ماجرای «سیب‌زمینی‌های سرطان‌زا» در کرمانشاه چیست؟
همه چیز از یک گزارش در خصوص تولید سیب زمینی‌های با مقدار بالای نیترات در استان شروع شد. گزارشی که چند روز پیش از شبکه زاگرس روی آنتن رفت و پس از آن در فضای مجازی دست به دست شد و در آن در کنار نمایش صحنه‌هایی از کشت سیب‌زمینی در استان و انجام چند آزمایش بر روی آنها، صحبت‌های تکان دهنده‌ای در خصوص وجود نیترات بالا در این محصول مطرح شد.
خبرگزاری ایسنا: در این گزارش عنوان شد که سیب زمینی‌های کشت شده در استان که عمدتا توسط کشاورزان مهاجر از استان‌های همدان و اصفهان کشت می‌شوند حاوی نیترات بالایی بوده که برای سلامت مضر است. همچنین عنوان شد پیاز‌های کشت شده در استان نیز چنین وضعیتی دارند و نیترات موجود در آنها به دلیل استفاده بی رویه از کود‌های شیمیایی بالا است.
بر اساس استاندارد‌ها حد مجاز نیترات در سیب زمینی ۲۵۰ ppm و در محصول پیاز ۱۰۰۰ ppm است و آنطور که در این گزارش عنوان شد نیترات موجود در این محصولات دو تا سه برابر حد مجاز است.
کرمانشاه ۷۱۰۰ هکتار مزارع سیب زمینی و ۲۲۰۰ هکتار مزارع پیاز دارد و سالانه حدود ۳۵۰ هزار تن سیب زمینی و ۱۶۰ هزار تن پیاز از این مزارع برداشت می‌شود و انتشار خبر وجود نیترات بالا در این دو محصول در فضای مجازی، موجب ایجاد نگرانی در سطح جامعه شده است.
درهمین راستا مسئولان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه که از همان ساعات اولیه انتشار این گزارش آن را تکذیب کردند، امروز (۱۲ آبان) با دعوت از خبرنگاران استان، آنها را سر مزارع سیب زمینی و پیاز استان که توسط کشاورزان مهاجر در حال کشت است بردند تا بصورت تصادفی در حضور خبرنگاران نمونه برداری از این محصولات انجام شده و نیترات موجود در آنها آزمایش شود.
مزارعی که امروز از آنها بازدید کردیم همان مزارعی بود که در گزارش منتشر شده نیز از آنها نمونه برداری شده بود. کشاورزان همدانی که مشغول برداشت سیب زمینی بودند و از حضورمان در مزرعه متعجب بودند با دعوت مسئولان جهاد کشاورزی به جمع خبرنگاران آمدند تا در خصوص میزان استفاده از کود‌های شیمیایی توضیح دهند.
یکی از آنها که با لیسانس مدیریت از روستایی در همدان آمده بود تا در مزارع استان کرمانشاه سیب زمینی کشت کند جلوتر آمد و عنوان کرد که هفت تُن در هکتار کود مرغی به زمین می‌دهد و در خصوص استفاده از کود‌های شیمیایی هم تنها کود مورد استفاده آنها کود اوره است که سه کیسه برای هر هکتار زمین استفاده می‌کنند.
او گفت: کود اوره که حاوی نیترات است اگر بیش از حد به زمین زده شود محصول سیب زمینی ترک برمی دارد و سیب زمینی دیگر آن کیفیت و مرغوبیت را ندارد.
سراغ مزرعه دیگر هم رفتیم که در آن این بار کشاورزان اصفهانی مشغول کشت پیاز بودند، این کشاورزان هم عنوان کردند که کود شیمیایی مورد استفاده در زمین آنها هم به میزان مجاز است و از دو کیسه کود اوره و دو کیسه کود فسفاته در زمین استفاده می‌کنند.
در بخش دیگری از گزارش عنوان شده بود که برای رشد بیشتر محصولات از اسید استفاده می‌کنند که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با ابراز تاسف از این ادعای عجیب گفت: این ادعا کاملا بی اساس است، زیرا اسید گیاه را کلا نابود می‌کند.
سید افشین صفوی گفت: ماجرا از این قرار است که مقداری اسید سولفوریک آن هم بصورت کنترل شده در آب چاه که مزارع را با آن آبیاری می‌کنند می‌ریزند که با آهک موجود در خاک ترکیب شده و ماده‌ای از ترکیب این دو ایجاد شده که موجب تقویت ساختمان خاک می‌شود.
در پایان بازدید مزارع و شنیدن صحبت‌های کشاورزان، با برداشتن چند نمونه سیب زمینی و پیاز توسط خبرنگاران راهی جهاد کشاورزی شدیم تا در حضور خبرنگاران و دوربین‌های خبری آزمایش سنجش نیترات روی آنها انجام شود و صحت و سقم ادعای کشاورزان در خصوص میزان استفاده مجاز از کود‌های شیمیایی محرز شود.
انجام آزمایش با استرس بالایی همراه بود و مثبت شدن نتیجه آن می‌توانست تبعات بسیاری داشته باشد. تبعاتی که از یک سو سلامت مردم را مورد تهدید قرار می‌داد و از طرفی مسئولیت و نظارت مسئولان جهاد کشاورزی و نیز سازمان غذا و دارو را زیر سوال می‌برد.
سیب زمینی‌هایی که در دست خبرنگاران بود در حضور آنها برش زده شده و با فشار دستگاه، آب موجود در آنها گرفته شد و در وسیله سنجش نیترات ریخته شد. سیب زمینی اول حاوی ۳۴۰ ppm نیترات بود که میزان بالایی محسوب می‌شود و همین بالا بودن نتیرات خود مسئولان جهاد کشاورزی را هم نگران کرد، اما با سنجش نیترات در نمونه‌های دیگر این مزرعه عدد‌های ۲۴۰ و ۱۶۰ ppm به دست آمد که با میانگین گرفتن از این سه نمونه، نیترات موجب در این نمونه‌ها عدد ۲۴۶ ppm به دست آمد که در محدوده مجاز قرار داشت.
در خصوص پیاز نیز با آزمایش صورت گرفته وضعیت به مراتب بهتر از سیب زمینی بود و با نمونه گیری از دو عدد پیاز به ترتیب نیترات موجود در آنها ۲۷۰ و ۱۷۰ ppm به دست آمد که بسیار کمتر از حد مجاز آن بود (حد مجاز نیترات برای پیاز۱۰۰۰ ppm است.)
آزمایش‌ها خلاف ادعای مطرح شده را نشان می‌داد. ادعایی که به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه انتشار آن ضربه بدی به کشاورزی استان بوده و کشاورزانی که بعد از یک سال موقع برداشت محصول سیب زمینی و پیاز آنها رسیده را متضرر کرده و موجب کاهش قیمت خرید محصول آنها شده است.
شهبازی گفت: اگر ادعایی در خصوص نیترات در مزرعه‌ای هم وجود داشت بهتر بود از قبل به ما خبر داده می‌شد تا در صورت صحت دستور معدوم سازی محصول را می‌دادیم، کما اینکه در گذشته هم گزارش‌های موردی اینچنینی داشته‌ایم و معدوم‌سازی محصول انجام شده است. اما اینکه این ادعا درخصوص تمام محصولات سیب زمینی و پیاز استان مطرح شود درست نیست.
وی افزود: امروز و با حضور خبرنگاران رسانه‌های مختلف مشخص شد که محصولات همان مزارع ادعایی هم نیترات بالایی ندارند.
شهبازی تصریح کرد: کیفیت سیب زمینی استان به نسبت سایر استان‌های همجوار بالاتر است و نباید با این محصول و کشاورزانی که رنج‌های بسیاری برای کشت آن می‌کشند اینطور بازی شود.
این مسئول با اشاره به قلیایی بودن زمین‌های کشاورزی استان گفت: آهک موجود در مزارع استان ۱۰ تا ۴۰ درصد از حد معمولی بالاتر است و PH زمین‌های کشاورزی استان حدود ۷.۸ است و این میزان قلیایی بودن زمین موجب می‌شود عناصری مانند روی، آهن و فسفر موجود در خاک جذب گیاه نشوند و برای همین توصیه ما استفاده از کود‌های گوگرددار برای کاهش میزان PH خاک است و در همین راستا کود اوره استفاده می‌شود. آزمایشات انجام شده نشان از وجود حد مجاز نیترات در محصولات سیب زمینی و پیاز استان داشت و بر اساس نتایج این آزمایش‌ها می‌توان این اطمینان را به مردم داد که مصرف این محصولات برای سلامت آنها مضر نیست.