پشت پرده کناره‌گیری ناگهانی نیکی هیلی
این استعفا در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره صورت می‌گیرد که در آن دموکرات‌ها به احتمال بیشتر مجلس نمایندگان و به احتمال کمتر سنا را تصاحب می‌کنند.
خبرگزاری تسنیم: در حالی که گرد و خاک بحث تایید برت کاوانا برای دادگاه عالی آمریکا نخوابیده بود، یکی از اعضای ارشد دولت دونالد ترامپ اعلام کرد که قصد دارد دولت را ترک کند؛ آنهم نه به دلایل شخصی.
نیکی هیلی، سفیر ضدایرانی آمریکا در سازمان ملل با اعلام استعفای خود گفت که این مهم است که یک مقام بداند که چه زمانی باید کناره‌گیری کند.
جدای از اینکه دلایل کناره‌گیری به ظاهرا دوستانه هیلی چیست، نحوه استعفای سفیر آمریکا در سازمان ملل که آن را حتی هم سطح وزارت در کابینه ارزیابی می‌کنند، قابل تامل است.
زمانی که قرار بود ترامپ رکس تیلرسون، وزیر خارجه سابق را اخراج کند، از ماه‌ها قبل شایعات پیچید و ترامپ در ماه مارس با انتشار توییتی از اخراج تیلرسون خبر داد. رابرت مک‌مستر، مشاور امنیت ملی سابق هم در وضعیتی مشابه در اواخر همان ماه مارس برکنار شد. خبر برکناری دیوید شولکین، وزیر سابق امور کهنه‌سربازان هم به مدت چند هفته مطرح بود که او هم توییتری اخراج شد.
اما این بار خبرکناره‌گیری نیکی هیلی در فضایی متفاوت و به ظاهر دوستانه اعلام شد. ترامپ گفت که هیلی خبر کناره‌گیری‌اش را 6 ماه گذشته به او اطلاع داده بود. اما زمانبندی اعلام این خبر و شوکه شدن کارکنان و دستیاران رئیس جمهور در کاخ سفید شاید گزاره‌ای نباشد که از این ادعای ترامپ حمایت کند. در حالی که جمهوریخواهان بعد از تایید کاوانا در سنا خود را در بحبوحه یک پیروزی در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای می‌دیدند، به نظر می‌رسد استعفای هیلی، به عنوان یکی از اعضای شاخص، جسور و زن دولت فضای مثبتی را برای ترامپ و تیمش ایجاد نمی‌کند. در حالی که جمهوریخواهان بعد از تایید کاوانا در سنا خود را در بحبوحه یک پیروزی در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای می‌دیدند، استعفای هیلی، به عنوان یکی از اعضای شاخص دولت فضا را برای ترامپ و تیمش تنگ‌تر می‌کند.
اما از زمانی که خبر ناگهانی استعفای هیلی اعلام شد، رسانه‌های و کارشناسان بی‌صبرانه پیگیر دلیل این استعفا بودند؛ چونکه رئیس جمهور و خانم سفیر که تا آخر سال میلادی جاری مهمان دولت هست، هیچکدام دلیل قانع کننده‌ای را برای این کناره‌گیری اعلام نکردند. اولین گمانه‌زنی‌ها مربوط به مقاله بی نام و نشان نیویورک تایمز بود که باعث ایجاد هسته مقاومت در دولت ترامپ شده بود. برخی این گمانه را مطرح کردند که احتمالا هیلی در خصوص دست داشته است. اما فضای به ظاهر دور از تنش ترامپ و هیلی مقابل رسانه‌ها، این گمانه را کمی مبهم می‌کرد.
نیکی هیلی که در زمان انتخابات ریاست جمهوری در کمپین مارکو روبیو و از منتقدان دونالد ترامپ بود، پس از تشکیل دولت جدید، قبل از وزیر دفاع و خارجه، به عنوان سفیر آمریکا در سازمان ملل معرفی شد. هیلی که در خیلی از موضوعات از جمله ضدیت با ایران، حمایت از اسرائیل، اعمال تحریم‌‌های کره شمالی هم‌نظر و موافق بود، طی دوره حدودا دو ساله خود با سیاست خارجی نامشخص یا متضاد کاخ سفید نیز مواجه بود و گاها در خصوص برخی موضوعات با رئیس جمهور اختلاف داشت.
نیکی هیلی با اعمال فشار بر کره شمالی با نظر سال گذشته رئیس جمهور موافق بود و توانست در این زمینه قطعنامه‌ای را در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب برساند، اما در ادامه کار او با رویکرد آشتی و دوستانه ترامپ به کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی مخالف بود.
یکی دیگر از نقاط واگرایی بین آقای رئیس جمهور و خانم سفیر مربوط به روسیه و دخالت این کشور در انتخابات آمریکا بود. حتی در مقطعی نیکی هیلی از اعمال دور جدید تحریم‌ها علیه روسیه خبر داد که این موضوع در ادامه از سوی کاخ سفید رد شد. هیلی شاید ضد روس‌ترین چهره دولت ترامپ بود، امری که چندان خوشایند رئیس جمهور نبود. نیکی هیلی شاید ضد روس‌ترین چهره دولت ترامپ بود، امری که چندان خوشایند رئیس جمهور نبود.
یکی از موضوعات جنجالی در دولت فعلی آمریکا نوع رویکرد و توهین‌های رئیس جمهور به زنان بوده است. این در شرایطی است که علاوه ترامپ که به رابطه با زنان متفاوت از جمله یک پورن استار متهم شده، افرادی مانند برت کاوانا که کاندیدای ترامپ برای دادگاه عالی بود و تایید شد، به تعرض به یک زن متهم شده است. خانم هیلی در دسامبر سال گذشته میلادی در خصوص تعرض به زنان، طرف خانم‌ها را گرفته و گفت که باید صدای آنها شنیده شود. او این جواب را در پاسخ به سوالی درباره زنانی که رئیس جمهور را به بدرفتاری جنسی متهم کرده بودند، گفت. این موضع‌گیری هم به مذاق رئیس جمهور خوش نیامده بود.
اما خبر برکناری هیلی در شرایطی اتفاق می‌افتد که گروهی در واشنگتن از بازرس کل وزارت خارجه آمریکا خواسته است تا درباره سوء استفاده مالی خانم سفیر در استفاده از پروازهای رایگان یک شرکت خصوصی، تحقیق کند. برخی این تحلیل را مطرح می‌کنند که قبل از اینکه این ماجرا باعث رسوایی هیلی و ترامپ شود، آنها توافق به استعفا کرده‌اند. هر چند که این گمانه خیلی مورد توجه و تاکید نبوده است و دلایل دیگر بیشتر مورد بررسی هستند.
این استعفا در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای صورت می‌گیرد که در آن احتمال آن می‌رود که دموکرات‌ها به احتمال بیشتر مجلس نمایندگان و به احتمال کمتر سنا را تصاحب کنند. این باعث شده است که برخی کناره گیری هیلی را پیاده شدن از کشتی در حال غرق ترامپ تعبیر کنند. دو منبع آشنا به هیلی به پولیتیکو گفتند که او نمی‌خواست کناره‌گیری‌اش واکنش به باخت‌های جمهوریخواهان در انتخابات میان‌دوره‌ای بنظر برسد. هم اینکه هیلی نمی‌خواست استعفایش در پی اتفاق منفی دیگر بعد از اعلام نتایج تحقیقات رابرت مولر، بازرس کل که دخالت روسیه در انتخابات 2016 را پیگیری می‌کند، اتفاق بیفتد. استعفا در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای که دموکرات‌ها به احتمال بیشتر مجلس نمایندگان و به احتمال کمتر سنا را تصاحب می‌کنند، باعث شده که برخی کناره گیری هیلی را پیاده شدن از کشتی در حال غرق ترامپ تعبیر کنند.
سفیر فعال و جنجالی آمریکا زمانی که بحث اخراج تیلرسون مطرح بود، گفته می‌شد که خودش را برای پست وزارت خارجه آماده می‌کند. اما با آمدن مایک پامپئو و جان بولتون به عنوان وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی، باعث شد که خانم سفیر نقشش کمی کمرنگ‌تر شود. اما هیلی در ادامه همچنان به فعالیت‌های به ویژه ضد ایرانی خود پافشاری کرد، تا جایی که برخی پیش بینی کردند که او رویای شرکت در انتخابات در ریاست جمهوری را می‌پروراند. با اعلام خبر استعفا، ذهن‌ها به سمت و سوی احتمال آماده شدن او برای انتخابات 2020 رفت. خبری که شبیه خبر کناره‌گیری امانوئل ماکرون در سال 2016 از کابینه دولت فرانسه بود که سال بعدش به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد؛ به ویژه اینکه هیلی دیروز گفت که به هر از گاهی به اظهار نظر درباره موضوعات مهم خواهد پرداخت.
اما او بلافاصله گفت که قصد شرکت در انتخابات 2020 را ندارد و از کمپین ترامپ حمایت خواهد کرد. اما همچنان برخی مانند بیل کریستول، سردبیر محافظه‌کار هفته‌نامه ویکلی استاندارد از کاندیداتوری هیلی استقبال می‌کنند. حال اگر هیلی در انتخابات 2020 کاندیدا نشود، بحث کاندیداتوری او برای 2024 نیز می‌تواند مطرح باشد. پست سفارت آمریکا در سازمان در گذشته نیز سکوی پرش خیلی از سیاستمداران مانند جورج بوش پدر، رئیس جمهور اسبق، سوزان رایس، مشاور امنیت ملی اسبق، مادلین آلبرایت، وزیر خارجه اسبق، جان بولتون، مشاور امنیت ملی فعلی آمریکا بوده است. اگر هیلی در انتخابات 2020 کاندیدا نشود، بحث کاندیداتوری او برای 2024 نیز می‌تواند مطرح باشد. پست سفارت آمریکا در سازمان در گذشته سکوی پرش خیلی از سیاستمداران مانند جورج بوش پدر، مادلین آلبرایت و جان بولتون بوده است.
سفیر آمریکا در سازمان ملل که عضو شورای امنیت، بدنه مهم تصمیم‌گیری در زمینه سیاست خارجی، نیز هست ماه گذشته در مقاله‌ای در واشنگتن پست با اشاره به برخی اختلافات خود با رئیس جمهور نوشت: من با رئیس جمهور درباره هر چیزی موافق نیستم. زمانی که اختلاف باشد، مسیر درست و غلطی برای پرداختن به آن هست. من گوشی تلفن را برمی‌دارم و با او تماس می‌گیرم یا اینکه او را شخصا ملاقات می‌کنم.
در حالی که دو هفته از خنده دیپلمات‌ها به سخنان ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل می‌گذرد، هیلی در اظهارات روز گذشته خود با اشاره به اتفاقات دو سال گذشته گفت که «الان ایالات متحده مورد احترام است.» خانم سفیر که قبل از انتصابش در این سمت، یک مهره ناشناخته در عرصه سیاست خارجی بود، به سرعت توانست با رویکرد ریگانی و افراطی خود حمایت سیستم حاکم در آمریکا را جلب کند.
پس از استعفای هیلی، برکناری جیم متیس، وزیر دفاع و جان کلی، رئیس دفتر ترامپ بعد از انتخابات میان‌دوره دیگر دور از انتظار نیست. اگر قرار باشد، این اتفاق در کنار باخت جمهوریخواهان در انتخابات میان‌دوره‌ای به ویژه مجلس نمایندگان بیفتد، کار کردن در دولت فعلی آمریکا برای سیاستمداران کار آسان و جالبی نخواهد بود. معمولا زمانی که شرایط اینگونه می‌شود، روسای جمهور در مواجهه با کنگره ناهمراه، بر روی مسائل سیاست خارجی تمرکز می‌کنند. پس از استعفای هیلی، برکناری جیم متیس، وزیر دفاع و جان کلی، رئیس دفتر ترامپ بعد از انتخابات میان‌دوره دیگر دور از انتظار نیست.
جایگزین هیلی چه کسی خواهد بود؟
جدای از اهمیت دلیل کناره‌گیری نیکی هیلی، بحث مربوط به جایگزینان او هم مهم هستند. خود هیلی به هنگام اعلام خبر استعفا به تمجید از ایوانکا ترامپ، دختر و جرد کوشنر، داماد رئیس جمهور پرداخت؛ اقدامی که شاید تلویحا به عنوان پیشنهاد انتخاب آنها به عنوان سفیر جدید تلقی شود. اما ترامپ با بیان اینکه اسامی زیادی مطرح هست، دخترش را گزینه خیلی خوبی برای این سمت دانست، اما گفت که اگر این کار را بکند، به پارتی بازی متهم خواهد شد.
در این میان نام دینا پاول، معاون مشاور امنیت ملی سابق آمریکا و یکی از مدیران ارشد گلدمن ساکس بیشتر از بقیه در رسانه‌ها به عنوان جایگزین هیلی مطرح می‌شود. پاول که متولد مصر است، در نیویورک زندگی می‌کند و برای قبول این سمت زمان خواسته است تا مسائل خانوادگی و کار (گلدمن ساکس) را بررسی کند. او پیشتر بخاطر رسیدگی به کودکان و خانواده خود دولت را ترک کرد و گفته می‌شود که از شغل فعلی‌اش راضی است. اما او همچنان مطرح‌ترین گزینه برای سفارت در سازمان ملل است؛ هر چند منتقدان او را به حمایت از «جهانی‌‌شدن» (گلوبالیسم) متهم می‌کنند که در تعارض با رویکرد «نخست آمریکا»ی ترامپ است. نیکی هیلی آخر هفته گذشته، در توییتر خود تصویری را منتشر کرد که او با دینا پاول و نامزدش بر روی یک قایق بودند.
نام دینا پاول، معاون مشاور امنیت ملی سابق آمریکا و یکی از مدیران ارشد گلدمن ساکس بیشتر از بقیه در رسانه‌ها به عنوان جایگزین هیلی مطرح می‌شود.
فرد دیگری که نامش به گوش می‌رسد ریچارد گرنل، سفیر همجنس‌گرای آمریکا در آلمان است که قبلا سخنگوی نمایندگی آمریکا در سازمان ملل هم بوده است. کلی کرافت، سفیر آمریکا در کانادا هم از جمله افراد حاضر در لیست پیشنهادی است. برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران و نماینده ویژه در امور ایران هم از جمله افرادی است که برای تصدی این سمت بررسی می‌شود. هوک از جمله افراد مدیران ارشد در وزارت خارجه آمریکا هست که بعد از دوران تیلرسون و در زمان وزیر خارجه جدید همچنان از مدیران این وزارتخانه باقی مانده است و تقریبا در جریان زیر و بم اتفاقات وزارت خارجه طی دوره کمتر از دو سال تصدی دولت فعلی است.
انتخاب جایگزین هیلی، گویای این نکته خواهد بود که دولت چه نگرش و رویکردی را نسبت به سازمان ملل خواهد داشت.