فراموشی مرگ دو بی خانمان در کنار در بسته گرمخانه
یک کارشناس آسیب‌های اجتماعی، گفت: مرگ دو کارتن خواب در تهران بر اثر سرما و اهمال حوزه مربوطه بوده و جای تاسف دارد که در پی این اتفاق نه کسی مسئولیت پذیرفت، نه کسی عذرخواهی کرد.
خبرگزاری مهر: نیمه آبان امسال دو بی خانمان در کنار یکی از سامانسرا‌های درحال بازسازی فوت کردند. هرچند مسئولان شهری اعلام کردند مرگ این دو تن به خاطر سرما نبوده است بلکه بر اثر مصرف بیش از حد متادون و حشیش فوت شده اند، اما بررسی نشان داد این ادعا درست نیست. این اتفاق هیچ بازتابی در شورای شهر تهران نداشت و هیچ کدام از اعضای شورا نسبت به این اتفاق در صحن توضیحی از شهرداری نخواستند. بعد از دو هفته نیز مرگ این دو بی خانمان فراموش شد بی آن که کسی از مسئولان شهری توضیحی در این رابطه بدهد.
حسین مهاجر کاشناس آسیب‌های اجتماعی، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: هر ساله با فرا رسیدن فصول سرد سال تمامی امکانات و ظرفیت‌های موجود برای در امان ماندن کارتن خواب‌ها در سطح شهر بسیج می‌شود که افزایش تعداد گشت‌های جمع آوری کارتن خواب ها، افزایش تعداد نیرو‌ها و فعالیت مضاعف آن ها، افزایش ظرفیت پذیرش گرم خانه‌های دایمی و راه اندازی گرم خانه‌های فصلی مناطق از آن جمله است.
وی در تبیین جایگاه و نقش شهرداری تهران در احداث گرم خانه‌ها و جمع آوری کارتن خواب‌ها گفت:: طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری ها، شهرداری موظف به راه اندازی نوان خانه‌ها (گرم خانه‌ها یا همان مددسرا‌های فعلی است) همچنین طبق مصوبه شورای عالی اداری شهرداری تهران در خصوص شناسایی و جمع آوری آسیب دیدگان اجتماعی و از آن جمله کارتن خواب ها، متکدیان، در راه ماندگان، معتادین خیابانی و ... نیز مسئول بوده و اینکه مسئولی در هر سطحی دانسته یا ندانسته بعضا از مسئولیت در این دو بخش شانه خالی می‌کند غیر قابل قبول است و ابهام و یا نقص قانونی در این بخش وجود ندارد هرچند نیاز به بازنگری و به روز شدن قوانین احساس می‌شود.
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی با بیان این موضوع که چرا شهرداری تهران با دارا بودن بودجه‌ای بیش از ۸۰ میلیارد تومان نتوانسته است گرمخانه‌های خود را در ابتدای فصل سرما مهیا کند و مدعی العموم و دستگاه‌های نظارتی باید در این خصوص ورود کنند گفت: در بهمن ماه سال گذشته طی اعلام نظر مدیر عامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری، تعداد کارتن خواب‌های شهر تهران بین ۳ تا ۳ هزار و ششصد نفر اعلام شد، جای سوال دارد با این تعداد کارتن خواب و بودجه چند ده میلیاردی چرا باید شاهد مرگ کار تن خواب‌ها بود؟
وی در پاسخ به اعلام روابط عمومی منطقه‌ای در شهرداری تهران مبنی بر اینکه دو کارتن خواب، معتاد و بنا به اعلام اورژانس پزشکی حاضر در محل به علت مصرف بیش از حد متادون و حشیش و نه به دلیل سرما زدگی جان داده اند و نیز در ادعای دیگر اعلام داشته اند این دو جسد ساعاتی قبل از یافته شده فوت کرده اند گفت: اینکه روابط عمومی منطقه‌ای در واکنش به مرگ کارتن خواب‌ها اینگونه فرافکنی کند جایز نیست. در واقع اورژانس حاضر در محل امکان تشخیص علت مرگ و یا ساعت مرگ متوفی را ندارد. جای سوال دارد با کدام آزمایش و یا تست در محل توانسته اند نوع مصرف اجساد را تشخیص دهند؟ آیا کالبد شکافی در محل و در گوشه خیابان انجام شده است که علت مرگ و ساعت مرگ را تشخیص داده اند؟ بهتر است بجای فرافکنی و تشویش اذهان عمومی تمهیدات لازم برای جلوگیری از این اتفاقات صورت پذیرد.
مهاجر با اشاره به اعلام نظر ریاست تالار تشریح پزشکی قانونی استان تهران مبنی بر مرگ دو کارتن خواب به دلیل گازگرفتگی و مسمومیت ناشی از استنشاق گاز مونوکسید کربن گفت:: مرگ این دو کارتن خواب بر خلاف ادعا‌های اعلام شده بر اثر سوء مصرف مواد مخدر نبوده و در واقع می‌توان گفت: کارتن خواب‌های مورد نظر بر اثر شدت سرما و با توجه به بسته بودن گرم خانه منطقه ۲۱ و عدم مراجعه گشت‌های جمع آوری کارتن خواب‌ها و در دسترس نبودن سایر گرم خانه ها، لاجرم نسبت به روشن کردن آتش در داخل پارک و انتقال زغال نیمه گداخته به داخل چادر برای در امان ماندن از سرما زدگی اقدام کرده اند که بدلیل استنشاق گاز ناشی از سوخت زغال جان خود را از دست داده اند، در واقع باید گفت:: مرگ این دو کارتن خواب دقیقا بر اثر سرما و اهمال حوزه مربوطه بوده است و جای تاسف دارد که در پی این اتفاق نه کسی مسئولیت پذیرفت، نه کسی عذرخواهی کرد، نه کسی توبیخ و نه کسی از کار برکنار شد.
مهاجر همچنین با اشاره به کهولت سن یکی از کارتن خواب‌های فوت شده که پزشکی قانونی سن ایشان را حدود ۷۰ سال اعلام کرده است، گفت:: قطعا این فرد با توجه به کهولت سن، منطبق بر پروتکل‌ها و شیوه نامه‌های اجرایی موجود می‌بایست به مراکز نگهداری سالمندان بهزیستی تحویل داده می‌شد تا سال‌های پایانی عمر را به گونه‌ای دیگر و رعایت حداقل کرامات انسانی سپری کند که متاسفانه در این بخش هم با اهمال سیستم اجرایی آسیب‌های اجتماعی شهرداری تهران مواجه هستیم و خدمات مددکاری در داخل گرم خانه‌ها ضعیف و اثر بخشی لازم را ندارد.
وی در ادامه توجیه مسئولین در خصوص تعطیل بودن گرم خانه به دلیل بازسازی و تعمیرات در آغاز فصل سرما را عذر بدتر از گناه دانست و ادامه داد می‌بایست برای فعال بودن گرم خانه‌ها از ماه‌ها پیش تمهیدات لازم اندیشیده می‌شد، در صورت عدم امکان دایر کردن گرم خانه‌ای می‌بایست گرم خانه جایگزین مهیا و به اطلاع جامعه هدف می‌رسید. همچنین با توجه به موقعیت جغرافیایی گرم خانه تعطیل شده و آسیب خیز بودن آن محدوده می‌بایست گشت ویژه‌ای در محل حاضر تا نسبت به انتقال کارتن خواب‌ها به گرم خانه دیگر اقدام می‌شد که در این صورت شاهد مرگ این دو کارتن خواب نبودیم.
مهاجر با اشاره به اینکه در کشور ما بر اثر سیل و زلزله و آتش سوزی و امثال آن مسئولین به بهانه غافلگیری، نقص عملکردی خود را توجیه می‌کنند، گفت: اکنون و پس از گذشت ۱۵ سال از راه اندازی گشت‌های جمع آوری کارتن خواب‌ها و فعالیت گرم خانه‌ها دیگر تعلل و در خود ماندگی، کوشش و خطا و غافلگیری قابل قبول نیست و برنامه‌ها تعریف شده و تجهیزات و امکانات مهیا است و امیدوارم دست اندرکاران در این بخش با کوشش مضاعف و جدیت و ممارست بیشتر عمل کنند که حاصل تعلل در حوزه آسیب‌های اجتماعی اثرات جبران ناپذیر همچون مرگ کارتن خواب‌ها را به همراه خواهد داشت.
این کارشناس آسیب‌های اجتماعی در پاسخ به اینکه چند گرم خانه در حال حاضر در شهر تهران فعال است، افزود: اطلاع دقیقی از تعداد گرم خانه‌های فعال نیست و انتظار می‌رود اطلاع رسانی‌های لازم در این خصوص انجام شود. متاسفانه شهرداری تهران تاکنون از ظرفیت‌های اطلاع رسانی و آگاه سازی با محوریت آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران به درستی و متناسب با سطح نیاز جامعه استفاده ننموده. اما مشخصا گرم خانه‌ها جدا از تعداد و ظرفیت پذیرش کماکان شرایط مناسب برای جلب نظر کارتن خواب‌ها را ندارند و اگر این شرایط مهیا شود، قطعا کارتن خواب‌ها شب خوابی در این گرم خانه‌ها را به حضور در زیر عرشه پل ها، حاشیه اتوبان ها، پارک‌ها و ... ترجیح خواهند داد. متاسفانه در سال‌های گذشته دو گرم خانه بزگ فتح و بهمن با ظرفیت پذیرش نزدیک به ۱۰۰۰ نفر با بی تدبیری و بدون مهیا شدن گرم خانه جایگزین تعطیل شدند و با تصمیمی اشتباه تعدادی از خانه‌های مخروبه و نیمه مخروبه در بافت‌های مسکونی متراکم و بدون در نظر داشتن ضروریات لازم با ظرفیت‌های زیر ۱۰۰ نفر تبدیل به گرم خانه شدند.
مهاجر در پایان، گفت: جاذبه‌های گرم خانه‌ها می‌بایست از دافعه‌های آن بیشتر باشد تا کارتن خواب‌ها با میل و اشتیاق به گرم خانه‌ها مراجعه کنند، حضور پزشک و انجام خدمات درمانی اولیه، روان شناس و خدمات مشاوره ای، مددکاران و خدمات ویژه مددکاری، امکان استحمام و انجام امور بهداشتی و نظافت فردی، فعالیت‌های فرهنگی و در مجموع فراهم نمودن شرایط بازگشت کارتن خواب‌ها به جامعه از جمله جاذبه‌های گرم خانه‌ها است که متاسفانه در حال حاضر تنها بخشی از این خدمات در یک و یا دو گرم خانه مهیاست و تعداد زیادی از گرم خان‌ها فاقد این خدمات اولیه هستند و مدیریت اجرایی در بخش آسیب‌های اجتماعی نتوانسته است انتظارات در این بخش را برآورده کند.