یه ماست بده، یه مُسکن!

صبح نو: «سوپرمارکت‌هایی که دارو هم دارند!» این جمله کمی عجیب است، اما باید به موضوعی اشاره کنیم که این روز‌ها شاید بیشتر مورد توجه قرار گرفته است تا جایی که برخی از مسوولان حوزه بهداشت و درمان هم صدای‌شان درآمده است. فروش دارو در سوپرمارکت‌ها اتفاق جدیدی نیست، اما اینکه هر دارویی بدون مجوز یا با مجوز از سوی افرادی که تخصصی در این زمینه جز فروشندگی ندارند به مردم ارائه شود خطرناک است چراکه هر کسی با هر نیتی می‌تواند هر دارویی را که می‌خواهد تهیه و استفاده کند بدون اینکه درباره عوارض آن اطلاعی داشته باشد.

سوپرمارکت‌ها در مناطقی از شهر به‌ویژه محل‌هایی که فاصله مصرف‌کننده با محل تأمین کالا زیاد باشد به یک مرکز فروشگاهی تبدیل می‌شوند، مرکزی که گاه مفید و گاه مضر است؛ در این ارتباط برخی از این سوپرمارکت‌ها نشان دادند که پتانسیل بالایی در مضربودن دارند. فروش دارو از این فعالیت‌هاست که در برخی از سوپرمارکت‌ها از قبل و به‌صورت خیلی محدود وجود داشت، اما امروز این فعالیت به گفته کارشناسان بهداشتی و درمانی به سمت عرضه دارو‌هایی رفته که نه‌تن‌ها نباید بدون نسخه ارائه شوند بلکه به خطری بالقوه برای سلامت عمومی تبدیل شده است.

وظایف فراموش‌شده دانشگاه‌های علوم پزشکی آقای حیدرعلی عابدی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به فروش دارو‌های مارک‌دار به‌ویژه مسکن‌ها و آرامبخش‌ها در سوپرمارکت‌ها، گفته است: «واحد اداره نظارت بر درمان معاونت درمان دانشگاه‌های علوم‌پزشکی وظیفه نظارت بر مطب‌های خصوصی و داروخانه‌ها را برعهده دارد و در کنار آن سازمان غذا‌و‌دارو هم باید به صورت مجزا چنین نظارتی را بر داروخانه‌ها داشته باشد. » او با بیان اینکه وظیفه نظارت بر فروش چنین دارو‌هایی در سوپرمارکت‌ها برعهده دانشگاه‌های علوم‌پزشکی هر منطقه است، اضافه کرد: «در هر استانی رییس دانشگاه علوم‌پزشکی آن در چنین مواردی باید پاسخگو باشد و در تهران هم این وظیفه میان دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران تقسیم شده است.

این دانشگاه‌ها باید با جدیت با آنچه که خلاف قانون اتفاق می‌افتد، برخورد و آن را اصلاح کنند. »نیازمند مدیریت و نظارت جدی هستیمآقای احمد همتی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز با اشاره به فروش دارو‌های مارک‌دار به‌ویژه مسکن‌ها و آرامبخش‌ها در سوپرمارکت‌ها، گفته است: «فروش هر گونه دارو در سوپرمارکت‌ها یک تخلف قانونی است و باید وزارت بهداشت‌و‌درمان و اصناف روی این موضوع نظارت جدی داشته باشند. اصناف باید همیشه روی زیر‌مجموعه مربوط به خود نظارت و مدیریت داشته باشند تا در صورت فروش هرگونه محصول غیرمرتبط برخورد جدی انجام دهند. »او با بیان اینکه حتی مراجع قضایی هم می‌توانند در بحث فروش دارو در سوپرمارکت‌ها ورود کنند، اضافه کرد: «بخش بازرسی باید با سرکشی در سوپرمارکت‌ها، در صورت وجود هرگونه دارو به‌ویژه گروه آرامبخش‌ها برخورد شدیدی داشته باشد، زیرا اگر این رویه در تمام سوپرمارکت‌های کشور متداول شود، دیگر کنترل و مدیریت آن سخت خواهد بود. »

قوانین گمشده در سوپرمارکت‌ها

آقای کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا‌ودارو درباره فروش دارو در سوپرمارکت‌ها می‌گوید: «عرضه هرگونه دارو در هر محلی غیر از داروخانه خلاف قانون و دارویی که در این مراکز عرضه شود، قاچاق محسوب می‌شود. البته گزارش‌هایی هم مبنی بر اینکه برخی سوپرمارکت‌ها به‌ویژه در شمال تهران دارو‌های بدون نسخه، بعضی مسکن‌ها و برخی از ویتامین‌ها را می‌فروشند، داشته‌ایم که از نظر سازمان غذا‌و‌دارو چنین کاری تخلف است. »او با اشاره به عرضه دارو‌های اعصاب و آرامبخش در برخی سوپرمارکت‌ها ادامه می‌دهد: «عرضه این نوع از دارو‌ها قطعاً خلاف است چراکه این نوع از دارو‌ها سوء‌مصرف دارند و با دارو‌های بدون نسخه قابل مقایسه نیستند. بعضاً مشاهده می‌شود که سوپرمارکتی مولتی‌ویتامین می‌فروشد که دارویی بدون نسخه است. از طرفی برخی از این ویتامین‌ها دارو نبوده و مکمل محسوب می‌شوند و داروخانه هم آن‌ها را بدون نسخه عرضه می‌کند. این درحالی است که دارو‌های آرامبخش، خواب‌آور، اعصاب و... نیازمند نسخه‌اند و قطعاً حتی اگر داروخانه هم آن‌ها را بدون نسخه دهد، مرتکب تخلف شده است چه برسد به اینکه در سوپرمارکت عرضه شوند. »داروخانه‌ها هم باید با نسخه دارو بدهد

جهانپور با تاکید بر اینکه دارو‌های اعصاب و آرامبخش سوء‌مصرف داشته و اعتیاد آورند، می‌گوید: «ارائه این دارو‌ها در هرجایی جز داروخانه خلاف است، در عین حال داروخانه هم باید با نسخه چنین دارو‌هایی را عرضه کند. »او با بیان اینکه متاسفانه ما نمی‌توانیم بر عطاری‌ها و سوپرمارکت‌هایی که بعضاً دارو‌هایی را عرضه می‌کنند، به صورت مستقیم نظارت کنیم، اضافه می‌کند: «البته در مواردی که چنین تخلفاتی کشف شده، با خاطیان برخورد شده است و دستگاه‌های ذی‌ربط، پرونده را به دستگاه قضایی داده‌اند. در برخی سوپرمارکت‌ها به‌ویژه در محله‌هایی که از نظر تمکن مالی بالاترند، بعضاً می‌بینیم که در کنار برخی مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌ها، برخی دارو‌های بدون نسخه و حتی دارو‌های نیازمند نسخه هم عرضه می‌شود که تخلف است و باید با آن‌ها برخورد و حتی برخورد‌های قضایی انجام شود. »سخنگوی سازمان غذا‌و‌دارو با تاکید مجدد بر اینکه تنها محل عرضه مجاز دارو، داروخانه‌ها هستند و حتی فروش دارو به‌صورت اینترنتی هم تخلف محسوب می‌شود، توضیح می‌دهد: «حتی داروخانه‌های مجاز هم نمی‌توانند دارو را به صورت اینترنتی بفروشند. البته متاسفانه این تخلفات وجود دارد. به‌طوری‌که به‌عنوان مثال این هفته چند پرونده در این زمینه را به دستگاه قضایی ارجاع دادیم. »خبری از اتحادیه نیستبا وجود تاکید قانون به منع فروش دارو در مکان‌هایی به جز داروخانه به‌دلیل خطراتی که به‌علت ناآگاهی از عوارض دارو‌ها در بین افراد بدون تخصص وجود دارد، برخی از سوپرمارکت‌ها برای به دست آوردن سود بیشتر دست به این اقدام می‌زنند، اقدامی که می‌تواند عوارض زیادی به‌همراه داشته باشد، این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که تا این لحظه اتحادیه سوپرمارکت داران علی‌رغم هشدار مسوولان بهداشتی و درمانی از جمله وزارت بهداشت و درمان، سازمان غذا و دارو و اعضای کمیسیون بهداشت‌و‌درمان مجلس هیچ واکنشی نداشته‌است. این بی‌توجهی به نگرانی‌هایی که مراجع عالی پزشکی درباره آن هشدار می‌دهند می‌تواند در آینده به مشکلی جدی در کشور تبدیل شود که جان شهروندان را به‌سرعت در معرض خطر قرار دهد و آن زمان است که باید ده‌ها برابر هزینه‌های امروز کشور صرف پیشگیری، درمان یا حتی برخورد با متخلفان در این زمینه شود. سکوت، افراد مسوول در این زمینه را به نوعی شریک جرم این عمل خلاف قانون می‌کند و این افراد هم باید درباره تبعات فروش دارو در سوپرمارکت‌ها مورد بازپرسی قرار بگیرند. برای اطلاع از واکنش اتحادیه سوپرمارکت داران در برابر این تخلف آشکار و خطرناک با آقای سعید درخشانی، رییس این اتحادیه بار‌ها تماس گرفتیم که متاسفانه موفق به صحبت با ایشان نشدیم.