانه کنترل آتش تماما الکترونیک ساخت صنایع الکترونیک ایران و سامانه ناوبری الکترونیک با نمایشگر‌های چندمنظوره که در جایگاه راننده و فرمانده نصب می‌شود نیز از دیگر ویژگی‌های کرار است.
به گفته جانشین وزیر دفاع قرارداد ارتقاء تانک‌های تی-۷۲ به استاندارد کرار بین صنایع زرهی قمر بنی هاشم درود و نیرو‌های زمینی ارتش و سپاه منعقد شده است.