اختلاف اروپا با آمریکا درباره ایران، راهبردی است یا تاکتیکی؟

خبرگزاری فارس: بعد از خروج آمریکا از برجام و قرار گرفتن این توافقنامه بین المللی در حالت مرگ مغزی، دولت تصمیم گرفت که واکنش متقابل به این اقدام آمریکا نشان ندهد و برای حفظ منافع اقتصادی کشور وارد مذاکره با اروپا شود. این اقدام دولت، این سوال جدی را ایجاد کرد که اگر می‌شد با طرف‌های اروپایی بست و منافع اقتصادی را حفظ نمود چرا دولت به سمت مذاکره با آمریکا پیش رفت؟! و اگر آمریکا طرف حساب اصلی ایران در برجام نیست، چرا به گفته آقای عراقچی با خروج آمریکا، برجام دچار مرگ مغزی شد و به ICU رفت؟! با فرض قانع کننده بودن این جواب دولتمردان که می‌گویند برجام برای اروپا حیثیتی است و آن را مسئله‌ای امنیتی در نظر می‌گیرد، این سوال مهم‌تر وجود دارد که آیا اساسا می‌توان از اروپا انتظار تامین منافعی اقتصادی را داشت یا خیر؟!

*چرا ایران نمی‌تواند از اروپا انتظار داشته باشد؟

واکاوای رفتار اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام تاکنون به خوبی نشان می‌دهد که نمی‌توان این انتظار را از اروپا داشت زیرا:

الف- از نظر رفتار بین‌الملل و حقوق بین‌الملل، اعتراض اروپا نسبت به خروج آمریکا از برجام ملایم‌ترین سطح اعتراض است. در واقع، اروپا در نشست‌های ۴ + ۱ برجام و هم‌چنین در دیگر ملاقات‌های رسمی نسبت به خروج آمریکا از برجام تنها تاسف خود را ابراز کرده‌اند و حتی یک‌بار هم حاضر به محکوم کردن آن نشدند. آخرین باری که اتحادیه اروپا نسبت به آمریکا اعتراض نمود، در تاریخ ۱۱ آبان ماه بود که نسبت به اعمال تحریم‌ها ابراز تاسف عمیق نمود؛ بنابراین اروپا به طور جدی اعتراضی به آمریکا بر سر خروج از برجام و اعمال تحریم‌ها ندارد.

ب- از اروپایی که برجام برای وی حیثیتی و عنصر کلیدی از اشاعه‌ی هسته‌ای است، انتظار می‌رفت که آمریکایی را که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را زیر پاگذاشته است، به شورای امنیت بکشاند و علیه آن قطعنامه صادر نماید و یا حداقل با توجه به اینکه آمریکا، این قطعنامه را وتو می‌نماید، تلاش خود را انجام بدهد. با این وجود، در این زمینه حرکتی از اروپا دیده نمی‌شود.

با توجه به موارد فوق، به خوبی مشخص می‌شود که اروپا بر سر برجام با آمریکا اختلاف جدی ندارد. به عبارت دیگر، اختلاف اروپا با آمریکا در این زمینه، اختلافی تاکتیکی است و نه راهبردی.

* شواهد متعدد اتحاد راهبردی اروپا با آمریکا درباره ایران

ماجرا از این قرارست که اروپا با آمریکا درباره ایران، اتحاد راهبردی دارد، زیرا آمریکا موشک‌های باستیک، حضور و نفوذ منطقه‌ای ایران را مسائلی می‌داند که باید جلوی آن گرفته شود و اروپا هم در این زمینه‌ها با آمریکا هم‌نظر است. اروپایی‌ها بار‌ها مسئله موشکی، نفوذ منطقه‌ای، حقوق بشر و ... ایران را پیش کشیده‌اند. در جدول زیر، می‌توان اطلاعات مربوط به صحبت‌های مقامات اروپایی را در مورد اینکه باید با ایران بر سر یک چارچوب گسترده‌تر (بر سر مسائل موشکی، منطقه‌ای و ...) مذاکره کرد، نشان داده شده است.

در آخرین مورد، سفیر فرانسه در آمریکا در اندیشکده هادسون در تاریخ ۹ آبان ماه در مورد اختلاف اروپا با آمریکا بر سر برجام گفت: «ما در رابطه با توافق ایران، با آمریکا مخالفت سیاسی اساسی داریم و معتقدیم خروج آمریکا از برجام یک اشتباه بزرگ بود. ما معتقدیم که توافق ایران کامل نبود، اما ابزار بسیاری برای رصد و محدودسازی فعالیت هسته‌ای ایران در اختیار ما قرار می‌داد. ما به دولت قبلی و کنونی آمریکا گفتیم که ماورای مسئله‌ی هسته‌ای ایران، مسائل زیاد دیگری وجود دارد که باید با آن رو به رو شویم مثل سیاست خارجه‌ی ایران؛ و ما با دولت کنونی آمریکا در حال مذاکره بر سر یک توافق بودیم که چگونه فعالیت‌های منطقه‌ای و موشکی و تروریسی ایران را مدیریت کنیم و در این مذاکرات به توافق ۹۰ درصدی رسیدیم». در ادامه سفیر فرانسه می‌گوید: «ما مرتب به این دولت گفتیم و می‌گوییم که اگر ایران برجام را ترک کند، واقعا می‌خواهید چکار کنید؟ ما اکنون در حال تلاش هستیم ایرانی‌ها را برای ماندن در برجام متقاعد کنیم و تاکنون آن‌ها قبول کرده‌اند، اما اگر در ۴ نوامبر تحریم‌های نفتی بازگردند و ایرانی‌ها تصمیم بگیرند که به کار غنی‌سازی اورانیوم برگردند، می‌خواهید چکار کنید؟!».

*از اختلاف تاکتیکی تا اتحاد راهبردی

همانطور که مشاهده کردید، سفیر فرانسه صراحتا می‌گوید ماورای مسئله‌ی هسته‌ای ایران، مسائل دیگری مانند موشکی، منطقه‌ای و ... وجود داشت که بر سر آن‌ها با همین دولت آمریکا مذاکره شده است و تقریبا به جمع‌بندی هم رسیده‌اند. این اظهارات و همچنین سایر مواردی که به آن اشاره شد، به خوبی نشان می‌دهد که اروپا هم با دموکرات‌های آمریکا و هم با جمهوری‌خواهان آمریکا اتحاد راهبردی دارد و اختلاف آن‌ها صرفا تاکتیکی است. به این معنا که آمریکا با دیدن سکوت و انفعال دولت روحانی در برابر کارشکنی‌ها و نقض روح و جسم برجام، به این نتیجه رسید که می‌تواند بدون اینکه به تعهداتش در پایبند باشد ایران را وادار به انجام یک‌جانبه تعهدات خویش نمایند و با یک فشار حداکثری ائم از فشار اقتصادی، سیاسی و روانی ایران را مجبور نماید به یک‌باره مسائل مورد نظر آمریکا را حل نماید. اما اروپا با این تاکتیک مخالف است و در نظر دارد گام به گام پیش برود و مسائل ایران را حل نماید. به این طریق که در ازای یک امتیاز اقتصادی، ایران موافقت نماید یک گام به عقب برود. در نتیجه، نمی‌توان از اروپا انتظار داشت که منافع اقتصادی ایران در سطحی که کشورمان می‌خواهد (یعنی تضمین فروش نفت و روابط بانکی) را تامین کند به ویژه در بلند مدت.