رئیس سازمان فضایی: هر تجربه یک موفقیت است

سوال: قدری درباره سازمان فضایی صحبت می کنید. اصلا از کی تشکیل شده ؟ اساس و روند فعالیت هایش بر چه مبنایی است ؟ اهداف آن چیست ؟

براری : سازمان فضایی ایران سال ۱۳۷۲ در کشور شکل گرفته و در همه کشورها نهاد و سازمانی متولی توسعه فضا است . همان طور که ما سه تا همسایه کنار هم داریم ؛ زمین ، هوا و فضا .

از ۸۲ کیلومتر بالا تر از زمین به فضا اطلاق می شود که امروزه فضا یک فرصتی است برای توسعه و رفاه کشور . در همه کشورها نهاد و برنامه ای برای استفاده حداکثری از ظرفیت و فرصت های فضا برای توسعه و رفاه جامعه دارند که در اتحادیه اروپا ، آژانس فضایی اروپا در آمریکا ، آژانس فضایی ناسا و در کشور ژاپن و روسیه هم آژانس دارند که در کشور ما هم آژانس فضایی وجود دارد که همان سازمان فضایی ایران است .

ما یک شورای عالی فضایی در کشور داریم که رئیس شورا رئیس محترم جمهور هستند و دبیر شورای عالی فضایی، رئیس سازمان فضایی است .

در کشور ما هم سازمان فضایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و مهم ترین اهدافش استفاده صلح آمیز از ظرفیت های فضا می باشد .

سوال: آقای آذری جهرمی یک ویدیویی را اخیراً منتشر کرد که حتماً ببینید. می خواهم تاثیر این موضوع را بر آب و کشاورزی و بقیه امور هواشناسی و چیزهای دیگر بدانم .

براری : امروزه فضا یک اقتصاد جذاب را در دنیا رقم زده که به عنوان اقتصاد نو ظهور فضا مطرح است . یک زمانی فضا مظهر اقتدار و غرور ملی کشورها بوده ولی امروزه علاوه بر این ها اقتصاد هم به آن اضافه شده به طوری که طی یک دهه گذشته ما رشد ۱۳۴ درصدی در عرصه فضا رقم خورده است ؛ یعنی ۶.۵ برابر متوسط اقتصاد جهانی دنیا رشد داشته ،این رشد اقتصاد بیانگر این است که امروزه بسیار افزایش پیدا کرده است .

ما روزانه ماهواره های زیادی دور زمین در حال گردش هستند و پدیده های روی زمین را مشاهده می کنند و اطلاعاتی را ارسال می کنند . ما در ایران ده تا ماهواره در مدار پایین و مدار بالا داریم . مدار پایین بین پانصد تا هزار کیلومتر و مدار بالا سی و شش هزار کیلومتر اطلاعات دریافت می کنیم . خوشبختانه در کشور ما قابلیت تحلیل داده های ماهواره ای ایجاد شده و ما روزانه در حال رصد پایش محصولات کشاورزی که تنوع ان در کشور چگونه است ؟ می توانیم با اصلاح الگوی کشت مصارف آب را مدیریت کنیم . روزانه میزان سطح برف کشور را استخراج می کنیم ، حجم برف معادل برف را استخراج می کنیم . روزانه پدیده گرد و غبار ، منشا گرد و غبار و میزان غلظت آن را استخراج می کنیم و این می تواند کمک کند برای مدیرت کشور .

به عنوان مثال ، در استان فارس دولت یک بخشنامه ای را تحت عنوان اینکه به غیر از استان های شمالی در استان های دیگر برنج کشت نشود ، به خاطر اینکه مصرف زیاد و بالای آب این محصول.

ما در استان فارس استخراج کردیم که ۲۵ هزار هکتار محصول برنج کشت شده و ۵۸۰ میلیون متر مکعب آب مصرف شده و ۱۷۳ میلیون متر مکعب آب تبخیر شده یعنی اطلاعات پایش شده را سازمان فضایی ایران به وزارت خانه ها داده است .

ما این اطلاعات را دریافت می کنیم و پس از تحلیل به صورت گزارش های مدیریتی به این وزارت خانه ها گزارش می کنیم .

امروزه کاربرد های فراوانی در خدمات شهری دارد . داده های مکان محور یا داده های ناو بری یعنی یک زمانی هواپیماها در ناو بری هواپیما از ماهواره استفاده می کردند و بعد کشتی و قطار و خودرو و امروز اقتصاد موبیلیتی که یک اقتصاد بزرگ است . همان طور که از یک حمل و نقل اینترنتی یک ماشین سفارش می دهید با استفاده از داده های ماهواره ای موقعیت مکانی خود را استخراج می کنید و کاربرد هاش در حال رشد است و تمام اطلاعات هواشناسی از داده های ماهواره ها است . تقریبا ۹۰ درصد بلایای طبیعی و فرآیند های آسمانی ( در قرآن هم حدود ۲۲۰ آیه درباره فضا داریم ) ما ده درصد بلایای طبیعی زمینی است مثل آتش فشان ، رانش زمین و بقیه بلایا آسمانی است . امروزه ماهواره ها یک فرصت برای کنترل بلایا هستند .

در منطقه با انواع چالش های زیست محیطی رو به رو هستیم امروزه کاربرد ماهواره ها در حوزه چالش های زیست محیطی است .

مجری : این گزارشات به صورت مرتب تحلیل می شود و به سازمان های زیر ربط ارسال می شود ؟

براری : ما این گزارشات را با صورت مرتب به سازمان ها می دهیم و خوشبختانه دو هفته قبل شش نفر از اعضای هیات دولت بازدید داشتند و کمیته ای برای سازماندهی این بخش شکل گرفته است . از آن طرف ما اقدامی برای توسعه کسب و کار جوانان خلاق که بتوانند از داده های ماهواره ای ما کسب و کار جدید ایجاد کنند و خدمات جدید به جامعه ارائه شوند . به همین خاطر اقدامی در خصوص آزاد سازی داده های ماهواره ای که این داده ها را به صورت رایگان در اختیار کسب و کارها قرار می دهیم که بتوانیم سهممان را در اقتصاد فضا و رونق اقتصادی افزایش دهیم .

سوال: لطفا درباره افشای رایگان اطلاعات بر اساس اطلاعات دریافتی از ماهواره یک قدری توضیح دهید . چون یک سری از جوانان در حال ایجاد استارت آپ هایی هستند که اتفاقا نیازمند دریافت این اطلاعات است .

براری : اتفاقا امروزه ما از ده ماهواره به صورت رایگان اطلاعات دریافت می کنیم و تعداد ماهواره ها در حال افزایش است و سعی می کنیم با تنوع داده ها را از ماهواره ها دریافت کنیم و در کسور پنج ایستگاه دریافت ماهواره ای داریم . ایستگاه ماهدشت و قشم ما فعال شده اند و سه ایستگاه دیگر بو شهر ، سلماس و چناران داریم فعال می کنیم و تعداد بیشتری از ماهواره ها را دریافت کنیم . داده هایی که از ماهواره ها دریافت می کنیم در حال بستر سازی برای ارائه به کسب و کار هاست . به همین خاطر الان داده های ما در پرتابل سازمان در اختیار کسب و کارها قرار می دهیم . دوستان به سازمان مراجعه کنند و ما آنلاین آن را در اختیارشان قر ار می دهیم . مرکز داده ای ایجاد می کنیم و یک پلت فرم اماده می کنیم که داده ها به صورت ata و در بستر کلاد در اختیار کسب و کارها قرار بگیرد . از همه استارت آپ ها و کسب و کارها خواهش می کنم که امروزه فقط از ظرفیت داده های ماهواره می‌توانند ۱۷ تا ۲۳ درصد اقتصاد کشاورزی را افزایش دهند.

براری : در دشت مغان یک پایلوتی را شروع کردیم و با استفاده از داده های ماهواره ای توانستیم بیش از پنج میلیارد تومان در مصرف سموم صرفه جویی کنیم . یعنی علاوه بر مصرف باعث افزایش امنیت غذایی ما می شود . امروزه در دنیا اطلاعات ماهواره ای تو سط موبایل ارائه خدمات به کشاورز می دهد که شما چه زمانی زمینت را آبیاری کنی. آیا زمین تو نیاز به سموم دار؟ کدام منطقه نیاز به سموم دارد ؟ کدام منطقا زمینت آفت زده است ؟ همه این اطلاعات را به صورت آنلاین می توانیم در اختیار کسب و کارها قرار دهیم . امروزه بیش از شانزده میلیون هکتار زمین کشاورزی در کشور وجود دارد .

مجری : پس باید به وب سایت درخواست بدهند و بعد از این خدمات استفاده کنند . پس ما به زودی باید منتظر اپلیکیشنایی باشیم که مثل تاکسی اینترنتی بر اساس آن مکانیزم و فرآیند به کشاورزان خدمت بدهند . از جمله اینکه بارش کی خواهد بود ، زمین ها را کی آبیاری کنند و یا حتی در آمایش سرزمین به نوع محصول کاشته شده کمک بکنند . درسته ؟

براری : دقیقاً ما در دنیا کسب و کار های فضا پایه به شدت توسعه پیدا کرده است به طوری که در اتحادیه اروپا هجده نهاد برای توسعه این کسب و کارها ایجاد شده است . در کشور هم چندین جلسه با معاونت علمی داشتیم . ما الآن تقریباً سه مرکز نوآوری کسب و کارهای فضا پیما را داریم شکل می دهیم . یکی از این مرکز نوآوری و کارآفرینی فضا پایه الآن ایجاد شده است . دو ماه قبل یک نوآورد گاه فضایی هم ایجاد کردیم که خوشبختانه بیست تا تیم استارت آپی هم شرکت کردند . چند تا تیم استارآپی هم در یکی از شتاب دهنده ها استقرار دارند . ما در آینده نزدیک شاهد استارت آپ های فضا پایه هستیم .

سوال: درباره پرتاب دیروز صحبت کنیم.

براری : ماهواره پیام سال ۱۳۸۷ با دانشگاه امیرکبیر منعقد شد . هدف قرار داد ما این بود که دانشگاه با همکاری بین الملل هم در طراحی و ساخت ماهواره این کار را شروع کند و با همکاری پرتاب گر بین المللی . تلاش چهار ساله دانشگاه امیر کبیر برای یک همکاری بین المللی نتیجه نداد و هیچ کشوری برای همکاری با ما حاضر نشد . در سال ۱۳۹۱ دانشگاه تصمیم گرفت که با توان داخل بتوانند دانش طراحی و ساخت ماهواره را در کشور نهادینه کنند و خوشبختانه با همت دانشگاه امیر کبیر این ماهواره تا دو ماه گذشته کامل شد و متناسب با تعریفی که کردیم این ماهواره قابلیت تفکیک تصاویر هزار متر را داشته باشد . و امروزه دانشمندان ما در امیر کبیر ماهواره ای به قدرت چهل متر ساختند و ماهواره عملیاتی که در مدار پانصد متر قرار می گیرد . ما به دانش طراحی و ساخت ماهواره دست پیدا کردیم .

ماهواره سه ماموریت دارد . ماموریت اصلی ماهواره بحث تصویر برداری یا پایش پدیده های روی زمین است که قابلیت تفکیک تصاویر چهل متر را دارد . دو تا ماموریت جانبی دارد . ماموریت دومش این است که علاوه بر تصویر برداری (store and forward ( s & f دارد یعنی می تواند ۲۵۶ داده از سنسور دریافت کند و در یک مکان دیگر به ما تحویل دهد . به عنوان مثال ما حجم زیادی از لوله های گاز داریم ، می توانیم سنسور هایی روی لوله های گاز قرار دهیم که اگر گاز نشتی ای دارد بتواند سریعاً استخراج کند و بتواند از طریق ماهواره به مقصد اطلاع دهد . ماموریت سوم هم این است که محموله تحقیقاتی در فضا قرار دادیم که وقتی در فضا قرار می گیرد . تشعشعات فضایی را استخراج کند و ارسال کند چون ما نیاز داریم از این تشعشات فضایی را در طراحی های بعدی استفاده کنیم .

برای دستیابی به این دانش فقط از ظرفیت خود استفاده می کنیم ، هیچ کشوری حاضر نشده بود این فناوری و تجربیات را به ما بدهد . به همین خاطر این سه ماموریت را داشت . خوشبختانه این ماهواره آماده شد طی دو ماه شبانه روزی همکاران ایستگاه زمینی و همکاران پرتابگر برای تطبیق و سازگاری کار فشرده ای انجام دادند . خوشبختانه علاوه بر دانش طراحی ساخت ماهواره ، دانش طراحی ساخت ایستگاه های زمینی و دانش طراحی ساخت پرتابگر در کشور بومی شده است به همین خاطر ما امروزه جزو یازدهمین کشور صاحب این چرخه هستیم . از لحاظ علمی امروزه ما رتبه اول منطقه و رتبه یازده جهانی هستیم.

این ماهواره نسبت به ماهواره قبلی که در مدار قرار گرفت هم از لحاظ وزن بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده و هم از لحاظ مدار بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده و هم از لحاظ قابلیت تفکیک تصاویر ده برابر افزایش پیدا کرده یعنی این ماهواره کاملا عملیاتی و حداقل با یک شاخص چهل برابری نسبت به ماهواره قبلی و زمان ماندگاری ماهواره در مدار هم شانزده برابر افزایش پیدا کرده است . این ماهواره دیروز ساعت ۲۵: ۴ پرتاب شد و مرحله اول و دوم موفقی را داشتیم . در مرحله تزریق ماهواره به مدار شتاب لازم از طریق ماهواره بر ارائه نشد و نتوانست با سرعت مدنظر در مدار قرار بگیرد . آن فیلمی هم که آقای مهندس جهرمی ارائه دادند نشان داد که سرعت لازم را نداشته در مدار قرار بگیرد اما ما اطلاعات ماهواره را از زمان پرتاب و تزریق اطلاعاتش را دریافت کردیم و سلامت ماهواره در این فرآیند چک شده است.

سوال : پس ماهواره اشکال نداشته و فقط پرتاب کننده دچار اشکال شده است؟

براری : بله . تیم ما در حال بررسی است . ماهواره تمام اطلاعاتش را ارسال کرد و در این مدت که حجم شوک های متفاوت به ماهواره اعمال می شود هیچ اتفاقی نیفتاد . سلامت ماهواره را چک کردیم . سلول های خورشیدی ماهواره شروع با ذخیره سازی انرژی در باتری ها کردند. مشکل شتابی است که به ماهواره باید داده می‌شد که دوستان و متخصصان ما در حال بررسی موضوع هستند. خوشبختانه یکی از اتفاقات بسیار ارزشمندی بود هم پرتاب ماهواره و هم اعضای تیم چه پرتابگر و چه ایستگاه زمینی . این اقدام بسیار ارزشمندی بوده و قبول کنیم که ما در مسیر توسعه هستیم. هر اتفاق و تجربه یک موفقیت است . قبول کنیم که ما کل این فرآیند را توان داخل داریم به جلو می رویم . هیچ ظرفیت بین المللی نه حاضر به همکاری با ما شد و نه مشارکت کنند چه اینکه تجربیاتشان را در اختیار ما قرار دهند . خودمان خوشبختانه در حال کسب این تجربیات هستیم که در آینده نزدیک هم این مشکل حل خواهد شد .

سوال: صبح در فضای مجازی دیدم که خیلی ها مطلب گذاشتند از جمله حسین کازرونی در توئیترش نوشته که صداقت در اعلام شکست ها شیپور پیروزی در آینده است . اینکه ما به همین راحتی اعلام می کنیم که این نشان از اعتماد به نفس بالای ملی ما دارد و ان شاء الله در دفعات بعد خبر پرتاب موفقیت این ماهواره را بدهید . فقط آقای وزیر گفتند بلافاصله ما کار را با دوستان شروع کردیم برای اقدامات.

براری : همین الان هم دانشگاه علم و صنعت ما در حال ساخت یک ماهواره است که با قابلیت تفکیک همین دو برابری ماهواره پیام. پژوهشگاه فضایی در حال ساخت ماهواره پارس یک است که قابلیتش بهتر است ماهواره دانشگاه علم و صنعت اما پیرو دستور وزیر محترم یک تیم بسیار ارزشمند در دانشگاه امیر کبیر شکل گرفت در طراحی و ساخت این ماهواره شش دانشکده همکاری داشته است. ماهواره پیام هر ۹۲ دقیقه یک دور زمین را می چرخد . یعنی در بعضی نقاط تا دویست و پنجاه درجه درجه حرارت را باید تحمل کند. در بعضی نقاط تا منفی صد و پنجاه درجه . یعنی ما محصولی ساختیم که در عرض یک ساعت تا یک ساعت و نیم چهارصد تغییر درجه حرارت حدود را تحمل کند. به همین خاطر دانشکده نساجی و دانشکده برق ، مکانیک، هوافضا ، دانشکده کامپیوتر همه در ساخت ماهواره مشارکت داشتند . بیش از شانزده عضو هیات علمی و ۱۱۰ متخصص در این ماهواره نقش آفرینی کردند و خوشبختانه ما دانش طراحی و ساخت ماهواره ها را دست پیدا کردیم .

دیروز با مدیر پروژه صحبت کردم و گفت در عرض شش تا هشت ماه ما می توانیم یک ماهواره با کیفیت بهتر از پیام هم بسازیم . ان شاء الله جلسات هم ادامه پیدا خواهد کرد که این تیم را مدیریت کنیم برای حضور در این عرصه و بتوانند در آینده پرتاب موفق داشته باشند .

سوال: در ابتدای صحبت هایتان فرمودید که طراحی ماهواره پیام از سال ۸۷ شروع شد . قدری به نظر می رسد که زمان بر بود و تخصیص بودجه ها کافی نبوده است . دیروز هم یک عده از دست اندرکاران نامه ای به رییس جمهور نوشتند . احتمالا خبری درباره تامین اعتبار یا افزایش اعتبار داریم .

براری : ما دانش فناوری ماهواره را نداشتیم. درست این بود با مشارکت با کشور های دنیا این مسیر را طی کنیم . چهار سال تلاش دانشگاه محقق نشد و هیچ کشوری حاضر نشد با ما مشارکت و همکاری کند . از سال ۹۱ ما شروع به کسب این دانش و فناوری . به همین خاطر این ماهواره ای که ساخته شده متعلق به ایران است چون توسط خود متخصصان ساخته شده است . اما راجع به منابع ما در این پروژه تمام منابع را پرداخت کردیم . هر سال نسبت به سال قبل یک پیشرفتی داشتیم از لحاظ مبلغ اعتباری اما در بحث مالی کشور مشکلاتی دارد که ما در حال استفاده از یک بستر دیگر هستیم. در دنیا ۷۶ بخش فضا توسط بخش خصوصی مدیریت می شود. در کشور همین فضا را باز کردیم . قبل از مذاکره تلفنی با شما آن شرکت ها مذاکره داشتند برای سرمایه گذاری در این عرصه.