تاثیر خروج آمریکا از سوریه بر مذاکرات صلح

خبرگزاری ایسنا: سفیر پیشین ایران در اردن با بیان اینکه خروج آمریکا از سوریه می‌تواند بر روند مذاکرات صلح هم تاثیرگذار باشد، گفت: امریکا اهداف متعددی داشت، اما اقدامات او باعث به‌هم ریختگی در منطقه شد.

نصرت‌الله تاجیک در ارزیابی خود درباره خروج آمریکا از سوریه اظهار کرد: آمریکا به سوریه نیامده بود که حالا برود! آمریکا همراه اضافه برآورد و اهداف غیرشفاف و برای ایجاد جای پا و تثبیت حضور در سوریه به این کشور وارد شد. اما موقعیت مناسبی از منظر اوضاع اقتصادی خودش و جهان و همچنین تحولاتی که در منطقه به وقوع پیوسته بود و شرایط تعاملات منطقه‌ای و بین المللی که سخت شده بود را انتخاب نکرده بود! در واقع آمدن آمریکا به سوریه برای اهداف متعددی بوده که یکی از آن‌ها ظاهرا" در قالب مبارزه با داعش بوده که در این مورد هم آمریکایی‌ها خیلی فعالیت جدی و موثری نداشته‌اند، بلکه با عدم شناخت از نیرو‌های منطقه‌ای و همچنین عدم آشنایی به گروه‌های مسلح درگیر و اعتماد به هم پیمانانی، چون عربستان، قطر و عربستان که به دنبال اهداف خود بودند و بعضی از اقداماتی که انجام دادند از جمله توزیع تسلیحاتی که به دست نیرو‌های داعش افتاد و ... موجب شد تا آمریکا در سوریه بیشتر نقش تخریبی از منظر استقرار صلح و ثبات و نه از منظر منافع خودش داشته باشد.

اقدامات آمریکایی‌ها در سوریه، باعث به‌هم ریختگی بیشتر منطقه شد

وی افزود: یکی از اشتباهات آمریکایی‌ها که از چشم ناظران سیاسی دور نماند این بود که در قالب مبارزه با داعش سعی کردند تاحدودی از طریق جابه‌جائی نیروی مبارز به تغییرات سرزمینی و ژئوپلیتیکی دست یابند. یعنی با هلی برد نیرو‌های محاصره شده در سایر مناطق از جمله ادلب به شرق سوریه و آموزش و تسلیح آنان در پایگاه‌هایی که در شرق سوریه تاسیس کرده بود تغییرات سرزمینی و احتمالا" شرایط تجزیه به وجود آورند. برای همین منظور هم حدود ۱۰ تا ۱۲ پایگاه نظامی در سراسر شرق سوریه از شمال شرقی تا جنوب غربی و مرز اردن تاسیس کردند و قریب ۲ هزار نیروی آمریکائی طبق آمار رسانه‌ها در این پایگاه‌ها مشغول اقدامات آموزشی شده، اما به همین هم بسنده نشد و همین پایگاه‌های آموزشی به پایگاه‌های لجستیک و تدارکاتی برای توزیع تسلیحات سبک و سنگین بین مخالفین کرد و عرب رژیم اسد تبدیل شد، در واقع آمریکایی‌ها اهداف متعدد سیاسی، نظامی و امنیتی را در قالب حضور خود در سوریه پی‌گیری کردند و اقدامات‌شان باعث به‌هم ریختگی بیشتر منطقه شد تا ایجاد بستر برای صلح و ثبات.

احتمال درگیری در این منطقه، در صورتی که آمریکایی‌ها حضور داشته باشند زیاد نیست

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل بیان کرد: ممکن است بعضی این‌گونه تحلیل کنند که این خروج نیرو برای در امان نگه داشتن نیرو‌های آمریکایی در درگیری نظامی احتمالی آتی در این منطقه باشد و یا ممکن است آمریکایی‌ها مطلع باشند که قرار است درگیری‌هایی در این منطقه علیه منافع کشور‌های درگیر در سوریه باشد و لذا قصد خروج نیرو دارند. در این زمینه باید گفت: اقدامات یکجانبه ترامپ که مورد انتقاد مسئولین دولتش و نیز هم پیمانانش قرار گرفت تا حدی که منجر به استعفای وزیر دفاعش شد این سناریو‌ها را منتفی می‌کند. یعنی احتمال درگیری سنگین در این منطقه در صورتی که آمریکایی‌ها در این مناطق حضور داشته باشند زیاد نیست. اگر چه آمریکایی‌ها به موقعیت خطرناک این منطقه و تاثیرات تخریبی خودشان واقف هستند. از سوی دیگر احتمال هدف قرار گرفتن نیرو‌های آمریکایی به دلیل هماهنگی با روس‌ها در مسائل نظامی سوریه چندان قوی نیست؛ لذا بیشتر به نظر می‌رسد احتمالا" خروج نیرو‌ها برای کم کردن هزینه‌های مالی دولت آمریکا که سال آینده وضعیت خوبی پیش‌بینی نمی‌شود و همچنین ایجاد خلاء برای به جان هم افتادن نیرو‌های موثر در سوریه مانند ایران، ترکیه و سوریه و همچنین مخالفین مسلح که توسط آمریکایی‌ها آموزش و سازمان داده شده و مسلح گردیده‌اند، باشد.

تاجیک اظهار کرد: پس، در حال حاضر به نظر می‌رسد ترامپ در درجه اول برای کاهش هزینه‌ها و در درجه دوم کاری که می‌خواسته انجام داده و تعدادی نیروی وابسته به خود را به وجود آورده است، زیرا آمریکا در سوریه هیچ پایگاه و سابقه حضور و نقشی نداشته و اولین حضورش در سوریه در همین شرایط و بعد از این جریانات ۲۰۱۱ سوریه بود که در قالب مبارزه با داعش حضور پیدا کرد.

سفیر پیشین کشورمان در اردن خاطرنشان کرد: بنابراین آمریکا برای این‌که بتواند نیروی قابل اعتمادی در سوریه پیدا کند، دو اقدام را انجام داد که ابتدا به کرد‌های سوریه آموزش داد که امتداد آن‌ها به سایر کرد‌ها هم می‌رسد و حساسیت‌ها و اختلافات ترکیه با آمریکا از این منظر است، دیگر این‌که تعدادی از نیرو‌های مسلح عرب و سایر نیرو‌ها از جمله نیرو‌های وابسته به جبهه النصره و حتی طبق بعضی گزارشات رسانه‌ای نیرو‌های تندروتر مانند عناصری از داعش را از ادلب و بخش‌های دیگر به این مناطق آورد.

شرق سوریه از آلوده‌ترین مناطق از لحاظ شعله‌ور شدن اقدامات تروریستی است

تاجیک تصریح کرد: در واقع مناطق شرق سوریه یا همان شرق و غرب فرات از آلوده‌ترین مناطق از لحاظ شعله ور شدن اقدامات تروریستی و ایجاد شورش در این کشور است و مخالفت هم‌پیمانان آمریکا با این اقدام نابه‌هنگام، به دلیل ایجاد نا آرامی‌های جدید در این مناطق است.

تاثیر خروج آمریکا از سوریه بر مذاکرات صلح

وی ادامه داد: اگر این سناریو اتفاق افتد، بر مذاکرات صلح تاثیر می‌گذارد و مذاکرات صلح هم چه از طریق آستانه یا ژنو و دی میستورا انجام شود در هر صورت نیاز به بستر آرام دارد تا نیرو‌های داخل سر میز مذاکره بیایند.

این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه یادآور شد: همان طور که می‌دانید آخرین دور مذاکرات ژنو به نتیجه مطلوبی نرسید یعنی توافقی روی اسامی ۱۵۰ نفری که برای کمیته قانون اساسی باید دور میز نشسته و با هم مذاکره کنند، محقق نشد و این مساله موجب می‌شود تا به نوعی مشکلات‌مان همچنان ادامه پیدا کند، مشکلاتی که ضد فرآیند صلح است و علاوه بر این‌که دولت مرکزی مجددا درگیر این مناطق شرق سوریه شود، این احتمال وجود دارد و چه بسا با اهداف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای همان روند مربوط به تجزیه سوریه دنبال شود.

سفیر پیشین کشورمان در اردن درباره این‌که چقدر این احتمال وجود دارد که اقدام آمریکا برای خروج از سوریه در ائتلاف با ترکیه باشد، زیرا رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرده که کشورش به دنبال موضع اخیر آمریکا، آغاز عملیات نظامی در شرق فرات را تا مدتی به تأخیر می‌اندازد، گفت: البته این احتمال وجود دارد که آن را می‌توان در قالب یک سناریو بدبینانه تعریف کرد. اما باید دانست در کل منطقه به دلیل خروج یک نیرو، ولو هر نیرویی که باشد، توازن قبلی به هم می‌خورد و با توجه به این‌که بعد از مدتی دارای توازنی در منطقه بودیم، هر کدام از نیرو‌ها نقش مخرب یا سازنده خود را داشتند، اما اکنون با خروج آمریکا از سوریه، هر نیرویی سعی می‌کند تا این خلاء را پر کند و با این شرایط نیرو‌ها با هم درگیر خواهند شد، زیرا هر نیرو می‌خواهد بیش‌ترین سهم را چه از نظر قدرت، چه سرزمینی و حوزه نفوذ داشته باشد.

خروج آمریکا از سوریه، توازن را در کل منطقه به‌هم می‌زند

تاجیک تاکید کرد: بنابراین خروج آمریکا تا حدودی توازن را به هم می‌زند و سهم خواهی جدیدی شروع می‌شود و در بین نیرو‌های تاثیر گذار از جمله روسیه، ایران و ترکیه که نیرو‌های تاثیرگذارتری هستند اختلاف چه در فرآیند سیاسی، چه صلح یا نظامی ایجاد می‌شود.

احتمال نقش آفرینی مجدد عربستان وجود دارد

وی اظهار کرد: از سوی دیگر احتمال این‌که نیرو‌های دیگری که از ابتدا درگیر این ماجرا بودند از جمله عربستان بخواهند مجددا دست به نقش آفرینی زنند و معادلات پیچیده‌تر شود، وجود دارد؛ بنابراین کاری که ترامپ از جهت منافع اقتصادی آمریکا انجام داد، طبیعی است که عاقلانه باشد و آمریکا بیش‌تر به دنبال این بوده که تنشی در این مقطع ایجاد کند که احتمالا در فرآیند صلح هم تاثیر بگذارد.

عراق از مهم‌ترین مناطق تاثیرپذیر در پی خروج آمریکا از سوریه است

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل همچنین درباره نگرانی عراق نسبت به خروج آمریکا از سوریه و این‌که در این مورد وزیر خارجه آمریکا با نخست وزیر عراق تماس تلفنی داشته و توضیحاتی را ارائه کرده، گفت: از مهم‌ترین مناطق تاثیرپذیر عراق است، یعنی جا دارد که مسئولین عراقی حساس و دل نگران باشند، چون در شرق فرات هر تحولی اثر بگذارد، در غرب فرات نیز تاثیر منفی دارد و طبیعی است عراقی‌ها به دلیل مشکلات‌شان، مسائل مرزی و ... از این موضوع تاثیر پذیری داشته باشند.