جنگ سرد آمریکا با مثلث ایران، روسیه و چین
نشریه نیوزویک طی گزارشی به شکل‌گیری یک مثلث مقابله با آمریکا بین چین، ایران و روسیه اشاره کرد و نوشت: برخلاف نظر آمریکا چین و روسیه به سرمایه‌گذاری در ایران ادامه می‌دهند.
خبرگزاری فارس: به نقل از نیوزویک، خروج آمریکا از برجام باعث شد تا شرکت‌های بزرگ اروپایی که در آمریکا منافع زیادی داشتند قرارداد‌های خود با ایران را نیمه کاره رها کرده و از این کشور خارج شوند. چرا که این شرکت‌های اروپایی منافع بسیار بیشتری از حضور در بازار آمریکا نسبت به بازار ایران به دست می‌آورند.
البته حضور در پروژه‌های نفتی ایران همواره برای شرکت‌های نفتی اروپایی و آمریکایی از جذابیت بالایی برخوردار بوده‌اند. اما تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران این شرکت‌ها را از دور حضور در پروژه‌های نفتی و گازی این کشور آسیایی حذف کرده است.
چینی‌ها خروج اروپایی‌ها از بازار ایران را هدیه‌ای از سوی غرب می‌دانند.
یک مشاور شرکت توتال که خواست نامش فاش نشود نیز می‌گوید: این مسئله یک زخم عفونت کرده توسط خود غرب است.
در واقع سیاست آمریکا در قبال ایران روشن است: افزایش فشار اقتصادی بر نظام ایران برای بازگرداندن آن‌ها به میز مذاکره و توافقی بهتر.
* جنگ سرد آمریکا با مثلث ایران، روسیه و چین
با بدتر شدن روابط سیاسی آمریکا با پکن، تهران و مسکو این سه کشور با هم دست به یکی شده‌اند تا با تحریم‌های آمریکا که به اعتقاد همه برای تغییر نظام ایران است مقابله کنند.
بهبود روابط اقتصادی بین ایران، روسیه و چین یکی از روشن‌ترین نشانه‌هایی است که ثابت می‌کند آمریکا در عمل با این سه کشور وارد جنگ سرد شده است.
مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در سخنان اخیر خود در بروکسل بر این مدعا تا حدودی صحه گذاشت.
وی در سخنان خود گفت:هدف سیاست خارجی دولت آمریکا ساختن یک ساختار نئولیبرال جدید است که شامل خروج و مذاکره مجدد درباره توافقات و قرارداد‌های بین‌المللی است که منافع آمریکا و متحدان این کشور را تامین نمی‌کند.
مشاوران ترامپ می‌گویند توافق هسته‌ای با ایران در قالب این دیدگاه اولویت نخست را داشت.
* تفاوت‌های جنگ سرد اول و دوم
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که جنگ سرد دوم نسبت به جنگ سرد آمریکا و شوروی بسیار متفاوت خواهد بود.
برخلاف جنگ سرد اول که بین آمریکا و شوروی شکل گرفت و ضعف اقتصادی شوروی به فروپاشی آن منجر شد، چین دومین اقتصاد بزرگ جهان پس از آمریکاست و این کشور در حوزه‌های مختلف از فناوری گرفته تا صنعت و نفت و گاز حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته و در سطوح بالای بین‌المللی است.
در شرایط کنونی شما می‌توانید محصولات چینی را به وفور در بازار ایران پیدا کنید.
برای شرکت‌های چینی که در ایران فعالیت می‌کنند تحریم‌های ثانویه بی‌معناست چرا که آن‌ها فعالیتی در آمریکا ندارند.
روسیه هم در مسیر افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم در ایران است و در راستای آن برنامه سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلاری در صنعت نفت و گاز ایران را دنبال کرده و از سوی دیگر به دنبال کمک به تهران برای ارتقاء زیرساخت‌های این کشور به خصوص در حوزه نیرو است.
ایگور دلانو کارشناس گروه فرانسه- روسیه که یک مؤسسه مطالعاتی در مسکو است، می‌گوید: شرکت‌های روس هم چیزی برای از دست دادن ندارند.
از طرف دیگر ایران طی دور قبلی تحریم‌ها تجربه کافی برای مقابله و دور زدن آن‌ها را به دست آورده است.
* فروش نفت در بورس راهکار مقابله با تحریم‌های آمریکا را به جهان نشان داد
در ماه نوامبر و با گذشت کمتر از دو هفته از آغاز اعمال تحریم آمریکا علیه این کشور دو محموله با حجم بیش از ۷۰۰ هزار بشکه در بورس انرژی تهران به فروش رسید.
این بورس شرایطی فراهم کرده است که خریداران نفت ایران می‌توانند در قالب آن گمنام بمانند.
سعید قاسمی‌نژاد مشاور بنیاد دفاع از دموکراسی در آمریکا که از قضا یکی از اهداف این بنیاد اعمال هر چه سخت‌تر تحریم‌ها علیه ایران است، می‌گوید: فروش نفت در بورس انرژی یک پیروزی برای ایران بود و به جهان راه دور زدن تحریم‌های آمریکا را نشان داد.
از طرف دیگر خود دولت ترامپ نیز یکی از دلایلی است که می‌تواند به کاهش اثرگذاری تحریم‌ها منجر شود.
نیوزویک معتقد است: عقب‌نشینی دولت آمریکا و ارائه معافیت از تحریم‌ها به کشور‌های مشتری نفت ایران که پس از بحث‌های داخلی طولانی و شدید در داخل دولت آمریکا نهایی شد یکی دیگر از دلایل کم اثر شدن تحریم‌هاست.
ترکیه، ژاپن، کره جنوبی، هند همگی مشتریان بزرگ نفت ایران بودند.
پس از یک کشمکش دیگر دولت ترامپ به چین هم معافیت داد و امیدوار بود از این طریق بتواند چینی‌ها را به بستن یک قرارداد تجاری جدید نرم کنند.
حامیان تحریم ایران در دولت ترامپ که از سوی پمپئو و جان بولتون مشاور امنیت ملی این کشور رهبری می‌شوند، نگران آن هستند که معافیت ارائه شده به برخی بانک‌های ایرانی برای انجام مبادلات بین‌المللی به تضعیف بیشتر تحریم‌ها منجر شود.
این بانک‌ها برای انجام مبادلات مرتبط با امور حقوق بشر معاف شده‌اند، اما نیوزویک می‌گوید ایران همواره از چنین معافیت‌هایی برای نقض گسترده و دور زدن تحریم‌ها استفاده کرده است.
* اثر تحریم‌ها به اندازه خواست آمریکا نبود
تحلیلگر نیوزویک می‌نویسد: می‌توان مطمئن بود که تحریم‌ها اثراتی داشته‌اند. چرا که ذخایر ارز خارجی ایران رو به کاهش است و دسترسی این کشور به ارز خارجی محدود شده است.
قاسم‌نژاد معتقد است:، اما در عین حال ارزش ریال ایران در برابر دلار افزایش قابل توجهی داشته و بورس این کشور رشد کرده است.
برخلاف خواسته آمریکا تلاش‌های در راستای اعمال فشار بر ایران به اندازه‌ای که بتوانند در این کشور تغییر رفتار ایجاد کنند، کافی نبود.
این چیزی است که حامیان تحریم ایران در آمریکا نیز در محافل خصوصی خود نسبت به آن اتفاق نظر دارند.
آن‌ها می‌خواهند فشار علیه ایران بیشتر شده و دامنه تحریم‌ها گسترده‌تر شود و تحریم‌های کنونی نیز با قدرت بیشتری اعمال شود.
جان بولتون در ماه نوامبر گفته بود که معافیت‌های تحریمی برای خرید نفت ایران موقتی است و این کشور انتظار دارد کشور‌هایی نظیر کره جنوبی و ژاپن که متحدین آمریکا محسوب می‌شوند به دنبال خرید نفت از دیگر منابع بروند.
مدیر یک شرکت بازرگانی ژاپنی می‌گوید: گفتن این حرف بسیار راحت‌تر از عمل کردن به آن است چرا که قرارداد‌ها در این زمینه بسته شده و معلوم نیست ژاپن چگونه می‌تواند از دیگر منابع نفت مورد نیاز خود را تامین کند.
از طرف دیگر روسیه و عربستان توافق کردند که عرضه نفت به بازار جهانی را کاهش دهند و این یعنی قیمت نفت در بازار‌های جهانی افزایش خواهد یافت.
در عین حال دیپلمات‌های آمریکایی، اروپایی و آسیایی نیز انتظار دارند علیرغم همه تلاش‌ها و گفته‌های مقامات آمریکایی چین و روسیه به سرمایه‌گذاری در ایران ادامه دهند.
از دیگر کشور‌هایی که پس از اعمال تحریم‌ها معافیت دریافت کردند می‌توان به عراق، هند، کره جنوبی، ژاپن، چین، ترکیه، تایوان، ایتالیا و یونان اشاره کرد.