نکات چالش بر انگیز تاثیر قطعی معدل در کنکور چیست؟
به دنبال نقد و نظر‌های بسیار بار دیگر تاثیر معدل در کنکور از صورت قطعی به صورت مثبت درآمد و به نظر می‌رسد بار دیگر چالش‌های کنکور و تاثیر سوابق تحصیلی به نقطه صفر بازگشت.
خبرگزاری مهر: روز گذشته در جلسه فوق العاده شورای سنجش و پذیرش دانشجو مصوب شد که سوابق تحصیلی متقاضیان ورود به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی از طریق آزمون سراسری در سال ۱۳۹۸ با «حداکثر ۳۰ درصد تأثیر مثبت» درنظر گرفته شود. این در حالی است که مرکز سنجش آموزش و پرورش با تلاش بسیار به دنبال این بود که تاثیر معدل در کنکور به صورت ۳۰ درصد تاثیر قطعی در بیاید و در نهایت در آخرین اطلاع رسانی پیش از جلسه شورای سنجش و پذیرش در تاریخ ۱۴ آبان، قرار بر تاثیر ۲۰ درصدی قطعی و ۱۰ درصدی مثبت معدل در کنکور شده بود. مصوبه‌ای که بار دیگر به وضعیت اولیه چرخش کرد و تاثیر قطعی حذف شد.
مدتهاست اعتراض‌هایی درباره چالش اجرای تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور از سوی کارشناسان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دانش آموزان مطرح شده بود تا جاییکه عبدالرسول عمادی رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش چندی پیش در اردوگاه شهید باهنر در جمع خبرنگاران گفت: به نظر می‌رسد نمایندگان از طرف گروه‌هایی تحت فشار قرار گرفته اند و حتی پیام‌های مختلف تهدیدآمیزی برایشان ارسال شده است تا قانون سنجش و پذیرش دانشجو که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۹۲ است و پنج سال از اجرایی شدن آن می‌گذرد را مورد بازنگری قرار دهند و این قانون را متزلزل کرده تا به شرایط قبل از آن که حاکمیت صرف کنکور بوده است، بازگردیم.
وی ادامه داد: همه صاحب نظران می‌دانند که کنکور چه اثراتی در نظام تعلیم و تربیت دارد و خوشبختانه مصوبه سنجش و پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی این حاکمیت را تا حدودی شکست و بازار دلالان کنکور و مافیا‌های کنکور را تا اندازه‌ای تخریب کرد. در پنج سال اخیر با طرح این قانون و اجرایی شدن آن فضا تا حدودی به سمت عدالت آموزشی حرکت کرد و این امکانی است که دانش آموزان بتوانند با آوردن نمره خوب در امتحان نهایی به رتبه بهتری در دانشگاه دست پیدا کنند.
رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش در ادامه بیان کرد: در حال حاضر حدود ۹۰ درصد کد رشته محل‌های دانشگاهی از کنکور آزاد است و این یکی از برکات قانون سنجش و پذیرش کنکور است که حاکمیت کنکور را شکسته و کنکور به ۱۰ درصد رشته محل‌ها محدود شده است، اما متاسفانه در این سال‌ها در دفترچه، رشته محل‌های آزاد کنکور اعلام نشده است و برای همین جو کنکور زده ادامه دارد. در حال حاضر فضای تندی علیه قانون سنجش و پذیرش دانشجویان بر اساس سوابق تحصیلی وجود دارد که ما می‌دانیم این فضاسازی‌ها توسط چه کسانی اتفاق می‌افتد. امیدوارم همچنان از ظرفیت ارزشمند این قانون بهره‌مند شویم و حتی ما خواهان این هستیم در آن ۱۰ درصد رشته‌هایی که رقابتی هستند و نیاز به برگزاری کنکور دارند سهم سوابق تحصیلی افزایش یابد و به ۵۰ درصد برسد. این پیشنهاد را به سازمان سنجش نیز اعلام کرده ایم.
اما تفاوت تاثیر مثبت و قطعی معدل در کنکور چیست که تا این اندازه محل مناقشه شده است؟ و آیا تاثیر قطعی سوابق تحصیلی می‌تواند سیطره کنکور را از میان بردارد؟
نکته در این است که درصد‌هایی که دانش آموزان سر کنکور در دروس مختلف کسب می‌کنند در نهایت با واژه تراز و رتبه در کارنامه آن‌ها معنا می‌شود. از سوی دیگر وقتی دانش آموزان در امتحانان نهایی شرکت می‌کنند، معدل آن‌ها نیز به یک تراز تبدیل می‌شود. حال موضوع این است که در صورتی که تاثیر معدل قطعی در نظر گرفته شود، تراز معدل یا همان سوابق تحصیلی با تراز نمرات آزمون سراسری در عددی ضرب و با یکدیگر جمع می‌شود تا تراز و رتبه نهایی قبولی به دست بیاید. یعنی عد ۲۰ درصد در تراز معدل و عدد ۸۰ درصد در تراز نمره آزمون ضرب و ماحصل جمع این دو عدد می‌شود تراز واقعی دانش آموز که دوباره به رتبه تغییر پیدا می‌کند.
در صورتیکه این تاثیر مثبت لحاظ شود، اگر حاصل به دست آمده باعث شود رتبه دانش آموز بالا برود، لحاظ می‌شود و در صورتیکه سبب شود رتبه دانش آموز را پایین بیاورد همان تراز و رتبه آزمون سراسری ملاک قرار می‌گیرد.
نکته قابل تامل هم در همین معادله به ظاهر ساده ریاضی است. یعنی اگر معدل دانش آموزی ۱۹ و معدل دانش آموز دیگری ۱۳ باشد و هر دو مثلا رتبه ۴۰۰ کنکور را کسب کنند، برای اولی رتبه اش نزدیک به ۲۵۰ رتبه اضافه و تبدیل به رتبه ۶۵۰ کنکور (به طور تقریبی و فرضی) می‌شود و برای دومی رتبه تبدیل به عددی شبیه به رتبه ۶ هزار (به طور تقریبی و فرضی) می‌شود.
نکات ابهام و چالش بر انگیز تاثیر قطعی معدل در کنکور چیست؟
کارشناسان مختلف اظهار می‌کنند که این موضوع از چند جهت دارای ایراد است. یکی آنکه در رقابت بین رتبه‌های زیر ۵۰۰ در کنکور و آن ۱۰ درصد صندلی‌های دانشگاهی که واقعا از طریق کنکور پذیرش صورت می‌گیرد، چند صدم تفاوت در معدل می‌تواند رتبه دانش آموزی را صد‌ها عدد جا به جا کند. یعنی دو نفر با معدل‌های ۲۰ و ۱۹ و رتبه و تراز یکسان ناگهان صد‌ها رتبه جا به جا می‌شوند. حالا فرض کنید فردی با معدل ۱۶ بخواهد در این رقابت با این معادله حاضر شود. یعنی فرض کنید یک شخصی در سال انتهایی تحصیل به هر دلیلی موفق به درس خواندن نشده باشد و معدل پایینی آورده باشد و با همان معدل سال بعد بخواهد با جدیت بیشتری برای شرکت در آزمون سراسری درس بخواند. حال بگذریم از این موضوع که مسئولان آموزش و پرورش اعلام کردند افراد می‌توانند در هر سال برای ترمیم معدل خود اقدام کنند که به نظر می‌رسد خود همین موضوع چالش جدیدی ایجاد می‌کند و بگذریم از این مساله که تکلیف کسانی که ۱۰ سال از دیپلم گرفتن آن‌ها می‌گذرد و بخواهند در آزمون سراسری شرکت کنند چه می‌شود، این دانش آموز تقریبا باید قید کنکور دادن را بزند.
عموما دانش آموزان در سال آخر که امتحان نهایی دارند درگیر خواندن برای کنکور هستند و شکل آماده شدن برای کنکور با توجه به تستی بودن آن و مواردی که در امتحان دارای اهمیت است با مدل خواندن برای امتحانات نهایی تفاوت دارد. یعنی در صورت اعمال تاثیر قطعی معدل در کنکور دانش آموزان سال آخر باید در دو جبهه با درس هایشان مبارزه کنند.
اما موضوع تاثیر قطعی معدل در کنکور از این جهت نیز مورد توجه منتقدان قرار گرفته است که عموما دانش آموزان در سال آخر که امتحان نهایی دارند درگیر خواندن برای کنکور هستند و شکل آماده شدن برای کنکور با توجه به تستی بودن آن و مواردی که در امتحان دارای اهمیت است با مدل خواندن برای امتحانات نهایی تفاوت دارد. یعنی در صورت اعمال تاثیر قطعی معدل در کنکور دانش آموزان سال آخر باید در دو جبهه با درس هایشان مبارزه کنند و طبیعتا استرس مضاعفی خواهند داشت.
تسلط دوباره کنکور بر متوسطه دوم
اما با وجود همه این‌ها تاکید آموزش و پرورش از ابتدا برای طرح مساله اعمال تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور این بود که از تسلط بی، چون و چرای کنکور در زندگی دانش آموزان خصوصا در متوسطه دوم کم کنند و دانش آموزان بیشتر به سمت خواندن و درک مفاهیم کتاب‌های درسی بروند. در واقع این طرحی بود که از سال ۸۶ طرحی در مجلس شورای اسلامی به نام طرحی برای حذف کنکور به جریان افتاد. کسی نیست که بر این موضوع تاکید نکند که استرس کنکور چه بلایی سر دانش آموزان آورده است. آن هم به قول رئیس مرکز سنجش آموزش و پرورش برای ۱۰ تا ۱۵ درصد کد رشته‌های دانشگاهی چرا که حدود ۸۵ درصد این کد رشته‌ها از کنکور آزاد هستند و این در حالی است که کمتر اطلاع رسانی در این باره صورت می‌گیرد. یعنی همه دانش آموزان با استرس بالا ساعت‌ها وقت خود را صرف خواندن کنکور و متوسل شدن به انواع روش‌ها می‌شوند در حالیکه حتی نمی‌دانند برای رفتن به دانشگاه و رشته مورد نظر خود شاید اصلا نیازی به کنکور دادن نباشد.
باز از سوی دیگر بسیاری از مدافعان اعمال تاثیر قطعی معدل در کنکور معتقد هستند که نباید تکلیف زندگی یک نفر را وابسته به یک آزمونی کرد که در ۴ ساعت رقم می‌خورد.
سال ۹۲ نمایندگان مجلس طرح دیگری را تصویب کردند به اسم طرح سنجش و پذیرش دانشجو تا به‌طور مشخص طی ۵ سال، ۸۵ درصد ظرفیت ورود به دانشگاه‌های کشور بدون کنکور و صرفا با سابقه تحصیلی و نمرات امتحان نهایی که به‌صورت کشوری برگزار می‌شود، باشد.
اینهمه مجادله برای ۱۵درصد کد رشته‌های دانشگاهی
همین شورای سنجش و پذیرش دانشجوست که دانشگاه‌های بدون کنکور را اعلام می‌کند و تحقق ظرفیت ۸۵ درصدی ورود به دانشگاه‌ها بدون کنکور نیز محقق شده است. اما ظاهرا آن جمعیت ۱۵ درصدی همچنان مشکل اصلی ورودی دانشگاه هاست.
بسیاری از مدافعان اعمال تاثیر قطعی معدل در کنکور معتقد هستند که نباید تکلیف زندگی یک نفر را وابسته به یک آزمونی کرد که در ۴ ساعت رقم می‌خورد
در این میان یکبار تلاش برای اعمال سوابق تحصیلی به صورت قطعی مطرح شد، اما با اعتراض‌ها به دیوان عدالت اداری این طرح باطل شد. در کنکور‌های سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ تاثیر به شکل تاثیر مثبت بود تا اینکه الان مجددا شورای سنجش و پذیرش دانشجو تشکیل جلسه دادند و تصویب کردند که تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور ۹۸ به شکل تاثیر قطعی بازگردد. اما همانطور که در بالا ذکر شد کمی معادلات ریاضی، این تلاش را باز هم ناکام گذاشت چرا که به نظر می‌رسد یکی از مشکلات این باشد که در امتحانات نهایی بالاترین تراز باز هم از بالاترین تراز‌ها در کنکور پایین‌تر است.
دو سوی یک رابطه مجهول
آنچه به نظر می‌رسد این است که داستان اصلی این مناقشه جدای از معادله‌های تراز و رتبه و. به این باز می‌گردد که ظاهرا از هر دو طرف به شیوه برگزاری کنکور و امتحانات نهایی ایراداتی وارد می‌کنند.
از این سو عده‌ای می‌گویند: سوابق تحصیلی استاندارد نیست و آزمون سراسری دخالت سلیقه‌ها را به حداقل می‌رساند. بسیاری از بچه‌ها در سن ۱۵ تا ۱۶ سالگی بحران بلوغ یا مشکل خانوادگی ای، مشکلات اقتصادی و... دارند و امکان شکوفایی تحصیلی ندارند. با تاثیر قطعی کنکور ما آینده را از این دانش آموزان می‌گیریم. ممکن است فرد برود سربازی و باز گردد و بخواهد به تحصیل باز گردد. تقلب سر امتحانات نهایی و همین طور مشکلی که در این سال‌ها کم و بیش شاهد بودیم و لو رفتن سوال‌های امتحان نهایی قبل از امتحان نیز مطرح است. عدالت آموزشی در سطح کشور برقرار نیست و برخی مدارس معلم خوب و امکانات خوب دارند، اما برخی مدارس و مناطق محروم از داشتن معلم خوب محروم هستند. ضمن اینکه اگر این روشی برای حذف مافیای کنکور است با این روش مافیا به شکل دیگری خود را نشان می‌دهد و برای گرفتن نمره خوب وارد عمل می‌شود.
از آن سو نیز عده‌ای می‌گویند: همان بی عدالتی که برخی می‌گویند در بحث آموزش و امتحانات نهایی مطرح است، برای کنکور هم مطرح است. ضمن اینکه سرنوشت یک فرد را به ۴ ساعت کنکور موکول کنیم که یک دل درد ساده داوطلب می‌تواند آن را خراب کند. معدل دانش آموزان هم توسط آن‌ها در هر سال قابل ترمیم است. اگر به مرور تاثیر قطعی سوابق تحصیلی بیشتر از نمره کنکور شود، مشکل حل خواهد شد و این پایانی بر سیطره کنکور و مافیای کنکور خواهد بود که زندگی فرزندانمان را طی سه سال با استرس و ... نابود کرده است. ضمن اینکه شیوه تست زدن در کنکور اساسا روشی علمی و آموزشی نیست و با اصول آموزشی منافات دارد.
مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در همین رابطه به خبرنگار مهر گفت: تمام اعتراض‌هایی که برای تاثیر قطعی معدل در کنکور مطرح است برای کنکور هم مطرح است. اینکه سه ساعت کنکور سرنوشت یک عمر فردی را تعیین کند عدالت نیست. اگر فردی درس خوان باشد در معدل درس هایش خود را نشان می‌دهد. نه اینکه درس خوان بودن با ۴ ساعت و مهارت تست زنی مشخص شود. ما باید هزینه فایده‌ها را در نظر بگیریم. دانش آموزان این روز‌ها همه وقت خود را برای نمره معدل می‌گذارند و درس برایشان بی هویت می‌شود. مدرسه برایشان بی هویت می‌شود. کسانی که درس را خوب فهمیده اند، اما سرعت ندارند قربانیان دیگر کنکور هستند. وقتی شما ۱۱۴ رشته می‌توانی انتخاب کنی یعنی استعدادت مهم نیست فقط یک رشته را بزن تا قبول شوی.
تکلیف مافیای کنکور چه می‌شود؟
باز به صحبت‌های ابتدایی عبدالرسول عمادی باز می‌گردیم که به نقل از مسئولان آموزش و پرورش طرح تاثیر قطعی معدل در کنکور را مبارزه‌ای با مافیای کنکور و سیطره کنکور در نظام تعلیم و تربیت دانست و اینکه باز هم فشار همین مافیا این قانون را دوباره تغییر داد و به تاثیر مثبت را باز گرداند. واقعیت این است که کنکور این روز‌ها بازار بزرگی دارد. کافی است تنها یک ساعت پای تلویزیون بنشینید یا یک ساعت در شهر قدم بزنید یا یک ساعت هم صحبت دانش آموزان یا والدینی باشید که نزدیک به کنکور هستند، به راحتی میتوان تسلط و نفوذ این بازار بازرگ را در جامعه درک کرد. بازاری که بخشی از نیاز خود را صرفا بر اساس دروغ و ایجاد نیاز کاذب به دست می‌آورد و حرفی از این نمی‌زند که در حال حاضر قریب به اتفاق دانشگاه‌ها و رشته‌ها نیازی به کنکور ندارند. هرچند هستند عده‌ای که می‌گویند خارج شدن ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها از کنکور خود بازار کنکور را کوچک کرده است و حالا این بازار آموزشی خصوصی برای بقای خود می‌جنگد نه برای گسترش خود.
آموزش و پرورش حق دارد که نگران اثرات زیان بار کنکور بر روح و روان دانش آموزان و همچنین از دست رفتن فرصت‌های آموزشی و پرورشی در مدارس باشد. اما طرح تاثیر معدل به صورت قطعی نیز نیازمند زیرساخت‌هایی است که راه را بر هر چالش جدیدی ببندد و به نظر می‌رسد هماهنگی و نگرش یکسانی باید در دو سوی وزارت علوم و وزارت آموزش و پرورش در بحث خروجی از مدرسه و ورودی به دانشگاه حاکم باشد و هر دو سو برای استانداردسازی و کاهش آسیب‌های کنکور به راهی منطقی، به دور از چالش و همسو بگردند.
این‌ها همه در حالی است که سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در صفحه شخصی خود بار دیگر نقطه روشن این شکست را دید و نوشت: بر اساس مصوبه عصر دیروز شورای سنجش و پذیرش دانشجو، از سال ۹۸ به بعد حداقل ۸۵ درصد ظرفیت کل آموزش عالی صرفاً از طریق سوابق_تحصیلی و «خارج از فرایند کنکور سراسری» پذیرش می‌شود که گامی بلند در جهت حذف کنکور است.