قیمت عجیب و ارزان خودرو‌های خارجی در صورت برداشته‌شدن تعرفه و گمرک/جدول
مدت‌ها بود زمزمه حذف شورای رقابت از قیمت گذاری خودروها مطرح بود تا اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سیزدهم شهریور ۱۳۹۷ اعلام کرد، شورای رقابت از این پس می‌تواند قیمت کالا‌ها از جمله خودرو را پیشنهاد دهد؛ اما ستاد تنظیم بازار تعیین کننده قیمت است. این امر در حالی رخ می‌دهد که با حذف شورای رقابت، به نوعی زمینه برای آزادسازی قیمت خودروها و نزدیک شدن آن به قیمت بازار فراهم خواهد شد. البته که این کار برای حذف رانت موجود بسیار مؤثر است، ولی پیش از هر اقدامی باید انحصار دو خودروساز بشکند!
تابناک: پیش از افزایش دوباره قیمت خودرو، انحصار خودروسازان داخلی شکسته شود + قیمت خودرو‌های وارداتی بدون تعرفهمدت‌ها بود زمزمه حذف شورای رقابت از قیمت گذاری خودروها مطرح بود تا اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سیزدهم شهریور ۱۳۹۷ اعلام کرد، شورای رقابت از این پس می‌تواند قیمت کالا‌ها از جمله خودرو را پیشنهاد دهد؛ اما ستاد تنظیم بازار تعیین کننده قیمت است. این امر در حالی رخ می‌دهد که با حذف شورای رقابت، به نوعی زمینه برای آزادسازی قیمت خودروها و نزدیک شدن آن به قیمت بازار فراهم خواهد شد. البته که این کار برای حذف رانت موجود بسیار مؤثر است، ولی پیش از هر اقدامی باید انحصار دو خودروساز بشکند!
مطابق ماده ۵۸ اصل ۴۴ قانون اساسی، شورای رقابت موظف است برای بازار‌هایی که انحصاری هستند، دستورالعمل تنظیم قیمت را صادر کند. با توجه به این که حدود ۸۸ درصد بازار خودرو‌های داخلی در اختیار دو خودروساز بزرگ کشور است، بنابراین شورای رقابت موظف است در این بازار جهت قیمت گذاری ورود کند؛ بنابراین از اواخر سال ۱۳۹۱ شورای رقابت به عنوان مرجع قیمت گذاری خودرو‌های داخلی انتخاب شد و در آغاز کار، این نهاد مسئولیت تعیین قیمت تمام محصولات خودروسازان کشور را بر عهده داشت؛ اما رفته رفته با افزایش قیمت خودروها، بازه فعالیت این شورا نیز کوچکتر شد و شورای رقابت تنها تعیین قیمت خودرو‌های زیر ۴۵ میلیون تومان را بر عهده داشت.
با آغاز سال جاری و با افزایش دستمزد‌ها و افزایش نرخ ارز، قیمت قطعات و هزینه تولید خودرو افزایش یافت و از این رو دو خودروساز بزرگ کشور دست به افزایش قیمت محصولات تولیدی خود زدند؛ هر چند این کار بر خلاف قانون بود، محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت طی مصاحبه‌ای به این افزایش قیمت‌ها چراغ سبز نشان داد و گفت: اگر این افزایش قیمت‌ها بیش از ۹.۵ درصد باشد، غیرقانونی است!
در ۲۲ خرداد ماه سال جاری، شورای رقابت به مانند هر سال جهت تعیین قیمت خودرو‌های زیر ۴۵ میلیون تومان جلسه‌ای تشکیل داد و اعلام کرد که قیمت محصولات سه شرکت خودروسازی ایران خودرو، سایپا و مدیران خودرو مجازند، ۵.۶ تا ۷.۱ درصد افزایش یابند. با گذشت زمان و آغاز تحریم‌های خودروسازان و خارج شدن واردات قطعات از فهرست اقلامی که مشمول ارز دولتی بودند، خودروسازان اعلام کردند که افزایش قیمت مجددی باید صورت گیرد و قیمت‌های اعلام شده شورای رقابت را قبول ندارند.
با تعطیلات دو هفته‌ای خودروسازان، قیمت خودروها در بازار آزاد به حدی افزایش یافت که تنها تعداد انگشت شماری از خودروها از جمله پراید در بازه قیمت گذاری شورای رقابت قرار گرفتند. با این اتفاق، فشار خودروسازان برای حذف شورای رقابت از قیمت گذاری خودروها بیشتر شد. خودروسازان در واقع به دنبال آن بودند که با حذف شورای رقابت دست به آزادسازی قیمت خودروها بزنند.
در نهایت کار به جایی رسید که وزارت صنعت، معدن و تجارت در سیزدهم شهریور ۱۳۹۷ اعلام کرد، بنا بر مصوبه شورای هماهنگی سران سه قوه، از این پس شورای رقابت در مورد همه کالا‌ها از جمله خودرو مسئول قیمت گذاری نیست و می‌تواند پیشنهاد دهنده باشد و ستاد تنظیم بازار قیمت‌ها را تعیین و تصویب می‌کند.
نحوه تعیین قیمت خودروها نیز به این صورت خواهد بود که با اعلام نرخ تورم بخشی، نرخ پایه ارز و میزان ارزبری خودرو‌های تولید داخل توسط بانک مرکزی، شورای رقابت با سرعت دامنه تغییر قیمت‌ها و خودرو‌هایی که مصداق وضعیت مسلط در بازار هستند را به ستاد تنظیم بازار ارائه می‌کند و این ستاد در صورتی که افزایش قیمت این خودروها را لازم بداند، مجوز افزایش قیمت را به سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده می‌دهد؛ اما عدد میزان افزایش قیمت محصولات خودروسازان در سازمان حمایت تعیین می‌شود.
با این اوضاع، عملاً خواسته خودروسازان که همانا حذف شورای رقابت از قیمت گذاری و آزادسازی قیمت خودرو و نزدیک نمودن آن به قیمت بازاری خودروها بود عملی شده است. البته این وضعیت یک حسن دارد و آن این که رانت موجود عملاً حذف می‌شود، ولی برای اجرای آزادسازی قیمت‌های خودرو، پیش نیاز اساسی نیز وجود دارد و آن این که صنعت خودروسازی از انحصار دو خودروساز بزرگ کشور خارج شود و بازار به سمت رقابتی‌تر شدن پیش برود. هم اکنون سایت ثبت سفارش برای واردات خودروها بسته است و حتی در هنگامی که این سایت برای ثبت سفارش خودروها باز بود، شرایط تعرفه‌ای به گونه‌ای بود که قیمت خودرو‌های وارد شده عملاً بسیار بیشتر از خودرو‌های تولید داخل بود و این یعنی انحصار کامل خودروسازان داخلی.
حالا پیشنهاد این است که برای شکستن انحصار در زمینه ساخت خودرو و آزادسازی قیمت خودروها، در بلندمدت اجازه ورود سرمایه گذارانی که علاقه‌مند به سرمایه گذاری در حوزه تولید خودرو در داخل هستند، داده شود و در کوتاه مدت هم اجازه ورود خودرو‌های خارجی هم رده قیمتی خودرو‌های پرتقاضای داخلی بدون اعمال تعرفه وارداتی داده شود.
در فهرست زیر برخی خودرو‌های خارجی در رده قیمتی ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان مشاهده می‌شود. شایان ذکر است که این قیمت‌ها از بازار خودرویی امارات استخراج شده است و واحد قیمت گذاری هم درهم امارات می‌باشد. ما برای تبدیل واحد پول درهم به تومان از قیمت درهم در سامانه نیما استفاده کرده ایم. هر درهم در سامانه نیما حدود ۲۲۰۰ تومان است.
جدول فوق تنها نمونه‌ای از خودروهاست که اگر بنا بر آزادسازی واردات خودرو (بدون تعرفه) باشد، می‌توان شاهد رقابت آن‌ها با خودرو‌های تولید داخل و یا مونتاژ داخلی باشیم که این روز‌ها در همین محدوده قیمت، تنها گزینه مردم برای خرید هستند. پس باید خطاب به مسئولینی که قرار هست برای تعیین قیمت خودرو‌های داخلی تصمیم گیری و نرخ‌ها را به قیمت واقعی بازار تعیین کنند، یادآور شد که لازمه قیمت گذاری واقعی و ایجاد رقابت در بازار خودرو، شکستن انحصار بازار از دست دو خودروساز بزرگ کشور است و برای این کار در گام نخست باید مسئولین این حوزه، موانع واردات خودرو را برطرف کنند و با حذف تعرفه و یا کمترین تعرفه واردات، موافقت کنند تا در نهایت مصرف کننده واقعی، با توجه به بودجه خود، قدرت انتخاب داشته باشد.