پست جدید پسرِ رئیسجمهور
به نظر میرسد انتصاب سردار بردیمحمداف به معاونت استانداری آخال، بیش از آن که یک حرکت عمودی (تنزل مرتبه) به حساب بیاید، میبایست یک حرکت افقی در راستای افزایش تجربیات مدیریت داخلی و خارجی در نظر گرفته شود.
خبرگزاری تسنیم: خبرگزاری رسمی دولتی ترکمنستان در آغاز سال جدید میلادی (مورخ ۲ ژانویه) در خبری اعلام کرد که سردار، پسر ارشد رئیسجمهوری این کشور، قربانقلی بردیمحمداف طی حکم رئیس دولت از مقام سابقش به عنون معاون وزیر امور خارجه خلع، و به عنوان معاون استاندار آخال منصوب میشود. با توجه به گمانهزنیهایی که تا پیش از این نسبت به انتقال قدرت در ترکمنستان و جانشینی احتمالی سردارِ ۳۷ ساله به جای پدر ۶۱ سالهاش وجود دارد، این انتصاب از منظر تحلیلگران مد نظر قرار گرفته است.
استان آخال مهمترین تقسیمبندی سیاسی ۵ گانه ترکمنستان محسوب میشود. مرکزیت این استان شهر آنو است. این استان به لحاظ سیاسی و اقتصادی نیز یک قطب و مرکز مهم ترکمنستان به حساب میآید. آخال همچنین زادگاه مهمترین نخبگان و چهرههای سیاسی معاصر ترکمنستان نیز محسوب میشود. صفرمراد نیازوف، نخستین رئیسجمهور ترکمنستان متولد روستای قپچاق، در نزدیکی عشقآباد در همین استان آخال بود. خانواده رئیسجمهور فعلی نیز از همین استان هستند. در حقیقت محل اسکان قبیله تکه در ترکمنستان، به عنوان قبیله غالب به لحاظ فرهنگی و سیاسی همین استان میباشد. شهر عشقآباد نیز اگرچه در این استان واقع شده، اما به لحاظ سلسلهمراتب و تقسیمات کشوری مستقل از استانداری آخال محسوب میشود.
با وجود آن که آخال به نوعی مهمترین استان این کشور محسوب میشود، برخی این انتصاب را یک ارتقاء، و برخی بر این اعتقادند در چارچوب روند صعودی پست و مقامهای پیشین سردار، این انتصاب یک عقبگرد و تنزل رتبه محسوب میشود. با این حال ۳ احتمال در این زمینه مطرح میشود:
نخست، با توجه به روحیه شک و تردیدهای روسای جمهور ترکمنستان که از ساختار سیاسی فوق بسته و به شدت اقتدارگرای این کشورها نشات میگیرد، احتمال آن است که بردیمحمدافِ پدر از ناحیه فرزند و یا اطرافیان فرزند ارشدش احساس تهدید کرده و خواستار دور شدن وی از مرکز شده است. حال این تهدید میتواند به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم و توسط مغرضان حکومت وی با سوء استفاده از بردیمحمدافِ جوان انجام شود. در این چارچوب، منطقیترین تصمیم دور کردن سردار از محیط تصمیمگیری متمرکز کشور است.
دومین احتمال آن است که این تصمیم رئیسجمهور در چارچوب برنامه کلانتر آمادهسازی سردارِ جوان برای تصدی پست ریاستجمهوری در آینده صورت گرفته است. طی سالهای اخیر سردارِ ۳۷ ساله تحصیلات عالیه، پستهای مدیریتی و تجربیات گستردهای را در عرصه دیپلماتیک و سیاست خارجی کسب کرده است. با این حال، سیاست کشوری همچون ترکمنستان نیازمند یک رویکرد متوازن و قدرتمند در داخل و خارج است. فقدان تجربیات کافی در مدیریت داخلی کشور باعث شده تا بریمحمدافِ پدر، سردار را به استان آخال فرستاده تا هم در جریان مدیریت داخلی مهمترین استانِ کشور قرار گرفته، و هم با سطوح دیگری از نخبگان جامعه و لایههای زیرین این کشور آشنا شود.
سومین احتمال نیز پیرامون فشارهای رسانهای و افکار عمومی ماههای اخیر تحلیل میشود. از سال ۲۰۱۶ و با رونمایی از سردارِ جوان، حواشی و حرف و حدیثهای بسیاری پیرامون او در رسانهها مطرح شده است. این امر علاوه بر آن که فشارها را بر دولت ترکمنستان و بردیمحمداف افزایش داده است، باعث شده تا سردار نیز به هدف دوم چهرههای شاخص ترکمنستان بدل گردد. در همین راستا با ۲ هدف اساسی سردار به استان آخال منتقل شده است. اول، کاهش فشار افکار عمومی بینالمللی نسبت به دولت با دور کردن او از مرکز تصمیمگیری کشور؛ و دوم، بردن سردار به یک حاشیه امن از سیبل جریانات و مجموعههای مخالف که ممکن است به او، آینده سیاسی و وجهه اجتماعیاش آسیب برسانند.
با وجود این احتمالات به نظر میرسد با بعید بودن گزینه نخست، ترکیب و آمیختهای از احتمالات دوم و سوم از این انتصاب مد نظر بردیمحمداف باشد. بدین ترتیب هم تجربه سردار تکمیل شده و هم این که از کانون توجهاتِ مضر فاصله میگیرد. اگر این پازل طی ماههای آینده با انتصاب سردار از معاونت، به استانداری آخال صورت بگیرد، میتوان گفت: این تصمیم، ریلگذاری جدید پدر برای آمادهسازی پسر بوده است. در حقیقت این اقدام یک حرکت عمودی (ارتقاء یا تنزل رتبه) نبوده، بلکه حرکتی افقی و در راستای توسعه مهارتهای بردیمحمداف جوان بوده است.
سردار بردیمحمداف، پسر ۳۷ ساله رئیسجمهور ترکمنستان متولد ۱۹۸۱ بوده و دارای ۴ فرزند است. وی لیسانس مهندسی کشاورزی دارد و در بازه سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ یک دوره مطالعاتی را در آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه روسیه و ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ نیز دورهای مطالعاتی ۲ ساله را با اخذ مدرک کارشناسی ارشد در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» گذرانده است. وی در سال ۲۰۱۴ نیز از رساله دکتری خود در آکادمی علوم ترکمنستان دفاع کرده است.
در سوابق سردارِ جوان میتوان سمتهایی نظیر رئیس بخش ویژه روابط اقتصادی خارجی در انجمن دولتی صنایع غذایی، رئیس ویژه دپارتمان باغبانی، رئیس ویژه دپارتمان مشروبات غیرالکلی و تولیدات الکلی انجمن دولتی صنایع غذایی، دستیار سفیر ترکمنستان در مسکو، دستیار نماینده دائم ترکمنستان در سازمان ملل متحد در ژنو، رئیس حوزه کشورهای اروپایی وزارت امور خارجه، معاون مدیر اجرایی در آژانس دولتی استفاده و توزیع منابع در دفتر ریاستجمهوری ترکمنستان، رئیس دپارتمان رسانهای وزارت امور خارجه، ریاست فدراسیون ورزشهای رزمی ترکمنستان، سرهنگ دوم ارتش ترکمنستان، عضو ششمین پارلمان ترکمنستان، رئیس کمیته قانونگذاری و تنظیم مقررات پارلمان به چشم میخورد. سردار مارس ۲۰۱۸ نیز به عنوان معاون وزیر امور خارجه منصوب شده بود.