وزیر آموزش و پرورش: تعلیم و تربیت تکراری و یکنواخت شده

خبرگزاری مهر: سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در نشست مشورتی با مدیران‌عامل خبرگزاری‌ها و مدیران مسؤول و سردبیر روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها، با اشاره به بررسی‌های صورت گرفته در آموزش و پرورش، اظهار کرد: مسائل و مشکلات تعلیم و تربیت در ۴۰ سال گذشته به‌صورت تکراری و یکنواخت بیان شده است و مدام می‌گوییم آموزش و پرورش اولویت اول دولت و نظام قرار گیرد.

وی ادامه داد: می‌توانم به جد بگویم که همه مسؤولان در دولت‌های مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که آموزش و پرورش باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد، اما در عمل این اتفاق نیفتاده است و دولت‌ها معمولاً در طول سال‌های اول که چشم‌انداز‌ها را می‌بینند، بودجه خوبی به آموزش و پرورش اختصاص می‌دهند و در سال‌های انتهایی، این بودجه روند نزولی به خود می‌گیرد.

بطحایی تصریح کرد: برای اینکه آموزش و پرورش اولویت اول نظام و دولت شود باید ابتدا در اولویت جامعه قرار گیرد و خانواده‌ها و ذی‌نفعان برایشان مهم شود که محتوای کتاب درسی، معلم، کلاس درس، حیاط مدرسه و ... کودکانشان در چه وضعیتی و چه کیفیتی است و در این صورت می‌توانیم بگوییم وضعیت سیستم تعلیم و تربیت برای جامعه مهم شده است.

وی با اشاره به وجود مرکز کنترل و رصد اردو‌ها در سال گذشته و بعد از حادثه اردویی سال گذشته، اظهار کرد: در این مرکز تمامی اردو‌های کشور کنترل می‌شود و قبل از اینکه وسیله نقلیه حرکت کند ملزم است که با این مرکز هماهنگ کند، اما در برخی موارد با اینکه همه کنترل‌ها و نظارت‌ها اعمال می‌شود، اتفاق‌هایی می‌افتد که نمی‌توان مانع آن شد.

وزیر آموزش و پرورش افزود: مهم‌ترین برنامه آموزش و پرورش، اجرای سند تحول بنیادین است و سند تحول، مسیر ارتقا و رشد آموزش و پرورش را به وضوح نشان داده است و برای اجرای آن، اقدام به تکمیل پیش‌نیاز‌های آن کرده‌ایم.

وی خاطرنشان ساخت: اجرای سند تحول در دو مسیر در حال پیگیری است که به‌صورت تحول در نظام مدیریت آموزش و پرورش اتفاق می‌افتد و تحول در محتوا و متن برنامه‌ها را در دستور کار دادیم و در دوره‌های گذشته تحول و تغییرات به‌صورت ساختاری و در چند دوره مختلف برای دوره‌های تحصیلی اتفاق افتاده است و احتمالاً انجام تغییر ساختار راحت‌تر بوده است و متأسفانه در محتوا تغییرات زیادی انجام نشده است.

بطحایی، مدرسه محوری را یکی از برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش دانست و گفت: باید مدرسه به‌عنوان یک بخش مستقل برای خود تصمیم‌گیری کند و تا زمانی که مدرسه اجازه نداشته باشد، فکر کند و مسائل و مشکلات خودش را حل کند، نمی‌توانیم خلاقیت در آموزش و پرورش را گسترش دهیم.

وی در مورد فرایند انتخاب و انتصاب مدیران مدارس، اظهار کرد: در این برنامه افرادی که صلاحیت بیشتری برای مدیریت مدرسه دارند، انتخاب می‌شوند و با فراخوان عمومی از فرهنگیانی که می‌خواستند مدیر مدرسه شوند، ثبت‌نام کردیم و آزمون‌هایی در سطح دانشی از این افراد گرفته‌ایم و پس از انجام مصاحبه‌های تخصصی، افرادی که بیشترین امتیاز را داشتند برای مدیریت مدارس معرفی کردیم و قدم اول را برای شایسته‌سالاری برداشته‌ایم و همچنین سنجش صلاحیت‌ها و شایستگی مدیران را در سه استان با همکاری جهاد دانشگاهی انجام داده‌ایم که نقاط قوت و ضعف مدیران را مشخص می‌کند.

وزیر آموزش و پرورش از دیگر برنامه‌های این وزارتخانه را تضمین کنترل و کیفیت مدارس دولتی، تفویض اختیار به مدارس، گسترش و تعامل و ارتباط با ذی‌نفعان آموزش و پرورش، هدفمند کردن و شفاف‌سازی کمک‌های مردمی به مدارس، گسترش مهارت‌آموزی منطبق با نیاز‌های اجتماعی دانش‌آموزان، فراگیری مهارت‌های شغلی و اجتماعی، حذف رقابت‌های فردی و جایگزینی با رقابت‌های گروهی و حذف آزمون‌های زائد بیان کرد و افزود: آزمون‌ها مسیر تعلیم و تربیت کشور را منحرف کرده است و اجازه نمی‌دهد معلم در کلاس با بچه‌ها در مورد مسائل پرورشی حرف بزنند و مدارس، مسائل تربیتی بچه‌ها را پیگیری کنند و خصوصاً ورود این آزمون‌ها به مدارس ابتدایی آسیب‌های شدیدی را به کودکان و خانواده‌های ما رسانده است و حتی برای کودکان پیش‌دبستانی هم تبلیغات انجام می‌دهند.

در ادامه این نشست مدیران‌عامل خبرگزاری و مدیران مسئول و سردبیر روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها به طرح مسائلی پرداختند که عناوین آن به‌صورت زیر است:

برگزاری چنین جلساتی باعث هماهنگی بین برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش و رسانه‌های عمومی می‌شود و می‌توان از طریق رسانه‌ها اهداف را عمق بخشید. باید برنامه‌های خود را هم‌زمان بین مردم و دولتمردان مطرح کنیم، دولت در مورد ارتباط با مردم و رسانه‌ها منفعلانه عمل می‌کند و علی‌رغم اقدامات خوبی که انجام می‌دهد، اما به دلیل عدم ارتباط موثر مورد هجوم قرار می‌گیرد و آموزش و پرورش به شیوه دولت عمل نکند و منفعلانه برخور نکند و خودش ابتکار عمل را دست بگیرد و حرف‌ها و برنامه‌هایش را در جامعه منتشر کند و ما هم حمایت می‌کنیم.

نیاز به یک سیستم منظم داریم تا هر وزارتخانه‌ای و هر دستگاهی به‌صورت جزیره‌ای کار خودش را نکند یا اهداف متضاد را پیگیری نکند. در انعکاس مثبت تلاش‌ها و پیگیری‌ها، مسئولان ما ضعیف عمل می‌کنند. مردم و جامعه دغدغه دارند و موقع ثبت‌نام دانش آموزان شدت این پیگیری‌ها را می‌بینیم و این‌طور نیست که آموزش و پرورش برای جامعه مهم نباشد.

در سال‌های ابتدایی انقلاب خانواده‌ها مسئولیت تربیت فرزندان خود را به آموزش و پرورش سپرده بودند و این کار به‌خوبی انجام می‌شد، اما در آموزش و پرورشی که معلمش، مستخدم است نمی‌تواند اهداف متعالی تربیتی را پیاده کند و تا زمانی که معلم به‌صورت کارمند دیده می‌شود نمی‌توانیم کاری کنیم.

آموزش و دانشگاه و رشد علمی و نفر اول شدن در رقابت ملاک شده است و تربیت کلاً از ذهن‌ها خارج‌شده است. وجود نگاه تحولی اخیر در آموزش و پرورش خیلی مناسب است و اگر یکی از این نگاه‌ها در جامعه به ثمر برسد، مفید خواهد بود. اینکه تاریخ و جغرافیا مدارس خصوصاً در مدارس غیردولتی غیرحضوری می‌شوند و مجدداً درس‌های کنکوری در مدارس حضوری می‌شوند یا فقط بچه‌های انسانی درس‌های تاریخ و جغرافیا را می‌خوانند و رشته‌های دیگر نمی‌خوانند هویت ایرانی و ملی ما را تضعیف می‌کند و با چه درس‌هایی این هویت‌ها در دانش‌آموزان نهادینه می‌شود.

سنگینی کیف مدارس کودکان ما را آزار می‌دهد و مشکلات ستون فقرات دانش آموزان ما مشهود است. حجم کتاب‌های درسی زیاد است. به بخش خصوصی اجازه بدهید که با همکاری بخش دولتی تغییراتی در مدارس انجام دهند و به‌عنوان‌مثال درس‌های کارآفرینی و ... را تدریس کنند یا ایده‌های مبتکرانه مانند مدارس بدون شکست و ... را پیگیری کنند و به بخش خصوصی اجازه دهید تا ده تا دوازده رویکرد‌های نوین که در آموزش‌وپرورش دنیا اجرا می‌شود را در ایران اجرا کنند. کتب درسی اصلاً تفاوت‌های فردی را لحاظ نمی‌کند. مواجهه شما با مافیای کنکور نیاز به جسارت داشته است و انجام این کار را به شما تبریک می‌گوییم، اما مبارزه با مافیای کنکور نیاز به عمق دارد و ریشه‌های آن در بسیاری از دستگاه‌های کشور وجود دارد و منافع و رانت‌هایی دارند.

بخشنامه‌ها و مسائل مدیریتی در ادارات برای ما خیلی مهم است و سبب شده بوروکراسی سنگینی بر دستگاه‌ها حاکم شود و ما نمی‌توانیم با یک بخشنامه همه مسائل کلاس و مدرسه را حل کنیم و باید معلم محوری را در اولویت قرار دهیم و بخشنامه‌ها که نمی‌توانند تفاوت‌های فردی در کلاس درس را تمییز دهد و معلم این کار را انجام می‌دهد پس نیاز به توجه بیشتری به مشکلات شغلی و اقتصادی معلمان داریم. تا زمانی که در آخر مسیر آموزش‌وپرورش مسابقه و کنکور است تبلیغات و مافیای کنکور و ... را خواهیم داشت و همه دوستان رسانه‌ای حتماً کمک می‌کنند تا کنکور حذف شود، اما آیا مافیای کنکور در مجلس، آموزش و پرورش و سازمان سنجش که ریشه دوانده است به‌سادگی حاضر است دست از منافع خودش بردارد.

ظرفیت‌ها و تلاش‌های معلمان آموزش و پرورش خیلی بیشتر از تفکرات ما است و ما باید درصدد تقویت جایگاه اجتماعی و اقتصادی معلمان باشیم و اگر این کار را انجام دهیم به‌خودی‌خود معلمان ما توانمندی بیشتری برای پیگیری کار‌های تربیتی و آموزشی خواهند داشت. سیستم مهارت‌آموزی در جامعه با تقویت و هدایت معلمان ممکن خواهد بود و زمانی خواهیم توانست مهارت‌آموزی را در جامعه نهادینه کنیم که این کار‌ها منافع مالی داشته باشد.

تحصیلات در دنیا گران است و هیچ کجای دنیا آموزش و پرورش با این کیفیت و به این صورت رایگان ارائه نمی‌شود و آن‌قدر مدارس ما باکیفیت هستند که اغلب دانشجویان معتقدند آنچه در مدارس یاد گرفته‌اند خیلی بیش از دانشگاه‌هاست و باید بررسی کنیم چرا خروجی باکیفیت نظام آموزش و پرورش را به دانشگاه‌های خارجی می‌فرستیم.