آتش‌سوزی مدرسه زاهدان در سه سکانس
حادثه آتش‌سوزی دبستان دخترانه "اسوه" زاهدان از چند بعد قابل بررسی است و در این ماجرا علاوه بر استفاده از چراغ نفتی غیراستاندارد در مدرسه و داستان محرومیت‌ها، ضعف‌هایی هم در بحث نظارت مشهود است.
خبرگزاری تسنیم: ۱۵ آذر ۹۱ دانش‌آموزان روستای شین آباد در آتش بخاری نفتی مدرسه سوختند، دو دانش‌آموز جان باختند و ۲۶ نفر همچنان درگیر جراحات و تبعات سوختگی‌های شدید هستند.
۶ سال بعد و ۲۷ آذر ۹۷ اینبار دانش‌آموزان دبستانی در زاهدان قربانی چراغ نفتی کلاس درس شدند و ۴ دانش‌آموز کلاس اولی دچار سوختگی شدید شدند که تا این لحظه ۳ نفر جان باختند و یک نفر هم دچار سوختگی شدید است.
بُعد اول: رسیدن گاز به زاهدان فقط وعده‌ای برای مردم
حادثه دبستان غیردولتی "اسوه حسنه" از چند بعد قابل بررسی است. در بعد کلان باید گفت که یکبار دیگر دانش‌آموزان مناطق محروم قربانی نبود امکانات شدند در حالیکه شهر زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان است، اما فقط ۱۰ درصد شهر گاز دارد و این مسئله سرانجام دامن دانش‌آموزان را گرفت و به دلیل نبود گاز در مدرسه دانش‌آموزان دبستان "اسوه" با چراغ نفتی غیراستاندارد گرم می‌شدند. دو سال قبل، طرح گاز رسانی به زاهدان توسط رئیس‌جمهور افتتاح شد، اما با گذشت دو سال از افتتاح طرح همچنان بخش وسیعی از شهر زاهدان گازکشی نشده است و در این شرایط بسیاری از کلاس‌های درس با بخاری‌های نفتی گرم خواهند شد.
بُعد دوم: بخاری نفتی همچنان در ۸۳ هزار کلاس درس
بُعد دوم ماجرا، استفاده از سیستم گرمایشی غیراستاندارد در مدارس کشور است. هم‌اکنون ۸۳ هزار کلاس درس کشور با استفاده از بخاری نفتی گرم می‌شوند که عمدتا در مناطق محروم قرار دارند. تا به امروز وعده‌های مختلفی از سوی مسئولان درباره جمع‌آوری بخاری‌های نفتی مطرح شده است. - علی اصغر فانی وزیر وقت آموزش وپرورش سال ۹۴ گفته بود، امسال ۴۰ هزار کلاس درس با بخاری‌های نفتی خداحافظی کرده و برنامه‌ریزی کردیم که ظرف یکی دو سال آینده سیستم‌های گرمایشی مدارس را به طور کامل استانداردسازی کنیم تا دانش‌آموزان دیگر نگرانی بابت سیستم‌های گرمایشی مدارس نداشته باشند. -
پیش از این پایان سال ۹۶ نقطه پایان استفاده از بخاری‌های نفتی در مدارس وعده شده بود، اما امروز و در سال ۹۷ مسئولان همچنان از گرم شدن ۸۳ هزار کلاس درس با استفاده از بخاری نفتی می‌گویند. مهراله رخشانی مهر رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در این رابطه به تسنیم گفت: ۸۳ هزار بخاری نفتی در مدارس کشور استفاده می‌شود که نسبت به ایمنی آن‌ها نگرانیم. حتی پیش از این قرار بود بخاری‌های تابشی جایگزین بخاری‌های نفتی شود، اما حالا این اتفاق هم نیفتاده است.
موضوع را که واکاوی کنیم بازهم به بحث همیشگی نبود اعتبار می‌رسیم و احتمالا بحث جایگزین نشدن بخاری‌های نفتی با بخاری تابشی هم به نبود اعتبار ربط داده می‌شود. -سید محمد بطحایی وزیر آموزش‌وپرورش هم در اینباره گفته است: وسایل گرمایشی بسیاری از مدارس کشور به دلیل کافی نبودن اعتبارات، غیر استاندارد است و ما مجبوریم از وسایل گرمایشی خطرآفرین استفاده کنیم. ما از مجلس شورای اسلامی انتظار داریم در بودجه سال ۹۸، اعتباراتی را به وزارت آموزش و پرورش اختصاص دهد تا بتوانیم نهضتی برای برچیده شدن وسایل گرمایشی خطرناک شکل بدهیم در غیر این صورت نه تنها تا سال آینده بلکه تا ۷ تا ۸ سال آینده هم امکان حذف این وسایل گرمایشی را نداریم. -
البته این پرسش افکار عمومی همچنان بی‌پاسخ مانده است "تا چه زمانی قرار است استفاده از بخاری نفتی در مدارس با نبود اعتبار توجیه شود. "
بُعد سوم: نظارت بر مدارس غیردولتی در کما
بعد سوم ماجرا نیز مقوله نظارت بر مدارس غیردولتی است. یکسال اخیر شاهد حوادثی در مدارس غیردولتی بودیم که موضوع ضعف نظارت را گوشزد کرد، اما مشخص نیست که چرا مسئولان سازمان مدارس غیردولتی حوادث قبلی را نادیده گرفتند تا امروز باز هم یکبار دیگر به دلیل ضعف نظارت، حادثه‌ای دیگر در مدارس غیردولتی دانش‌آموزان را قربانی کند.
در ماجرای دبستان غیردولتی اسوه زاهدان خطای ضعف نظارت از چند حیطه مشهود است. تغییر فضای مدرسه بدون اطلاع و کسب تاییدیه استاندارد فضا از سوی سازمان نوسازی مدارس و استفاده از چراغ نفتی برای گرم کردن کلاس درس؛ درباره ضعف نظارت‌ها، رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش گفته است" محل مدرسه بدون هماهنگی لازم جابجا شده بود، همچنین باید نظارت‌های ماهانه از محل مدارس انجام شود که حوادث و اتفاقات رخ ندهد، اما این نظارت‌ها نیز انجام نشده بود. به دلیل استفاده از بخاری غیراستاندارد کلاس درس دچار حریق شد و ۴ دانش آموز سوختند. مکانی که مدرسه در آن دایر بود به دلیل افزایش اجاره بها به محل دیگری تغییر یافته بود که باید هماهنگی لازم در این رابطه توسط موسس و مسئول مدرسه غیردولتی انجام می‌شد، اما این هماهنگی نیز صورت نگرفته بود. استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در این مدرسه مورد توجه نبود. "
در شرایطی که مدارس غیردولتی بابت ارائه خدمات خود از خانواده‌ها هزینه می‌گیرند، اما متاسفانه بحث رعایت استاندارد فضا در این مدارس جدی گرفته نمی‌شود و برخی مدارس بدون داشتن استاندارد‌های لازم فعالیت می‌کنند.
طبق اعلام مسوولان آموزش‌وپرورش، دبستان غیردولتی اسوه پس از تغییر فضا از سازمان نوسازی تاییدیه نداشته است و مشخص نیست که چگونه بدون تاییدیه استاندارد به فعالیت خود ادامه داده است و در این ماجرا مقصر کیست؟
بار‌ها نسبت به وضعیت استاندارد نبودن فضای آموزشی مدارس کشور هشدار داده‌ایم مدارسی که یا در بحث فضا یا در بحث سیستم گرمایشی استاندارد لازم را ندارند، اما دانش‌آموزان همچنان زیر سقف‌های لرزان این مدارس درس می‌خوانند و هر بار هم که حادثه‌ای رخ داد، تیمی مامور نظارت و بررسی شد، اما هیچگاه گزارش دقیقی به افکار عمومی جامعه ارائه نشد و در نهایت ماجرا با توجیه نبود اعتبار جمع شد، اما دیگر برای افکار عمومی جامعه قابل پذیرش نیست که مدارس کوچکترین استاندارد‌ها را برای حضور دانش‌آموزان نداشته باشند و دیگر نمی‌توان با توجیه نبود اعتبار با جان دانش‌آموزان بازی کرد. از سوی دیگر در این حادثه ضعف نظارتی آموزش‌وپرورش بر وضعیت مدارس به ویژه مدارس غیردولتی یکبار دیگر مشهود شد و مشخص نیست چه زمانی قرار است تکرار حوادث ضعف نظارت‌ها را گوشزد کند و مسئولان سازمان مدارس غیردولتی هم هر بار بابت این مسائل اظهار تاسف کنند؟