چرا مهناز افشار مسؤولیت حرفش را نمی‌پذیرد؟
در برخی کشور‌ها به علت وجود نهاد‌های مدنی قدرتمند، مولفه «محکمه‌عمومی» و به تبع آن بازخواست افراد، عنصر مسئولیت‌پذیری و تعهد را قوام می‌بخشند.
مشرق: در روز‌های گذشته سخنان یک سلبریتی در فضای مجازی واکنش بسیاری را برانگیخت. مهناز افشار که این بار با تبلیغ یک آمپول برای پیشگیری از اعتیاد در یک ویدئو ظاهر شد، سخنانی را بر زبان آورد که بار دیگر حاشیه ساز شده و واکنش‌های منفی بسیاری را به‌همراه داشته است.
این بازیگر در کلیپی درباره آمپولی به نام نالوکسان حرف می‌زند که می‌تواند از سوء‌مصرف موادمخدر جلوگیری کند. آمپولی که مردم می‌توانند بدون نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنند. بلافاصله پس از این ماجرا، بسیاری از کاربران توییتر به این ویدیو واکنش نشان دادند و از خانم افشار خواستند که در این حوزه دخالت نکند
هر چند مهناز افشار در توییتی تلاش کرد پای خود را از این ماجرا بیرون بکشد و با اصطلاح پزشک هم پزشک‌های قدیم سعی کرد کمی از فشار‌ها بکاهد با این حال دامنه واکنش‌های مجازی آن‌قدر بالا گرفت که روز گذشته وزارت بهداشت به تزریق این آمپول واکنش نشان داد و اعلام کرد استفاده این داروبدون تجویز پزشک خطرناک است و بهتر است سلبریتی‌ها دارو و درمان را به اهلش واگذار کنند.
در همین رابطه سخنگوی سازمان غذا و دارو در گفتگو با ایسنا در واکنش به اظهارنظر مهناز افشار مبنی بر مصرف داروی نالوکسان برای جلوگیری از مرگ ناشی از سوء‌مصرف مواد، گفت: سراسر این اظهارات اشتباه است و داروی نالوکسان دارویی است که حتما باید با تجویز پزشک تهیه شود. سخنگوی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه کاملا این اظهارات را تکذیب می‌کنیم، گفت: این اظهارات اشتباه است و دخالت در امر درمان محسوب می‌شود. این خانم بازیگر هیچ تخصصی در این زمینه ندارد و سراسر اظهارات‌شان اشتباه است که می‌تواند منجر به سرگردانی و عوارض ناگوار برای مردم شود.
در همین رابطه روزنامه «همدلی» در گفت: وگو با یک جامعه شناس؛ و یک دارو ساز نظرات آن‌ها را درباره تبعات اجتماعی چنین اظهارنظر‌هایی جویا شد.
من به عنوان یک پزشک هیچ وقت جرات نمی‌کنم این آمپول را بدون انجام آزمایش تجویز کنم
یک داروساز از بعد پزشکی مسئله را مورد بررسی قرار داد و اظهار داشت: پزشکان برای تجویز درست یک دارو برای بیمار، باید ابتدا تشخیص درستی از بیماری او به دست آورند. این یک اصل ساده، اما اساسی کار ماست. تشخیص اینکه به فرض شخص اوردوز کرده یا دچار حالتی شبیه اوردوز شده است. در مورد تجویز همین آمپول نالوکسان خیلی مهم است که تشخیص‌مان درباره نوع ماده مصرفی توسط شخص درست باشد. تشخیص اینکه او مخدر مصرف کرده، آمفتامین زده یا مثلا قرص روانگردان استفاده کرده است. پس از طرق بالینی و آزمایشگاهی اول تلاش می‌کنیم نوع مسمومیت را تشخیص دهیم.
وحید نقدی ادامه می‌دهد: چرا باید تشخیص پزشک دقیق باشد، چون این آمپول بیشتر برای مخدر‌ها تجویز می‌شود. از سویی ما در جامعه باور‌های غلطی درباره برخی بیماری‌ها داریم. برای مثال بسیاری مردم فکر می‌کنند کسی که دیابت دارد و از حال رفته به علت بالا رفتن قند خون باشد در صورتی‌که برعکسش شاید رخ داده و دلیل این از حال رفتن افت قند خونشان باشد. خب اگر در چنین شرایطی تشخیص درست صورت نگیرد وبه طرف انسولین بزنند بسیار خطرناک است. این مثال را گفتم تا اهمیت تشخیص را برای تان بازگو کرده باشم. این داروساز ادامه می‌دهد: یا مثلا استفاده بی‌رویه همین نالوکسان می‌تواند منجر به ایست قلبی شود. از سویی تشخیص دوزبندی دارو برای بیماران مبتلا به اعتیاد از سوی پزشک بسیار مهم است. اینکه دوز مصرفی این شخصی که مثلا اوردوز کرده چقدر بوده است؟ در دنیا هیچ آمپولی بدون تجویز پزشک مصرف نمی‌شود.
همچنین این دارو، دارویی است که معمولا در اورژانس و اتاق عمل با تجویز پزشک و تحت یک شرایط خاص استفاده می‌شود.
این دارو ساز با بیان اینکه این‌ها را گفتم که اهمیت موضوع را دریابید، افزود: من خودم که داروساز هستم هیچ وقت جرات اینکه بخواهم آمپولی مانند نالوکسان را برای کسی تجویز کنم را به خود نمی‌دهم چرا که مسئله بسیار حساس و خطرناک و پای جان آدمی وسط است.
ترس از عدم بازخواست عمومی سلبریتی‌ها را بی مسئولیت بار آورده است
امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس درباره چنین تبلیغی از سوی یک سلبریتی اظهار داشت: گفته‌های این بازیگر نشان و المانی است از یک پدیده حاد اجتماعی که باید به صورت جد این پدیده مورد بررسی جامعه شناسان قرار گیرد. در سال‌های اخیر شاهد اتفاقی منحصر به فرد در فضای سیاسی و اجتماعی کشور بوده‌ایم به نحوی که افراد مشهور اعم از وزرشکاران، هنر‍پیشگان و. در امور غیرتخصصی دخالت می‌کنند و برای مردم نسخه می‌پیچند. واقعیت این است که تجربه زیست و نهاد آموزش جامعه به ما یاد نداده در اموری که نسبت به آن بی‌اطلاعیم اظهار فضل نکنیم و این پدیده نابه‌هنجار متاسفانه در بطن جامعه ما ریشه دوانده است. این می‌شود که به اصطلاح قصاب توهم می‌زند که لباس پزشکی بر تن دارد و کشتی‌گیر‌ها فکر می‌کنند می‌توانند نماینده مجلس شوند و مشکلات شهری را فتیله پیچ کنند. حالا یک بازیگری که نه معنی اوردوز را می‌داند و نه در علم پزشکی سرشته دارد به راحتی می‌آید و راجع به چنین مسئله حیاتی که با جان انسان‌ها سرو کار دارد، اظهار نظر می‌کند.
قرایی‌مقدم با بیان اینکه اظهارات و اقداماتی از این دست احتمالا نشانه‌هایی از یک پدیده نابه‌هنجار اجتماعی است، ادامه داد: آنچه توجه به اظهارنظر سلبریتی‌ها در مورد مسائل مختلف از جمله محیط زیست و درمان را واجد اهمیت می‌کند، نه هیاهویی زرد و جنجال‌سازی و حاشیه سازی‌های مختص فضای مجازی که ضرورت بررسی و آسیب شناسی وجود پدیده‌ای عمومی و ریشه دوانده در بطن اجتماع است؛ پدیده‌ای که گسترده است و ابعاد مختلفی دارد.
این جامعه شناس گفت: بگذارید مسئله را باز کنم. در انتخابات‌ها شاهدیم که کاندیدا‌های مختلف برای کسب رای بیشتر دست به دامن سلبریتی‌ها می‌شوند. در این اینجا مکانیزیمی تحت عنوان «تلقین وجه» (اصطلاحی در روانشناسی اجتماعی) به شکلی ناخودآگاه انجام می‌پذیرد. در اینجا باید توجه داشته باشیم که تلقین با تقلید متفاوت است. تلقین عملی نیندیشده شده و ناآگاهانه است. در حالی که در ساختار تقلید آگاهی وجود دارد. پس در تلقین ما با القا و آگاهی کاذب مواجه‌ایم. حالا همه این مولفه‌ها را در یک گستره اجتماعی باید مورد بررسی قرار داد؛ به عبارت دیگر باید سوال را این گونه مطرح کرد؛ دامنه القای آگاهی کاذب از زبان یک سلبریتی مشهور و احتمالا محبوب در جامعه چه میزان است و تبعات این تلقین عمومی تا چه حد می‌تواند گسترده باشد.
از این جامعه‌شناس می‌پرسم چرا سلبریتی‌که پیش‌تر در حوزه‌های دیگر مثل محیط زیست نیز اظهارنظر می‌کرد، حالا به خود اجازه می‌دهد در حوزه‌ای حساس مثل درمان و پزشکی ورود کند، پاسخ می‌دهد: دلیل چنین اظهار نظر‌های بی محابایی این است که طرف می‌داند هر تبلیغی در هر زمینه‌ای انجام دهد در نهایت بازخواست نمی‌شود این در حالی است که در جوامع غربی اگر شما ادعایی کنید در زمان مناسب مورد بازخواست عمومی قرار خواهید گرفت و افکار عمومی شما را به محکمه خواهد کشاند.
در واقع در همه جای دنیا این بهره‌برداری نادرست از وجه سلبریتی‌ها انجام می‌شود به دلایل مختلفی، چون کسب قدرت و سود بیشتر! با این حال در برخی کشور‌ها به علت وجود نهاد‌های مدنی قدرتمند، مولفه «محکمه‌عمومی» و به تبع آن بازخواست افراد، عنصر مسئولیت‌پذیری و تعهد را قوام می‌بخشند و در برخی دیگر از کشور‌ها به علت نبود این مولفه وضعیت تا حدود زیادی متفاوت است. در چنین جامعه‌ای همه خود را پزشک، سیاستمدار، خلبان و ... می‌دانند و همه می‌توانند در هر حوزه‌ای ایده‌پردازی کنند. از سویی شاهدیم که برخی افراد مشهور همین جامعه همزمان که خود را فعال حقوق حیوانات، فعال اجتماعی و حقوق زنان و محیط زیست می‌دانند، تاکید می‌کنند «درست است که سیاسی نیستند، اما مشکلات طبقات محروم را درک می‌کنند و در تلویزیون اشعار مولانا را تحلیل می‌کنند.» به عبارتی بهتر آن‌ها فعال حقوق زنان هستند بی‌آنکه چیزی از جنبش زنان خوانده باشند، در چنین شرایطی آن‌ها پروپاگاندای پخش آگاهی کاذب می‌شوند.
قرایی مقدم با بیان اینکه تبلیغ این بازیگر سینما دو بعد شخصی و عمومی دارد بیان داشت در بعد شخصی می‌توان آن را بی تعهدی و بی مسئولیتی نامید و در بعد اجتماعی می‌توان آن را تحت پدیده‌ای نابه‌هنجار و نهادینه شده در بطن اجتماع ایرانی مورد بررسی کنکاش قرار داد. این جامعه شناس گفت: وگوی خود را با این سوال خاتمه داد اینکه چرا جامعه ما بازخواست نمی‌کند؟ چرا از خانم افشار نمی‌خواهد مسئولیت حرفش را بر عهده بگیرد؟