پوشش بیمه‌ای دارو‌های شیمی درمانی محل اختلاف مجلس و دولت

خبرگزاری فارس: خبرخارج شدن دارو‌های شیمی درمانی از پوشش بیمه‌ای طی چند روز گذشته با انتقاد‌های فراوانی از سوی پزشکان، بیماران و حتی برخی از مسئولان کشور همراه شده و دل‌نگرانی‌های فراوانی را در بین دغدغه‌مندان حوزه سلامت ایجاد کرده است. این موضوع هرچند از جانب وزارت بهداشت مسئله‌ای منطقی و اصولی اعلام شده، ولی برخی از مسئولان آن را امری خطرناک و بازی با جان بیماران می‌دانند و برخی معتقدند وزارت بهداشت به تنگنا افتاده و برای کنترل هزینه‌ها دست به چنین اقداماتِ ایذایی زده است.

احمد عامری عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ارتباط با خبر خروج دارو‌های شیمی‌درمانی خارجی از پوشش بیمه‌ای، اظهار داشت: دارو‌های شیمی‌درمانی خارجی که معتبر بوده و تأییدیه بین‌المللی دارند خروج آن‌ها از چرخه رقابتی در کشور نتایج خوبی ندارد و ما همیشه تجربه بدون رقیب بودن را باید در نظر بگیریم چرا که این مسئله افت کیفیت را به همراه خواهد داشت، ولی در مورد سایر برند‌های خارجی که تأییدیه لازم را ندارند باید توجه کرد که کیفیت آن‌ها حتی از بسیاری از دارو‌های ایرانی پایین‌تر است. هر چند که باید تسهیلاتی برای استفاده از دارو‌های داخلی در کشور در نظر گرفت، ولی حذف همه رقبا در حوزه دارو امر خوبی نیست و نتایج منفی به همراه دارد.

وی در مورد اینکه دارو‌های شیمی‌درمانی تولید داخل چقدر کیفیت لازم را دارند، گفت: کیفیت از دو حوزه مسئله عوارض کمتر و اثربخشی بیشتر باید مدنظر قرار گیرد که عوارض به دو صورت حاد و مزمن است و عوارض مزمن اصولاً بعد از ۶ ماه از مصر دارو خودشان را بروز می‌دهند و از آنجایی که بیماران مبتلا به سرطان به ویژه در مرحله پیشرفته با عوارض خود بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند عوارض دارو‌هایی به صورت مزمن ممکن است چندان به چشم نیاید بنابر این از لحاظ عوارض مزمن نمی‌توان سریع نتیجه دارو‌های تولید داخل را در حوزه شیمی‌درمانی بیان کرد.

این کلینیکال آنکولوژیست در مورد اثربخشی دارو‌های سرطان نیز گفت: باید طول عمر بیماران را در این زمینه سنجید که مطالعات و پیگیری منظم بیماران را می‌طلبد که برخی از دوستان به برخی از مطالعات در این زمینه استناد کرده که البته من و اعضای هیأت علمی دانشگاه مطالعات خوبی در وسعت لازم در این زمینه ندیده‌ایم و خود وزارت بهداشت می‌گوید مطالعات مناسب بوده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: در مورد دارو‌های شیمی‌درمانی ما مسئولیتی در مورد عوارض یا اثربخشی نداریم و تنها آن را نسخه می‌کنیم و باید توجه داشت که وزارت بهداشت باید پاسخگوی این مسئله باشد. البته دارو‌های شیمی‌درمانی ایرانی اگر جایگزینی برای نوع خارجی باشد موردی ندارد، ولی باید اعتماد متخصصین این کار از نظر علمی مدنظر باشد.

مطابق قانون عمل می‌کنیم

ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت روز گذشته در نشست خبری در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد خروج دارو‌های شیمی درمانی از شمول بیمه، گفت: به طور شفاف می‌گویم وزارت بهداشت مطابق قانون عمل می‌کند. طبق قانون و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و مصوبات مجلس، داروی تولید داخلی که کیفیتش مورد تایید است، زمانی که وارد بازار می‌شود، واردات دارو‌های مشابه خارجی آن باید به حداقل و صفر برسد. بیمه‌ها هم وقتی که داروی داخلی مورد تایید مراجع علمی وجود دارد، آن را تحت پوشش قرار می‌دهند. متاسفانه در برخی از موارد برخی از مردم تصور اشتباهی دارند و فکر می‌کنند داروی خارجی بهتر از داروی داخلی است. این در حالی است که برخی دارو‌های خارجی حتی اگر مهر اروپایی هم خورده باشند، ساخت کشور‌های درجه دوم و سوم است که به دلیل برخی از ملاحظات نمی‌توانیم اسم آن‌ها را بیاوریم، اما سطحشان اصلا با کشور ما قابل مقایسه نیست.

وی گفت:، اما به مردم اطمینان می‌دهیم که ما هم برای خود و خانواده‌هایمان از داروی داخلی استفاده می‌کنیم، زیرا به کیفیت دارو و دانش دانشمندان‌مان اعتماد داریم و کیفیت آن‌ها در آزمایشگاه‌ها تایید می‌شود.

نباید پزشک را در تجویز دارو تحت فشار قرار داد

اما رسول خضری، نماینده مجلس درباره حذف دارو‌های شیمی درمانی از دفترچه بیمه، گفت: دارو‌های شیمی درمانی خارجی کیفیت بالاتری نسبت به دارو‌های شیمیایی ایرانی دارند بنابراین پرواضح است که نباید دارو‌های شیمی درمانی خارجی از دفترچه بیمه حذف شوند، زیرا سلامت بیماران از هر مسئله‌ای واجب‌تر است.

نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: به شدت با حذف دارو‌های شیمی درمانی خارجی از دفترچه بیمه مخالف هستم، زیرا باید پزشک تصمیم گیری کند، کدام دارو برای سلامت بیمار مناسب‌تر است، بنابراین زمانی که پزشک اعتقاد دارد، دارو‌های شیمی درمانی خارجی برتر از ایرانی است، نباید پزشک را در تجویز دارو تحت فشار قرار داد.

خضری با بیان اینکه دارو‌های شیمی درمانی ایرانی پاسخگوی مناسبی برای درمان بیماران سرطانی تلقی نمی‌شود به خانه ملت گفت: مصرف تولید داخلی باید به شرطی در اولویت قرار بگیرد که در حوزه درمان داروی تولید داخل برای بیماران سرطانی از دارو‌های خارجی با کیفیت‌تر باشد، زیرا حوزه درمان بطور مستقیم با سلامت فرد در ارتباط است.

بعید می‌دانم نمایندگان از قانون خبر نداشته باشند

اما در پاسخ به انتقادات رسول خضری، نماینده مجلس، کیانوش جهانپور اظهارداشت: اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری نظام دارویی ما را نظام دارویی ژنریک تعریف کرده است.

وی با اشاره به بند د. ماده ۷۴ قانون برنامه ششم توسعه، تاکید کرد: وزارت بهداشت موظف است در حمایت از تولید و عرضه و تجویز دارو‌های فاقد نام تجاری (ژنریک)، حمایت بیمه‌ای را فقط به دارو‌های فاقد نام تجاری (ژنریک) اختصاص دهد.

سخنگوی وزارت بهداشت، ادامه داد: به رغم همه تسهیلاتی که در این حوزه برای بیماران خاص و صعب العلاج فراهم شده، انتظار می‌رود دوستان ما در مجلس شورای اسلامی به این موارد عنایت بیشتری داشته باشند، قانون برنامه ششم مصوبه صریح مجلس است و بعید است نمایندگان از آن اطلاع نداشته باشند.

این صحبت‌ها در حالی است که قاضی‌زاده وزیر بهداشت در ابتدای سال تولید ملی گفت: بار‌ها اعلام کرده‌ام به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم کاری که در صنعت خودرو کشور انجام شد، در حوزه پزشکی هم رخ دهد؛ چرا که آن را خیانت می‌دانیم و واقعا خیانت است که دارو و تجهیزات پزشکی بی‌کیفیت را در اختیار مردم قرار دهیم و به اسم حمایت از تولید داخل برای عده‌ای رانت ایجاد کنیم.

باید اثبات شود که نمونه داخلی این دارو‌ها همان میزان اثربخشی دارد

در ارتباط با این موضوع علیرضا حیدری فعال کارگری و نایب رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری در ارتباط با این اقدام غیرحمایتیِ دولت و زارت بهداشت گفت: وزارت بهداشت دارو‌های شیمی درمانی را که مشابه داخلی دارند، از پوشش بیمه‌ها خارج کرده‌است؛ تولیدکننده‌های دارو‌های شیمی درمانی، طیف وسیعی دارند؛ مثلاً یک داروی خاص را هند، ترکیه و سوئیس تولید می‌کند، اما بازه‌ی قیمت‌ها بسیار متفاوت است، ممکن است قیمتِ داروی تولید سوئیس، دوبرابر داروی ترکیه باشد؛ اما بحث اصلی، میزانِ «تاثیرگذاریِ دارو» است.

وی افزود: حال در مورد دارو‌های از پوشش بیمه خارج شده نیز می‌توان این سوال را مطرح کرد که آیا قدرت اثربخشیِ دارو‌های شیمی‌درمانیِ ساخت داخل به اندازه نمونه‌های خارجی هست یا نه؛ باید از وزارت بهداشت پرسید اگر اثربخشی نمونه‌های خارجی بیشتر است، چرا آن‌ها را از شمول بیمه خارج می‌کنید، ولی اگر اثربخشی نمونه‌های ایرانی هم به اندازه خارجی‌هاست، چرا پزشکان ایرانی، اصرار بر خرید و تهیه‌ی داروی خارجی دارند؟! حتی در مراجعه برای درمان، در مواردی پزشکان روی کارخانه ساخت دارو هم «تاکید» دارند و با قاطعیت می‌گویند حتماً فلان دارو را از بهمان برندِ خاص تهیه کن؛ باید اثبات شود که نمونه داخلی این دارو‌ها همان میزان اثربخشی دارد وگرنه مردم هرگز نمی‌توانند خودشان را به خرید و مصرف دارو‌های کم‌کیفیت‌تر راضی کنند؛ آن هم زمانی که بحث سلامت خانوار و موضوع مهمی مثل سرطان مطرح است.

وی با اشاره به اینکه گران بودن نمونه‌های خارجی، محصول اثربخشی مناسب آنهاست. در حال حاضر جهش ارزی نیز، قیمت آن‌ها را برای مشتری ایرانی به مراتب گران‌تر کرده‌است، گفت:در این شرایط، خروج این دارو‌ها از شمول بیمه، می‌تواند هم سلامت بیماران کم‌درآمد را با خطر مواجه سازد و هم فشار بی‌سابقه‌ای بر معیشت خانوار‌هایی تحمیل کند که بیمار سرطانی در منزل دارند.

برای کنترل ارزی دست به چنین اقداماتِ ایذایی زده‌اند

حیدری افزود: علت، فقط اجتناب از اثراتِ منفیِ افزایش نرخ ارز بر صندوق‌های بیمه‌گر است. این اتفاق به دنبالِ محدودیت‌های منابع مالی صندوق‌ها رخ داده‌است؛ هرچه فریاد زدیم مراقبِ منابع مالی سازمان‌های بیمه‌گر باشید، طرح تحول سلامت دارد سازمان‌های بیمه‌گر را نابود می‌کند و با این حساب، منابع مالی لازم برای اجرای تعهدات درمانی، باقی نمی‌ماند، کسی گوشش بدهکارِ این حرف‌ها نبود.

وی بیان داشت: اکنون دولت و وزارت بهداشت در تنگنا افتاده‌اند و به طور مشخص، وزارت بهداشت که متولی اصلی تامین داروی کشور است و باید با ارز محدودی که در اختیار دارد، دارو‌های مورد نیاز مردم را وارد کند، دست به چنین اقداماتِ ایذایی زده تا بلکه بتواند هزینه‌های ارزی خود را کنترل کند.

چرا قبل از جهش ارزی اخیر این کار را نکردند؟!

حیدری تاکید می‌کند: این خروجِ غیرمترقبه از پوشش بیمه، فقط محصول افزایش قیمت ارز است و تاکنون سابقه نداشته که فلان برندِ دارو را از پوشش بیمه خارج کنند؛ اگر قرار به حمایت از داروسازی وطنی و جلوگیری از مصرف دارو‌های خارجی بود، چرا قبل از جهش ارزی اخیر این کار را نکردند؟! چرا امروز بعد از افزایشِ سرسام آور قیمت ارز به این صرافت افتادند که دارو‌های خارجی را از پوشش بیمه خارج کنند؟!

وی خاطرنشان کرد: اطمینان دارم این تصمیم در سلامت بیمارانِ سرطانی که در شرایط بسیار حساسی هستند، تاثیر منفی می‌گذارد و بیشترین آسیب را از این ناحیه، خانواده‌های کم درآمد متحمل می‌شوند؛ خانوار‌هایی که نمی‌توانند دارو‌های توصیه شده‌ی پزشک را با این قیمت ارز، از بازار آزاد تهیه کنند و به ناچار در شرایط ناگواری قرار می‌گیرند.

دارو‌هایی از لیست خارج می‌شوند که تولید آن با کیفیت مناسب در کشور باشد

عباس زارع نژاد، روابط عمومی وزارت بهداشت در ارتباط با خبر خارج شدن دارو‌های شیمی درمانی خارجی از پوشش بیمه‌ای اظهارداشت: دارو‌هایی از لیست خارج می‌شوند که تولید آن با کیفیت مناسب در کشور وجود داشته باشد. مبحثی که وزارت بهداشت به آن اهمیت می‌دهد، بحث درمان به ویژه برای بیماران خاص منجمله سرطانی‌ها است و طبق قانون مصوب مجلس، دارو‌هایی که در کشور با کیفیت مناسب تولید می‌شوند وارداتشان ممنوع است این امر از گذشته نیز این طور بوده که وقتی داروی مشابه داخلی داریم بیمه دارویی را پوشش می‌دهد که نوع ایرانی آن وجود دارد.

وی تصریح کرد: دارویی که از هند و چین و ... تامین شود از چارچوب خاصی برخوردار است بنابراین دارو‌های وارداتی نیز زمانی تایید می‌شوند که اثر بخشی لازم را داشته باشند همچنین دارو‌های داخلی که در حال حاضر تولید می‌شوند از لحاظ کیفیت قابل قبول بوده و در چارچوب‌های علمی ما قرار دارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در حال حاضر کشور ما در بخش تولید دارو‌های سرطانی داخلی خودکفا است یا خیر، افزود: بخشی از دارو‌ها را خودمان تولید می‌کنیم و بخش‌های دیگر را وارد می‌کنیم و در بخشی که وارد می‌شود نیز افزایش قیمت دارو هر مقدار که باشد، چون در لیست دارو‌های کشور است، بیمه آن را پوشش می‌دهد بنابراین هزینه آن به طور طبیعی برای مردم نباید افزایش پیدا کند.

زارع نژاد اعلام کرد: ممکن است افزایش قیمت‌ها تا زمانی که بیمه آن را اعلام و در لیست خود بگنجاند اتفاق بیافتد یعنی از زمان اقدام به اعمال افزایش قیمت‌ها در لیست، زمانی طی شود که باز هم این اقدام تخلف محسوب می‌شود در واقع یعنی بیمه‌ها باید به محض افزایش قیمت دارو بلافاصله افزایش قیمت را در لیست خود اعمال کنند که برای مردم افزایش قیمت احساس نشود، اما در بسیاری از مواقع وزارت بهداشت به سرعت برای حل موضوع مداخله می‌کند.

زارع نژاد افزود: در خصوص بیماران سرطانی پوشش دارویی بسیار مناسب است اقلام دارویی که ما کمبود داریم نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته، اما کمبود متوسط ۳۰ قلم دارو را حتی در شرایط عادی هم داشته ایم. کمبود‌هایی که اعلام می‌شود ۸۰ درصد مربوط به دارو‌هایی است که مشابه داخلی دارد بنابراین گاهی پزشک در نسخه بیمار دارویی را تجویز می‌کند که واردات خارجی آن به دلیل تولید داخل ممنوع شده و بیمار در زمان خریداری دارو اعلام می‌شود که این دارو وجود ندارد در حالی که به طور حتم مشابه ایرانی آن جایگزین شده است.

وی ادامه داد: بیش از ۸۰ درصد کمبود دارو از بین ۳۰ تا ۵۰ درصد آن مربوط به دارو‌های داخلی و حدود ۹ درصد نیز دارو‌های خارجی هستند که به تدریج این ۹ درصد نیز رفع می‌شوند.

گوش شنوای بیماران باشید

اصرار مسئولان وزارت بهداشت به تجویز داروی داخلی سرطان در حالی است که چندی پیش نسخه دکتر لیلی کوچک زاده، همسر وزیر بهداشت به دلیل تجویز داروی خارجی برای کودک ۵ ساله مبتلا به سرطان حاشیه‌ساز شد و روی دیگری از تناقض در گفته‌های مسئولان را نمایان کرد. با این وجود اکنون چشم امید خانواده بیماران سرطانی پس از لطف خدا به مسئولان دولتی و وزارت بهداشت است تا شاید در این شرایط اقتصادی باری از دوششان برداشته شود و گامی به عزیزانشان نزدیک‌تر شوند.